با فرار سیدن زمان اولین سفر حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید ابراهیم رئیسی به مسکو، رسانه‌های غربی به جنجال و جوسازی پیرامون این سفر پرداخته و با ایجاد سوال در ذهن مخاطب، دولت‌سیزدهم را به «گرایش بیش از حد به شرق» متهم می‌کنند.
این درحالی است که سفر مقامات ایران به سرزمین‌های شمالی دریای‌خزر چه آن زمان که نامش «اتحاد جماهیر شوروی» بود و چه حالا که «جمهوری فدراسیون روسیه» نام دارد چیز جدیدی نیست و در هر سفر فضای جدیدی برای همکاری های بیشتر دو کشور با یکدیگر گشوده شده است.
هم اکنون نیز طبق سیاست‌های اعلامی دولت سیزدهم و تاکید بر اولویت روابط با همسایگان، همکاری ایران و روسیه وارد فاز جدی‌تری می‌شود؛ همکاری‌ای که سابقه آن مربوط به امروز و دیروز نیست.
اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی یا اتحاد شوروی، کشوری بود متشکل از روسیه و ۱۵ جمهوری متحد، که از زمان تاسیس در ۱۹۲۲ تا زمان انحلال در ۱۹۹۱ (۳۰ آذر ۷۰) بخش بزرگی از شرق اروپا و شمال آسیا را در برمی‌گرفت و پهناورترین کشور جهان شناخته می‌شد.
«اتحاد جماهیر شوروی» پس از ۷۰ سال حکومت بر بخش بزرگی از جهان با کناره گیری میخائیل گورباچف و اعلام رسمی آن فروپاشید اما روسیه جدید همچنان به عنوان پهناورترین کشور در اطلس جهان باقی ماند.
مرحوم هاشمی رفسنجانی اولین مسافرِ شوروی
رفت و آمد‌های دیپلماتیک بین جمهوری اسلامی ایران و روسیه از خرداد ۶۸ با سفر رسمی مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی شکل رسمی به خود گرفت. هاشمی طی یک سفر چهار روزه به روسیه اولین مقام رسمی جمهوری اسلامی ایران بود که در جایگاه رئیس مجلس به مسکو سفر کرد، تا پیش از این سفر هیچ کدام از مقامات ایرانی به شوروی سفری رسمی نداشتند.
رئیس وقت مجلس شورای اسلامی با ورود به کاخ کرملین با استقبال گورباچف رهبر شوروی روبرو شد و طبق آنچه هاشمی در کتاب خاطراتش نوشته «در یک دیدار گرم و صمیمی چندین توافقنامه همکاری در مسائل سیاسی، فنی، اقتصادی و نظامی میان ایران و شوروی به امضا رسانده» که مبنا و پایه شماری از قرارداد‌های تسلیحاتی و کمک‌های فنی آینده بین دو کشور را تشکیل داده است.
هیات اعزامی ایران به شوروی به سرپرستی هاشمی رفسنجانی در سفر مسکو به طرف روسی تاکید داشت، خواسته‌های ایران از جمله فروش میگ ۲۹، موشک سام ۵، تانک تی – ۸۰، موشک دریا به دریا و … با تکنولوژی ساخت، برآورده شود.
سفر رئیس دولت اصلاحات به مسکو
سفر بعدی اما در زمان دولت اصلاحات در سال اسفند ۷۹ انجام گرفت که رئیس دولت اصلاحات به دعوت رسمی ولادیمیر پوتین عازم روسیه شد، همزمانی چرخش نگرش حاکم بر سیاست خارجی روسیه از غربگرایی به اوراسیاگرایی در سیاست این کشور با ریاست ایران بر سازمان همکاری‌های اسلامی مصادف شد.
این اتفاق باعث نزدیکی مواضع دو کشور و در نهایت عقد قراردادی راهبردی میان ایران و روسیه تحت عنوان «قانون معاهده اساس روابط متقابل و اصول همکاری بین جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه» در این سفر شد.
احمدی‌نژاد و دیدار با مدودف و پوتین
پس از رئیس دولت‌اصلاحات، نوبت به سفر‌های محمود احمدی‌نژاد ششمین رئیس‌جمهور ایران به مسکو رسید که مجموعا دو بار و در سال‌های ۸۸ و ۹۲ به روسیه سفر کرد. یک بار در زمان دیمیتری مدودف و دیگری در زمان ولادیمیر پوتین. سفر‌های احمدی نژاد برای شرکت در اجلاس سران کشور‌های سازمان همکاری شانگهای و شرکت در اجلاس گازی اوپک انجام گرفت.
احمدی نژاد در دیدار با پوتین و مدودف بیشتر بر همکاری در مسائل دفاعی و هسته‌ای تاکید کرد. رئیس اسبق جمهوری اسلامی ایران طی دیداری که در سال ۸۸ با مدودف داشت، تاکید کرد که ایران به هر کشوری دست دوستی بدهد تا آخر بر عهد خود باقی می‌ماند. نکته‌ای که رئیس جمهور روسیه نیز با تاکید بر لزوم گسترش همکاری‌ها با ایران روی آن صحه گذاشت.
حسن روحانی رکورددار سفر به روسیه
حجت‌الاسلام والمسلمین حسن‌روحانی، اما با چهار بار سفر به روسیه، رکورددار سفر به مسکو در بین روسای‌جمهور ایران است. روزنامه آمریکایی «واشنگتن پست» در گزارشی پیش از سفر فروردین ۹۶ روحانی به مسکو تأکید کرد «سفر رئیس‌جمهوری ایران به مسکو نشانگر اهمیت ایران برای روسیه است».
در سال‌های ریاست جمهوری روحانی روابط بین ایران و روسیه بیش از پیش شکل گسترده‌تر و محکم تری به خود گرفت؛ به طوری که دو کشور همزمان با شروع بحران و جنگ نیابتی آمریکا در سوریه روابط خود را به سطح راهبردی ارتقاء دادند و در کنار یکدیگر به کشور‌هایی تاثیرگذار در سرنوشت منطقه تبدیل شدند.
رفت‌وآمد‌های روسای جمهور ایران و روسیه در سال‌های گذشته، در هر مقطع زمانی به جهت تقویت هرچه بیشتر روابط دو جانبه بوده است. روسای دولت‌های ایران و روسیه از دوران شوروی سابق تا‌کنون، در راستای استحکام بخشیدن به پایه‌های روابط دو جانبه سفر‌های مهمی را به مسکو و تهران انجام داده‌اند که هر کدام در نوع خود دستاورد‌هایی را در زمینه‌های مختلف برای کشور به ارمغان آورده است.
هم‌اکنون نیز با روی کار آمدن دولت سیزدهم و اتخاذ سیاست همگرایی و اولویت روابط با همسایگان، کشور روسیه نیز از این امر مستثنی نبوده و براساس آنچه رسانه‌ها گمانه‌زنی می‌کنند حجت الاسلام رئیسی در سفر خود به مسکو با امضای تمدید قرارداد ۲۰ ساله، گامی مهم در جهت تکمیل تلاش‌های روسای‌جمهور گذشته برخواهد داشت.
سخنرانی در مجلس دوما، دیدار با ایرانیان مقیم روسیه و نشست هم اندیشی با فعالان اقتصادی روس، بخشی از برنامه‌های رئیس جمهور در این سفر است.
وزرای امور خارجه، نفت و امور اقتصادی و دارایی، رئیسی را در این سفر همراهی خواهند کرد. رئیسی پیش از این و در راستای رویکرد دولت سیزدهم برای افزایش حداکثری ارتباط با همسایگان و کشور‌های منطقه، به تاجیکستان و ترکمنستان نیز سفر کرده است.
سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه جمعه هفته گذشته در نشست خبری گفت که سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به مسکو رویدادی بسیار مهم است و باید تماس‌های سیاسی بین تهران و مسکو بیشتر شود.
