درحالی‌که هشتمین دور از مذاکرات کمیسیون مشترک برجام از عصر جمعه در سطح کارشناسی و بدون حضور روسای هیأت‌های نمایندگی در وین در حال پیگیری است، ارزیابی‌ها نشان می‌دهد مذاکره‌کنندگان ارشد جمهوری‌اسلامی ایران و تروئیکای اروپایی درحالی به پایتخت‌های خود بازگشته‌اند که گفت‌وگوها از پیشرفت قابل‌توجهی برخوردار بوده‌است؛ موضوعی که دیپلمات‌های حاضر در وین و همچنین مقام‌های سیاسی کشورهای حاضر در مذاکرات نسبت به آن اذعان دارند.
برهمین اساس هم بود که گمانه‌زنی‌های منابع دیپلمات حاضر در هتل کوبورگ حاکی است که مذاکرات احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵به مراحل حساس و البته سخت خود نزدیک شده و براساس آنچه پیش‌از این نیز برخی منابع عنوان کرده بودند، پرانتزهای اختلافی میان طرفین، تاحدودی کاهش یافته‌است.
درچنین شرایطی یک منبع مطلع برای شبکه «الجزیره» روایت کرده‌است که درحال‌حاضر کار روی پیش‌نویس سوم در زمینه اجرای هرگونه توافق احتمالی درحال انجام است و هیأت‌های کارشناسی حاضر در هتل کوبورگ تلاش می‌کنند اختلاف‌های موجود در این زمینه را کاهش دهند.
گفته می‌شود این پیش‌نویس شامل رویه‌هایی است که برای بازگشت به توافق ۲۰۱۵ به روشی قابل تأیید، تدوین خواهد شد و می‌تواند مبنای عمل طرف‌های حاضر در مذاکرات قرار گیرد. براین اساس ارزیابی‌ها نشان می‌دهد مذاکرات با توجه به وضعیت موجود، در مرحله پیچیده‌ای قرار دارد که کارشناسان معتقدند «سخت‌ترین» و البته «طولانی‌ترین» مرحله است.
در این میان اگرچه همه طرف‌های حاضر در مذاکرات معتقدند اختلاف‌ها درحال کاهش است، اما برخی اختلاف‌ها بر سر رفع تحریم‌ها، مکانیسم‌های راستی‌آزمایی و رویه‌های هسته‌ای همچنان باقی است و مذاکره‌کنندگان می‌کوشند چالش‌های موجود در این زمینه را به حداقل برسانند تا مسیر دستیابی هرچه سریع‌تر به توافق مطلوب همه طرف‌ها هموار شود.
تحریم‌هایی که باید لغو شود
دیپلمات‌های نزدیک به هیأت مذاکره‌کننده ایران درباره آخرین تحولات، به‌ویژه رویکرد ایران به لغو تحریم‌ها، معتقدند تحریم‌های ناقض توافق سال ۲۰۱۵ (که مانع عادی‌سازی روابط تجاری ایران با دنیاست و نیز بخشی از سازوکار «فشار حداکثری» به‌شمار می‌رود که از زمان دونالد ترامپ شکل گرفته است)، جدای از اینکه به چه اسمی اعمال شده‌است، باید رفع شوند و این موضع قطعی ایران در مذاکرات، به‌ویژه در دولت سیزدهم است که از سوی تیم مذاکراتی وی در وین دنبال می‌شود.
تحریم‌هایی که از سال ۲۰۱۸ به‌صورت گسترده و یکجانبه ازسوی آمریکا علیه ایران اعمال شده‌است و بعضا تحریم‌های برجامی تحت عنوان‌های دیگری ازجمله «مبارزه با تروریسم» و «مسائل حقوق‌بشری»، مانع از اجرای مؤثر برجام است؛ از این‌رو ایران تأکید دارد رفع تحریم‌های برجامی براساس توافق ۲۰۱۵، نباید تحت‌الشعاع تحریم‌های یکجانبه آمریکا بعد از ۲۰۱۸ تحت هر عنوانی قرار گیرد. درعین حال آمریکا و کشورهای اروپایی سعی دارند ایران را به هر شکل ممکن در اتاق مذاکرات و نیز در فضای رسانه‌ای و سیاسی برای عقب‌نشینی از این موضع خود وادار سازند؛ تلاشی که تاکنون بی‌فایده بوده‌است.
حمایت روسیه و چین از روند مذاکرات
سخت‌تر شدن روند مذاکرات موضوعی است که همه طرف‌ها به آن اذعان دارند. بر این اساس نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین نسبت به فعال‌تر شدن برخی از مخالفان برجام همراه با پیشروی مذاکرات وین هشدار داد. میخائیل اولیانوف، در توییتی به این موضوع اشاره کرد و نوشت: «با پیشرفت در مذاکرات وین، مخالفان برجام در فضای عمومی فعال‌تر شده‌اند و بیشتر فتنه‌انگیزی می‌کنند. این ناراحت‌کننده و تأسف‌آور است. اکثریت کشورها ازجمله «گروه ۵» هدف احیای توافق هسته‌ای و برداشته شدن تحریم‌ها را دنبال می‌کنند.
وی همچنین در پاسخ به کاربری درباره تفاوت میان «برداشتن تحریم‌ها» و «لغو تحریم‌ها» عنوان کرد که «این دو اصطلاح مترادف هستند. در مذاکرات وین ما اغلب از لفظ «برداشتن تحریم‌ها» استفاده می‌کنیم. این قاعده در سازمان ملل نیز به همین شکل است.»
ازسوی دیگر وزارت امورخارجه چین نیز در بیانیه‌ای که درباره دیدار وزرای امورخارجه ایران و چین منتشر کرد، بر مخالفت این کشور با تحریم‌های یکجانبه ایالات‌متحده علیه ایران تأکید و درعین حال از تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ بین قدرت‌های بزرگ و ایران حمایت کرد.
همچنین در این بیانیه ضمن تأکید بر این موضوع که «ایالات متحده مسئولیت اصلی مشکلات جاری با ایران را برعهده دارد» تصریح شده‌است که چین قاطعانه از، ازسرگیری مذاکرات در زمینه توافق هسته‌ای حمایت خواهد کرد و با تحریم‌های غیرقانونی یکجانبه علیه ایران، بازی سیاسی با توسل به حقوق بشر و مداخله در امور داخلی ایران و سایر کشورهای منطقه مخالف است.
این درحالی است که مقام‌های اروپایی و آمریکایی در روزهای اخیر علاوه بر فشارهایی که در جریان مذاکرات به ایران وارد می‌کنند، از تریبون‌های سیاسی و رسمی نیز رجزخوانی می‌کنند و راهبرد شکست‌خورده «تهدید ایران» را کنار نمی‌گذارند. برهمین اساس هم بود که در روزهای اخیر وزرای امورخارجه آمریکا و فرانسه در موضع‌گیری‌هایی، با طرح مجدد موضوع ضرب‌الاجل و کمبود وقت، به تکرار تهدیدهای مطرح شده در گذشته علیه جمهوری‌اسلامی ایران پرداختند؛ تهدیدهایی که دیپلمات‌ها و مقام‌های سیاسی ایران بارها بر بی‌اثر بودن‌شان تأکید کرده‌اند.
اذعان غربی‌ها به پیشرفت در مذاکرات
طرح تهدیدهای این‌چنینی درحالی‌است که مسئول سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا از احتمال حصول توافق با ایران در وین خبر داد و نسبت به نزدیک شدن به پایان این «فرایند بسیار طولانی» ابراز امیدواری کرد.
جوزپ بورل که در کنفرانسی خبری پس از نشست غیررسمی شورای روابط خارجی در فرانسه سخن می‌گفت، اظهار کرد: «به‌نظرم ما داریم به پایان فرایند بسیار طولانی می‌رسیم که من و همکارانم را مشغول کرده بود.» این درحالی است که وی اعتقاد دارد فضای کنونی حاکم بر گفت‌وگوها از مقطع پیش از کریسمس بهتر است: «قبل از کریسمس من بدبین بودم، اما امروز به‌نظرم حصول توافق امکان‌پذیر است. ما باید به کارمان سرعت ببخشیم؛ چراکه اگر ایران قدرت هسته‌ای شود، چیزی برای مذاکره باقی نمی‌ماند.»
بی‌عملی اروپا دربرابر تحریم‌های ظالمانه آمریکا
سفیر ایران در اسپانیا طی سخنانی در جمع مسئولان، استادان و دانشجویان مقطع کارشناسی‌ارشد بنیاد مطالعات راهبردی و بین‌المللی این کشور گفت: دولت قبلی آمریکا به‌صورت یکجانبه و با نقض قوانین بین‌المللی از توافق هسته‌ای خارج شد و رئیس‌جمهور فعلی این کشور نیز به وعده خود برای بازگشت فوری به توافق عمل نکرد.
حسن قشقاوی به وضع تحریم‌های شدید آمریکا علیه مردم ایران و آثار و پیامدهای آن بر روابط تجاری با دیگر کشورها ازجمله اسپانیا نیز اشاره کرد و افزود: اتحادیه اروپا نیز عملا هیچ اقدام مؤثری در برابر تحریم‌های ظالمانه واشنگتن انجام نداده‌است. وی اضافه کرد: با وجود همه بدعهدی‌های طرف غربی، ایران برای نشان دادن حسن‌نیت خود، مجددا مذاکره با گروه ۱+۴ در وین را با هدف لغو کامل تحریم‌ها در دستورکار قرار داده‌است.
