مسقط پایتخت عمان روز دوشنبه ۲۰ دی‌ماه میزبان «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه و هیات سیاسی همراه وی بود؛ سفری یک روزه و در عین حال فشرده که فرصت مغتنمی را برای دیدار و گفت وگوی امیرعبداللهیان با مقامات این کشور عربی حاشیه دریای عمان و خلیج فارس رقم زد.
سفری با ماموریت تقویت روابط دوجانبه
در جریان سفر وزیر امور خارجه به عمان، وی با «بدر بن حمد البوسعیدی» وزیر امور خارجه سلطنت و «فهد بن محمود آل سعید» معاون سلطان عمان دیدار کرد و در زمینه مسائل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نیز منطقه‌ای به گفت وگو نشست.
از آنجا بسیاری از کارشناسان، سفر دیروز تیم ایرانی به عمان را در راستای مناسبات دوجانبه در زمینه اقتصادی ارزیابی می‌کنند که در این سفر به طور مشخص به موضوعاتی همچون همکاری در عرصه حمل ونقل کالا و مسافر، حوزه انرژی، گردشگری و خطوط هوایی پرداخته‌شد.
اگر چه برخی عامدانه یا سهوا تلاش می‌کنند با استناد به نقش میانجیگرانه مسقط در میزبانی مذاکرات هسته‌ای و غیرهسته‌ای، این سفر منطقه‌ای را به مذاکرات جاری وین گره بزنند اما مباحث مطرح شده در دیدارها از ماموریت متفاوت و دوجانبه حکایت می‌کرد.
همان گونه که امیرعبداللهیان در بدو ورود به عمان درباره جزییات سفر خود گفت: روابط تهران-مسقط، روابطی دیرینه و پایدار است و ما در مسیر این روابط پایدار و مستحکم علاقمند به ارتقا روابط سیاسی و فرهنگی به سطوح بالاتری از همکاری های اقتصادی و تجاری هستیم.
وی با اشاره به پیگیری توافق چهارجانبه احیای خط ترانزیت در این سفر اظهار کرد: توافق چهارچانبه به امضای ایران، سلطنت عمان، ترکمنستان و ازبکستان رسیده‌است و امیدواریم در این سفر با توجه به توجه نگاه دولت سیزدهم به روابط همسایگی و اتفاقات خوبی که در ماه‌های اخیر در مناسبات ایران با کشورهای همسایه شمالی روی داده‌است؛ این تجربه را با همسایگان حوزه خلیج فارس هم داشته باشیم تا ضمن تقویت پیوند شبکه همسایگان، همکاری‌ها را هم توسعه دهیم.
البته ترافیک دیپلماتیک تیم دیپلماسی ایران به کشورهای همسایه و حوزه خلیج فارس ارتباط مستقیمی با رویکرد دولت سیزدهم دارد؛ دولتی که بیش از نگاه به غرب، اهداف خود را در ترمیم مناسبات با کشورهای همجوار و منطقه جست وجو می‌کند.
درک همین موضوع بسترساز آن شد که در زمان تحلیف آیت‌الله «سیدابراهیم رئیسی» شاهد حضور سران کشورهای عربی منطقه و پیام تبریک آنها باشیم. از این روز وزیر امور خارجه کشورمان در سفر به عمان با ابلاغ سلام رئیس‌جمهوری کشورمان به سلطان هیثم، از حضور هیئت عالی‌رتبه عمانی در مراسم تحلیف سیزدهمین رئیس جمهور اسلامی ایران تقدیر و تشکر کرد.
امیر عبداللهیان با تشریح سیاست دولت سیزدهم در اولویت‌دهی به همکاری با کشورهای منطقه، عمان را یکی از اولویت‌های اصلی برای همکاری‌ها در منطقه عنوان کرد و گسترش همه جانبه همکاری های فیمابین در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را مورد تاکید قرار داد.
ضرورت توسعه همکاری اقتصادی همپای مناسبات سیاسی
ایران و عمان اگر چه همواره روابط حسنه‌ای را از بُعد سیاسی تجربه کرده‌اند اما تاکنون از ظرفیت‌های اقتصادی آن‌طور که باید، بهره نبرده‌اند و اینک خلا آن از سوی دو طرف احساس می‌شود.
از حجم مبادلات کنونی تا رسیدن به مرز پنج میلیارد دلار، راهی نسبتا طولانی در پیش است که رسیدن به نقطه هدف، بسترسازی و آمد وشدهای افزون‌تر دیپلماتیک را می‌طلبد.
از نگاه کارشناسان، تحریم، فقدان زیرساخت‌های لازم، وجود بازارهای جایگزین و کمبود انگیزه در تجار و بخش خصوصی برای توسعه فعالیت‌های اقتصادی به‌عنوان موانع این توسعه بوده‌است.
در پیوند با حجم معاملات تهران- مسقط، «محسن ضرابی» رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عمان اردیبهشت‌ماه اظهار کرد: با توجه به شرایط مناسب برای افزایش تنوع کالاهای صادراتی ایران و زیرساخت‌های موجود برای صادرات مجدد در عمان، ظرفیت افزایش حجم مبادلات تجاری میان دو طرف تا پنج میلیارد دلار وجود دارد.
رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عمان با اشاره به شیوع ویروس کرونا در سال ۱۳۹۹ و بسته شدن برخی مرزها، تصریح کرد: با وجود تمام مشکلات ناشی از تحریم و شیوع کرونا در ۱۱ ماهه سال گذشته، تجارت ایران و عمان به ۷۹۷ میلیون دلار رسید که نسبت به ۱۲ ماهه سال ۹۸ رشد ۱۰۳ میلیون دلاری را تجربه کرد.
از حجم مبادلات کنونی تا رسیدن به مرز پنج میلیارد دلار، راهی نسبتا طولانی در پیش است که رسیدن به نقطه هدف، بسترسازی و آمد وشدهای افزون‌تر دیپلماتیک را می‌طلبد.
از نگاه ناظران همسایگی ایران و عمان در تنگه هرمز و اهمیت ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی این تنگه باعث شده که تهران و مسقط همواره روابط حسنه و نزدیک به یکدیگر داشته‌باشند. ضمن اینکه وجود بنادر مهمی همچون بنادر ترانزیتی «صحار»، «صلاله» و «الدقم» در مجاورت اقیانوس هند و تنگه «باب المندب» از یک موقعیت ویژه و متمایز ایران در کریدور شمال- جنوب از سوی دیگر مؤلفه‌هایی هستند که باعث شده دو کشور توسعه مناسبات همه جانبه را در افقی بلندمدت به‌عنوان یک اولویت راهبردی تعقیب کنند.
در مجموع، فاکتورهایی همچون نقش بی‌طرفانه و سازنده مسقط در حل وفصل بسیاری از اختلافات (همان‌گونه که شاهد تکاپوی میانجیگرانه عمان برای حل اختلاف بین ایران با آمریکا و عربستان یا میزبانی مذاکرات هسته‌ای) بودیم در کنار گسترش همکاری‌های اقتصادی با ایران می‌تواند مسقط را به الگویی بی‌بدیل و چندبُعدی بین بازیگران حوزه خلیج فارس و دریای عمان تبدیل کند.
