تاکنون تقریباً بیش از ۲۴۰ میلیون مورد ابتلا و تقریباً پنج میلیون مورد مرگ ناشی از بیماری کووید-۱۹ در سراسر جهان گزارش شده است. با این حال هیچ داروی مشخصی برای هدف قرار دادن ویروس SARS-CoV-۲ وجود ندارد. تا کنون چند داروی ضد ویروس مانند رمدسیویر و فاویپراویر و همچنین دارو‌هایی برای سیستم ایمنی مانند توسیلیزوماب با اثرات بحث‌برانگیز برای این بیماری گزارش شده است.
«کوئرستین»؛ یک ترکیب گیاهی است که در چای سبز، سیب، انواع توت‌ها، پیاز و چندین گیاه برگ سبز یافت می‌شود. در برخی مطالعات، عنوان شده است که کوئرستین ممکن است بر ورود ویروس به سلول‌ها تاثیر بگذارد و پاسخ ایمنی را تنظیم کند.
بر همین اساس؛ پژوهشگران با انجام یک مطالعه اثربخشی کوئرستین در ترکیب با داروهای ضد ویروسی رمدسیویر و فاویپیراویر را در بیماران مبتلا به نوع شدید کووید-۱۹ غیر بستری در بخش مراقبت‌های ویژه بررسی کردند. هدف اصلی این مطالعه، ارزیابی توانایی کوئرستین در جلوگیری از پیشرفت بیماری به فاز بحرانی و کاهش سطوح نشان‌گر‌های التهابی مرتبط با ویروس SARS-CoV-۲ بود.
برای انجام این کارآزمایی بالینی ۶۰ بیمار مبتلا به نوع شدید کووید-۱۹ که در بیمارستان بستری بودند، پس از رضایت آگاهانه برای شرکت در مطالعه، به طور تصادفی به دو گروه کنترل و مداخله تقسیم شدند. در یک دوره هفت روزه، بیماران گروه کنترل داروهای ضد ویروسی رمدیسیویر یا فاویپیراویر دریافت کردند و بیماران گروه مداخله علاوه بر این داروهای ضد ویروسی، هزار میلی‌گرم کوئرستین نیز دریافت کردند.
بر اساس پروتکل‌های ملی درمانی کووید-۱۹ در زمان مطالعه، بیماران با تحمل PO (فشار اکسیژن خون) پایین و اکسیژن اشباع (O۲) کمتر از ۹۰ درصد، رمدسیویر دریافت می‌کردند و بیماران با اکسیژن اشباع بالاتر از ۹۰ درصد و تحمل بهینه فشار اکسیژن (PO)، فاویپیراویر دریافت می‌کردند. کاهش طول مدت بستری، کاهش میزان مرگ و میر و تعداد بستری در ICU، به عنوان نقطه پایانی اولیه این مطالعه تعریف شد و همچنین کاهش درگیری ریه با اکسیژن اشباع و تعداد تنفس طبیعی به عنوان نقطه پایانی ثانویه این مطالعه در نظر گرفته شد.
این کارآزمایی، اولین مطالعه‌ای بود که اثر درمانی کوئرستین را در ترکیب با داروهای ضد ویروسی، یعنی رمدسیویر و فاویپیراویر در شکل شدید بیماری کووید-۱۹ گزارش می‌کند. بررسی‌های این مطالعه نشان داد که کوئرستین می‌تواند مدت بستری را کاهش دهد.
همچنین در این مطالعه میزان نشان‌گر‌های آزمایشگاهی مرتبط با تشدید بیماری از جمله لاکتات دهیدروژناز (LDH)، پروتئین واکنشی C یا q-CRP و آلکالین فسفات (ALP) پس از مصرف کوئرستین به طور مؤثرتری کاهش یافت.
بر اساس مشاهدات این کارآزمایی، تفاوت قابل توجهی در مرگ‌ومیر، مدت بستری در ICU و تعداد موارد بستری در ICU وجود نداشت. اگرچه پژوهشگران این مطالعه می‌گویند که ممکن است این مطالعه برای تشخیص تأثیر بر این پیامد‌ها از قدرت کافی برخوردار نباشد.
این محققان معتقدند که به دلیل پیچیدگی‌های بیماری‌زایی ویروس SARS-CoV-۲، تحقیقات بیشتری برای ارائه یک نتیجه قطعی در خصوص تاثیر کوئرستین نیاز است. ولی با این وجود، بر اساس نتایج این تحقیق، می‌توان گفت که کوئرستین ممکن است از نظر درمانی در کاهش زمان بهبود بالینی در ترکیب با داروهای ضد ویروسی مؤثر باشد.
در انجام این تحقیق مجتبی شوهان، روح‌انگیز نشیبی، محمدرضا محمودیان ثانی، فرهاد ابول نژادیان، مهری غفوریان بروجردنیا، سیدمحمد علوی، اسعد شرهانی، علی خدادادی؛ پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز مشارکت داشتند.
یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان «اثربخشی درمانی کوئرستین در ترکیب با داروهای ضد ویروسی در بیماران کووید-۱۹ بستری در بیمارستان: یک کارآزمایی تصادفی کنترل‌شده» در مجله اروپایی فارماکولوژی (European Journal of Pharmacology) منتشر شده است.
