چند صباحی می شود که روابط جمهوری اسلامی ایران با چین و روسیه، نسبت به گذشته وارد فاز متفاوت‌تری شده است.
نمونه بارز این تفاوت دعوت ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه از حجت الاسلام رئیسی برای سفر به مسکو در اوایل سال میلادی جدید است؛ آن هم برای امضای تمدید قرارداد ۲۰ ساله.
این توافق نخستین بار در سال ۷۹ در سفر رئیس جمهور اسبق ایران به مسکو امضا شد. کاظم جلالی سفیر ایران در مسکو درباره شیوه تمدید توافق با روسیه می‌گوید: این توافق ۲۰ ساله بوده و بر اساس سازوکارِ تعیین‌شده، در صورتی که یکی از کشور‌های ایران یا روسیه یک سال قبل از پایان توافقنامه نقطه‌نظری نداشته، خود‌به‌خود برای دوره‌های پنج ساله تمدید می‌شود.»
به گفته روح الله مدبر کارشناس مسائل روسیه وقتی ولادیمیر پوتین شخصا از آقای رئیسی برای سفر به مسکو دعوت کرده این نوع از ادبیات در کنار استفاده روس‌ها از واژگان دوستان و شرکا برای ایران یعنی ارتباط ما با طرف ایرانی فراتر از مناسبات عادی و یک رابطه راهبردی است. درنتیجه خسارت به شرکای روسیه خسارت به روسیه محسوب خواهد‌شد که حامل پیام مهمی به طرف آمریکایی است.
در جریان سفر سال گذشته محمد‌جواد ظریف وزیر سابق امورخارجه به مسکو، موضوع تغییر در توافقنامه ایران و روسیه مطرح شد. لاوروف وزیر امورخارجه روسیه درباره دلایل این تغییرات می‌گوید: «ما با طرف ایرانی به نتیجه رسیدیم که ۲۰ سال از زمان عقد این قرارداد می‌گذرد و در این مدت ما شاهد تحولات گسترده‌ای در عرصه جهانی و همچنین تهدید‌ها و چالش‌های در برابر بشر از جمله تروریسم، تغییرات آب و هوا و انتشار ویروس‌ها بودیم، بنابراین قرار شد به فکر تدوین و ارائه سند جدیدی باشیم که موضوعات جدیدی را در آن قید بکنیم»
بنابر گفته ظریف، استفاده صلح‌جویانه از انرژی هسته‌ای، احداث نیروگاه‌های اتمی، صنایع، علوم، فنون، کشاورزی و بهداشت عمومی موضوعاتی هستند که در قرارداد ۲۰ ساله با روسیه دنبال می‌شوند.
مدبر؛ معتقد است روابط میان ایران و روسیه پس از سفر رئیس‌جمهور به مسکو، شکل گسترده تری خواهد گرفت و از این پس باید منتظر موج وسیع تری از حملات رسانه‌های غربی پیرامون روابط ایران و روسیه باشیم.
دلیل این حملات نیز حمایت‌های روسیه از مواضع ایران در طول سال‌های گذشته به ویژه پس از خروج آمریکا در اردیبهشت ۹۷ از برجام است. اولیانوف نماینده روسیه در مذاکرات‌وین صراحتا اعلام می‌کند آمریکا باید در مسئله برجام جبران خسارت کند و به ایران تضمین دهد در صورت توافق بار دیگر از آن خارج نخواهد شد؛ حتی قاطع‌ترین بیانیه در برابر اقدام ترامپ در واکنش یه اجرای سازوکار ماشه را روسیه صادر کرد.
همانطور که اشاره شد این همگرایی روسیه و ایران با شیطنت رسانه‌های غربی همراه بوده است. دروغ بزرگی که این رسانه‌ها می‌گویند این است که روسیه از تحریم‌های ایران نفع می‌برد در صورتی که روسیه اولین کشوری است که با ما مناسبات تجاری و بانکی دارد و اگر تحریم‌ها نباشد این شرکت‌ها بهتر می‌توانند با طرف ایرانی مراودات داشته باشند.»
عقد قرارداد راهبردی و بلند مدت، اما به معاهده ایران و روسیه محدود نمی‌شود. وانگ یی وزیر امور خارجه چین نیز از حسین امیرعبداللهیان همتای ایرانی خود به منظور سفر به پکن دعوت کرده که همزمانی خبر آن با سفر رئیس جمهور به مسکو باعث داغ شدن موضوع قرارداد‌های بلند مدت ایران با چین و روسیه شد.
در سفر بهمن ماه سال ۱۳۹۴ رئیس جمهور چین به ایران آمد و در دیدار وی با رهبر انقلاب، دو کشور مناسباتشان را به سطح مشارکت جامع راهبردی ارتقا دادند که منجر به تنظیم توافقی مشهور به قرارداد ۲۵ ساله شد.
حامد وفایی کارشناس مسائل چین می گوید این توافق و متنی که از آن در رسانه‌ها منتشر شد یک نقشه راه راهبردی برای همکاری‌های بلند مدت میان ایران و چین است. علاقه چینی‌ها به داشتن تعاملات اقتصادی با ایران حتی با وجود فشار‌های حداکثری در زمان ترامپ نیز دارای ابعاد گوناگونی است که نفوذ ایران در آسیای غربی، تامین انرژی و موقعیت برتر زئوپولتیک ایران از جمله آن موارد است.
در تاریخ ۱۲ شهریور ۱۳۹۸ نشریه پترولیوم اکونومیست با انتشار جزئیاتی از متن توافق مدعی سرازیر شدن سرمایه‌ای معادل حدود ۴۰۰ میلیارد دلار (البته در قالب «یوانِ چین» و نه دلار) به بخش‌های اقتصادی ایران توسط چینی‌ها شد. رقمی که تقسیم آن بر ۲۵ سال، معادل سرمایه‌گذاری ماهانه ۱.۳ میلیارد دلاری در اقتصاد ایران است. این میزان سرمایه‌گذاری خارجی آن‌قدر بزرگ است که می‌تواند اقتصاد ایران را متحول کند.
وفایی می‌گوید چینی‌ها با سایر کشور‌ها نیز قرارداد‌های راهبردی و بلند مدت دارند؛ اما جنجال‌های رسانه‌ای در ارتباط با افزایش همکاری‌های ایران و چین ایجاد می شود که به ضرر منافع ملی است. هم اکنون نیز کشور‌ها برای ارتباط با چین در صف هستند، چرا که چین کارخانه جهان است و زمانی که شما از کارخانه روی می‌گردانید به ضرر خودتان تمام می‌شود.
نحوه درست مدیریت سران دو کشور ضامن اجرای این توافقنامه است، چرا که حتی با وجود اعلام دو جانبه بودن این توافق و عدم تهدید برای هیچ کشوری، طرف‌های غربی به خصوص آمریکا همواره سعی می‌کنند مانع توسعه همکاری‌ها بین ایران و چین شوند.»
عقد قرارداد‌های راهبردی سایر کشور‌ها با چین و روسیه که یکی پس از دیگری با هدف کاهش وابستگی اقتصادی و سیاسی به غرب صورت می‌گیرد، اعتراضات آمریکا را در پی داشته است. واگذاری ۲۵ ساله بندر حیفا توسط رژیم اشغالگر قدس شریک استراتژیک آمریکا به چین در شهریور ماه گذشته و تمدید قرارداد ۲۰ ساله میان هند و روسیه که برای ایجاد موازنه قوا در شبه قاره هند در سال ۱۹۷۱ بسته شد از نمونه‌های مشهود این دست از توافقنامه‌ها هستند.
به باور وفایی عصبانیت آمریکا از انجام این توافقات امری منطقی است، زیرا دنیا درک کرده است که قدرت آمریکا رو به افوال است و ما در سال‌های نه چندان دور شاهد انتقال قدرت از غرب به شرق و کنار زدن نظم آمریکایی خواهیم بود. نکته‌ای که روزنامه شرق الاوسط چاپ لندن با یادآوری آن، اتحاد ایران، چین و روسیه را خطرناک‌ترین تهدید در سال آینده میلادی می‌داند. موضوع عقد قرارداد‌های بلندمدت می‌تواند به صورت غیرمستقیم در روند مذاکرات وین نیز تاثیر بگذارد به این صورت که وقتی طرف گفت‌وگو هم ببیند که ایران با کشور‌های قدرتمند دارای رابطه است و یک دیپلماسی فعال دارد روی ما حساب ویژه‌ای باز می‌کند.
