با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از کالاهای وارداتی مشمول دریافت ارز نیمایی می شوند و فرآیند سامانه نیما به نحوی است که صادرکننده بر اساس قیمت‌های پیشنهادی واردکننده می‌تواند ارز خود را به فروش برساند، در واقع در ای سامانه واردکنندگان قیمت ارز صادراتی را تعیین میکنند. این فرآیند کاملاً شفاف بوده و هیچگونه دخالتی در پیشنهاد نرخ یا انتخاب آن وجود ندارد. در واقع سازوکار بازار بر سامانه نیما حاکم است و در این فرآیند، بانک مرکزی از طریق اعمال سقف یا کف قیمتی دخالت نمی‌کند.
لازم به ذکر است که صرافی‌ها یا بانک‌ها به عنوان کارگزاران سامانه نیما ارزهای سفارش گذاری شده صادرکنندگان را با یک حاشیه سود مشخص برای تأمین نیازهای وارداتی به واردکنندگان می‌فروشند. در فروش ارز به واردکنندگان نیز کارگزاران بازار موظف هستند با توجه به نرخ خریداری و حاشیه سود مشخص اقدام کنند.
البته با توجه به اینکه بانک‌ها و صرافی‌ها ارز را برای واردکنندگان خریداری میکنند، بنابراین پیشنهادهای نرخ خرید ارز به صادرکنندگان از طرف واردگنندگان به صرافی‌ها و بانک‌ها داده می‌شود و در صورتی که نرخ پیشنهادی صادرکنندگان بیش از نرخ پیشنهادی واردکننده باشد، معامله شکل نخواهد گرفت، در واقع به صورت خلاصه عامل اصلی تعیین نرخ ارز واردکنندگان هستند. همین موضوع باعث شده با وجود نوسان شدید قیمتی در بازار آزاد ارز و حتی بازار متشکل ارزی (مبادله اسکناس) شاهد نوسانات قابل توجه در بازار حوالجات ارزی نبودیم.
ثبات نسبی قیمت تلفن های همراه در بازار
کالاهای وارداتی به عنوان اقلامی که رابطه مستقیم با نرخ ارز دارند، همواره از نوسانات ارز تاثیر می پذیرند و با توجه به این که تلفن همراه جزو کالاهایی محسوب می شود که همواره سهم چشم گیری در سبد واردات کشور داشته است، بدیهی است به دلیل رابطه ی مستقیم با ارز، همواره به طور مستقیم از نوسانات نرخ ارز تاثیر پذیرد.
به عنوان یک نمونه ملموس، بر خلاف سال های گذشته و تا قبل از راه اندازی سامانه نیما در سال 97، همواره به دنبال رشد قیمت ارز، قیمت کالاهای وارداتی به خصوص تلفن های همراه، رشد چشمگیری را تجربه می کردند، اما در ماه های اخیر طبق مشاهدات میدانی برخلاف رشد قیمت ارز از محدوده 25 هزار تومان تا محدوده ی 30هزار تومان، قیمت تلفن های همراه نوسان چشم گیری را تجربه نکردند، در واقع با توجه به رشد 20 درصدی نرخ ارز، شاهد چنین افزایش قیمتی در بازار تلفن های همراه نبوده ایم.
یکی از دلایل اصلی این موضوع، تثبیت نرخ ارز در سامانه نیما است. در سال گذشته به دلیل نوسان کم و ثبات نرخ ارز در بازار آزاد و همچنین نزدیکی نرخ سامانه نیما با بازار آزاد، بدیهی بود که قیمت تلفن های همراه نوسان خاصی را تجربه نکنند اما در ماه های اخیر با توجه به نوسان قیمت ارز و اختلاف قابل توجهی که نرخ ارز بازار آزاد با نرخ ارز سامانه نیما پیدا کرد، انتظارات بر بالا رفتن قیمت تلفن های همراه بود که البته شاهد همچین اتفاقی نبوده ایم. این موضوع حاکی از این است که وارد کنندگان به دلیل تثبیت نرخ ارز در سامانه نیما و عدم نوسان نرخ ارز در این سامانه به راحتی و با اطمینان خاطر کالای مورد نظر را با ارز نیمایی وارد کردند و در نتیجه التهاب خاصی در بازار به وجود نیامده است. بنابراین می توان گفت که سامانه نیما با کارکردی باثبات و کارا، می تواند تضمین کننده ی عدم نوسانات سنگین قیمت در بازارهای مختلف اجناس وارداتی باشد.
تسنیم
