دومین نشست وزیران امور خارجه کشورهای همسایه افغانستان به علاوه روسیه و چین صبح امروز چهارشنبه به صورت مجازی و با حضور محمد مخبر معاون اول رئیس جمهور برگزار شد.
در این نشست که در محل وزارت امور خارجه برگزار شده است، وزیران امور خارجه ایران، پاکستان، تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان حضور دارند. وزیران امور خارجه چین و روسیه نیز به صورت آنلاین در این نشست شرکت خواهند کرد و قرار است پیام دبیرکل سازمان ملل متحد نیز قرائت شود.
در این نشست سفیران برخی از کشورهای خارجی مقیم تهران نیز حضور دارند.
اولین نشست کشورهای همسایه افغانستان در ماه سپتامبر به صورت آنلاین به میزبانی پاکستان برگزار شده بود.
روز گذشته سخنگوی وزارت امور خارجه در توییتی در مورد دومین نشست کشورهای همسایه افغانستان نوشت: «پیام نشست تهران رد دخالت خارجی، همکاری و همگرایی همسایگان به جای رقابت، و مشارکت همه گروه‌های مردمی در ساختار سیاسی آتی افغانستان است.»
محمد مخبر معاون رئیس جمهور کشورمان در این نشست ضمن ابلاغ سلام ریاست جمهوری جمهوری اسلامی ایران، گفت: کشورهای همسایه افغانستان دارای پیوندهای عمیق تاریخی و فرهنگی هستند که نوعی هم سرنوشتی میان آنان وجود دارد که امنیت ثبات و صلح را در منطقه به هم گره میزند و امنیت و ثبات همسایگان افغانستان را تضمین می‌کنند. مردم افغانستان بیش از ۴ دهه است که درگیر جنگ و خونریزی است و ما یاد شهدای افغانستان را گرامی می‌داریم.
وی افزود: اما چه کسانی مسئولیت این ناامنی هستند؟ دودهه پیش آمریکایی ها به افغانستان حمله و آن را اشغال کردند اما جز با رشد تروریست و عقب ماندگی اقتصادی و داغدار کردن صدها هزار خانواده افغان نتیجه دیگری نداشت و برای آمریکا هم هزینه ای جز تریلیون‌ها دلار و شکست نداشت.
معاون اول رئیس جمهور بیان کرد: فرار مفتضحانه آمریکایی ها و متحدانش از آمریکا بدون احساس مسئولیت از آینده آن صحنه تلخی رو برای تمام مردم آزاده جهان به یادگار گذاشته خواهد شد و فراموش نمی‌شود که اتکا به بیگانه نمی‌تواند هیچ دولتی را سراپا نگه دارد.
مخبر گفت: امروز افغانستان با بحران های متعددی روبه رو است و توقف خشونت و برقراری امنیت از جمله خواسته های مردم افغانستان است اما آمریکایی ها قصد ایجاد جنگ داخلی را دارند.همچنین مصادره اموال مردم افغانستان و قطع کمک‌های انسان دوستانه از عوامل فعلی بحران اقتصادی افغانستان است و اگر اکنون چاره ای برای مشکل اقتصادی افغانستان پیدا نشود این امر دامن‌گیر همسایگان نیز خواهد شد که احتمال بروز یک فاجعه را نشان می دهد.
وی تاکید کرد: جمهوری اسلامی قصد دارد تا هرچه زودتر مسیرهای موجود رفع مشکلات اقتصادی را باز کند و هم اکنون تمامی مسیرهای مرزی ایران به سمت افغانستان برای عبور و مرور کالا باز گذاشته و این مرزها را در اختیار سایر کشورها برای کمک به افغانستان قرار می‌دهد.
معاون اول رئیس جمهور ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران طی ۴۰ سال گدشته از میلیون ها خواهر و برادر افغان استقبال کرده اما حالا باوجود تحریم های آمریکا علیه ما توانایی مدیریت این حجم از آوارگان افغانستانی موجود نیست که سازمان های بین المللی باید به کشورها برای این موضوع کمک کنند. ناگفته نماند که بی توجهی به مشکلات کنونی در آینده افغانستان را با مشکلات متعدد مواجه خواهد ساخت.
حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان در ابتدای این نشست اظهار کرد: حضور وزرای محترم امور خارجه و نمایندگان عالی‌رتبه کشورهای همسایه افغانستان در تهران را خیرمقدم می‌گویم و امیدوارم این اجلاس بتواند اراده همه کشورهای شرکت‌کننده برای ایفای نقشی سازنده به نفع مردم افغانستان و منطقه را محقق کند.
وی گفت: این اجلاس دومین دور از ابتکاری است که برادران عزیزمان در پاکستان آغاز و اولین دور آن را به‌صورت مجازی برگزار کردند. منویات و اراده کشورها در بیانیه آن نشست به خوبی انعکاس یافت و امیدوارم بتوانیم در دور تهران تصویری روشن‌تر از واقعیات افغانستان و انتظارات کشورهای همسایه که بیشترین تأثیر را از تحولات آن کشور متحمل می‌شوند، ترسیم و نقشه راهی برای گام‌های بعدی تدوین کنیم.
وی خاطرنشان کرد: بحرانی که امروز همه ما را نگران کرده است میراث دخالت‌های نابه‌جای قدرت‌های زورگو در منطقه ماست. آمریکا بیست سال پیش با دستاویز قرار دادن مبارزه با تروریسم، به افغانستان حمله کرد و با ادامه حضور نظامی خود موجب استمرار و بازتولید بی ثباتی، جنگ و ناامنی در آن کشور شد. واشنگتن بدون آن‌که افغانستان و مردمش را به پیش برده و توانمند سازد، به شکلی ناشیانه و غیرمسئولانه از صحنه گریخت و وضعیتی به وجود آورد که امروز همه ما با آن مواجهیم.
امیرعبداللهیان اضافه کرد: کشورهای همسایه افغانستان که هر یک به شکلی و در سطحی با این جغرافیا و مردمانش پیوند خورده‌ایم، به‌خوبی بر اهمیت فقدان اجماع در داخل افغانستان، منطقه پیرامونی و نظام بین‌الملل به عنوان یکی از ریشه‌های اصلی استمرار بحران جاری در آن کشور آگاهیم. در افغانستان با وضعیتی مواجه هستیم که تا رسیدن به نقطه قابل‌قبول برای همه مردم افغانستان از تمام اقوام و گروه‌های مختلف فاصله قابل تاملی دارد. در سطح نظام بین المللی نیز شاهد رویکرد‌های مختلف و متعارضی هستیم که برای افغانستان و منطقه مناسب نیست؛ بنابراین در دو سطح درون افغانی و بین‌المللی بیش از اجماع شاهد افتراق و تعارض هستیم.
وزیر خارجه ادامه داد: در مقابل تاکنون رویکرد کشورهای همسایه به‌واسطه درک عمیقی که از وضعیت افغانستان دارند، تا اندازه زیادی سازنده همسو و رو به جلو بوده و در مسائل اساسی اجماع نسبی وجود دارد و تلاش ما در این نشست باید معطوف بر تقویت اجماع و همسویی به وجود آمده باشد.
امیرعبداللهیان گفت: کشورهای همسایه افغانستان در صورت حفظ و تقویت اجماع می‌توانند نقش سازنده خود را در ایجاد همسویی میان گروه‌های سیاسی و قومی داخل افغانستان و در سطح نظام بین‌الملل ایفا نموده و به مدیریت بحران در این کشور کمک کنند. تحقق این مسئله یکی از دستور کار‌های نشست تهران است. بدیهی است تضعیف یا بر هم خوردن این اجماع نتیجه‌ای جز ادامه آشفتگی و استمرار این بحران دیرپا که بیش از چهار دهه مردم افغانستان و کشورهای منطقه را رنج داده است، نخواهد داشت.
وی بیان کرد: مطالعه تاریخ افغانستان و زندگی سیاسی مردم این کشور موید این حقیقت تاریخی است که افغانستان سرزمین تعامل و همکاری اقوام مختلف است و هر زمان که این تعامل و همکاری نادیده گرفته شده صلح و ثبات و آرامش افغانستان تهدید شده است. تجارب تاریخی نشان می‌دهد که در افغانستان هیچ سازوکاری نخواهد توانست بدون توجه به ملاحظات و ظرایف اجتماعی و قومی در افغانستان پایدار و ماندگار باشد. این تجربه ضرورتی است که توجه به آن ضامن برقراری ثبات و استمرار سیاسی و بی‌توجهی به آن مقدمه شکل‌گیری منازعات درون افغان خواهد شد. تردیدی نیست که وارد شدن دوباره افغانستان به دور جدیدی از جنگ‌های داخلی، به نفع هیچ‌یک از همسایگان نیست.
امیرعبداللهیان ادامه داد: توسعه‌نیافتگی اقتصادی و اجتماعی در افغانستان است. فقر اقتصادی، پایین بودن میزان درآمد سرانه، نرخ بالای بی‌سوادی و فقدان مهارت‌های شغلی مواردی هستند که افراد را مستعد عضویت در گروه‌های تبهکار و تروریستی می‌کنند. همین امر را در کنار ضعف حاکمیت سرتاسری که توانایی تأمین امنیت در آن کشور را داشته باشد از مهم‌ترین دلایلی است که گروه‌های مختلف تروریستی را به حضور و توسعه هسته‌های عملیاتی خود در افغانستان کشانده است.
وی افزود: در ماه‌های اخیر شاهد گسترش فعالیت گروه‌های تروریستی به‌ویژه داعش در افغانستان بوده‌ایم. حملات تروریستی سبعانه این گروه به اجتماعات مذهبی ازجمله حمله به مساجد مسلمانان از جمله در قندوز و قندهار نمونه‌هایی از رفتار‌هایی است که تحت نام اسلام و در لباسی متفاوت، مردم افغانستان و افکار عمومی جهان را آزار می‌دهد. طی هفته‌های اخیر بر همه ما معلوم شده است که این گروه در افغانستان دارای جغرافیا و توان عملیاتی شده و طالبان نیز نتوانسته است مانع عملیات این گروه در شهر‌های مختلف شود. استمرار توسعه‌نیافتگی در افغانستان هیچ پیامدی جز استمرار سربازگیری گروه‌های تروریستی و تبهکار از مردم افغانستان و به‌تبع آن گسترش تروریسم و تبهکاری در این کشور، کشورهای همسایه و کل منطقه آسیای جنوبی و مرکزی نخواهد داشت.
وی افزود: یکی از اهداف برگزاری این اجلاس در شرایط کنونی مرور نگرانی‌های موجود از وضعیت افغانستان و مشورت و رایزنی با دوستان منطقه‌ای درباره راه‌های برون‌رفت از وضعیت شکننده کنونی است. در این راستا، این‌جانب به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد‌هایی را مطرح می‌کنم و امیدوارم این نشست بستری برای عبور از ارائه سخنرانی‌های صرفاً سیاسی به محملی برای طرح و بحث پیرامون راهکار‌های عملی همکاری همه‌جانبه همسایگان به منظور تخفیف آلام مردم و پیشگیری از تهدیدات با منشأ افغانستان باشد:
وزیر خارجه بیان کرد: نخست، وضعیت و توازن قدرت در افغانستان دچار تحول شده، اما این تحول زمانی تثبیت شده و استمرار خواهد یافت که اقتضائات اجتماعی افغانستان را درک نموده و همسو با آن عمل کند. بر این اساس، ضرورت تشکیل دولتی فراگیر و با حضور و مشارکت مؤثر و پایدار همه گروه‌های قومی و مذهبی افغانستان از مسیر گفتگو‌های بین الافغانی با پشتیبانی و بدون مداخله بازیگران خارجی مورد تأکید جمهوری اسلامی ایران قرار دارد. از کشورهای همسایه انتظار می‌رود از تمام نفوذ خود روی رهبران طالبان و سایر طرف‌های افغان برای تشویق همپذیری و مشارکت جمعی در تشکیل دولت استفاده و این روند را تسهیل کنند.
وی افزود: دوم، گروه طالبان به‌عنوان جریان حاکم در افغانستان وظایف انکارناپذیری در تأمین امنیت و مبارزه با تروریسم، رعایت حقوق گروه‌های مختلف ازجمله زنان، تأمین ضروریات زندگی برای شهروندان افغانستان، پایان دادن به تضییع حقوق اقلیت‌های قومی و مذهبی، از میان بردن ریشه‌های بیجاشدگی و آوارگی و رعایت اصول بنیادین و پذیرفته‌شده حقوق بین‌الملل دارد که باید نسبت به آنها اهتمام داشته باشد.
امیرعبداللهیان بیان کرد: سوم، ضروری است طالبان ضمن اتخاذ رویکردی دوستانه نسبت به همسایگان خود، اقدامات لازم را به‌منظور اطمینان بخشیدن نسبت به اینکه از قلمرو افغانستان هیچ تهدیدی علیه همسایگان وجود نخواهد داشت، به عمل آورد.
وی گفت: چهارم، مردم افغانستان نیازمند کمک‌های فوری بشردوستانه شامل، غذا، دارو و واکسن برای مقابله با کووید ۱۹ هستند. توجه به این نکته که توزیع کمک‌ها باید به‌گونه‌ای انجام شود که مردم به شکل منصفانه‌ای از آن بهره‌مند شوند، نیازمند سازوکاری منسجم است. با توجه به ضیق وقت و فوریت اقدام، پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران فعال کردن «برنامه اکو برای حمایت از افغانستان» است.
وزیر خارجه افزود: پنجم، به‌منظور مبارزه با جرائم سازمان‌یافته و اقدامات تروریستی با منشأ افغانستان، پیشنهاد می‌شود سازوکار همکاری‌های امنیتی و اطلاعاتی میان کشورهای منطقه با جدیت بیشتر و در فواصل کوتاه‌تر به تبادل اطلاعات و انجام هماهنگی میان کشورهای منطقه ازجمله همسایگان افغانستان بپردازد.
رئیس دستگاه دیپلماسی بیان کرد: ششم، با توجه به فراگیری چتر سازمان ملل، پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران درخواست از دبیرکل آن سازمان برای بذل مساعی جمیله و در صورت لزوم میانجیگری میان طرف‌های افغان برای رسیدن به توافق در خصوص ساختار سیاسی آینده در آن کشور است.
وی عنوان کرد: بار دیگر حضور وزرای محترم امور خارجه و نمایندگان ویژه کشورهای همسایه افغانستان در تهران را خیرمقدم می‌گویم و امیدوارم بتوانیم گام‌های مؤثری در کمک به افغانستان و کاهش آلام مردم مظلوم آن کشور برداریم.
وانگ یی وزیر خارجه چین هم در نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان اظهار کرد: معتقدیم که دومین نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان در زمان خوبی برگزار شده است و این باعث می‌شود که کانال‌های دیپلماتی که بین ما ایجاد شده در این زمینه تقویت شود.
وانگ یی که به صورت ویدئو کنفرانس در دومین نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان در تهران سخنرانی می‌کرد، افزود: تاکنون در این اجلاس در مسیر خوبی حرکت کرده‌ایم و امیدواریم که همگی بتوانیم به تحقق صلح و آرامش در افغانستان کمک کنیم.
وی با بیان اینکه چین در ارتباط با موضوع افغانستان با نمایندگان کشورهای مختلف رایزنی کرده و در کابل نیز رایزنی‌هایی در این زمینه به پیش برده است، گفت: چین همکاری‌های خود را با کشورهای مختلف در ارتباط با موضوع افغانستان ادامه می‌دهد تا وضعیت در این کشور بهبود پیدا کند و مردم افغانستان بتوانند زندگی بهتری داشته باشند.
شاه محمود قریشی وزیر خارجه پاکستان هم در این نشست اظهار کرد: باید جامعه جهانی به وضعیت اقتصادی مردم افغانستان توجه و از وقوع یک فاجعه انسانی در این کشور جلوگیری کند. باید پول‌های افغانستان در خارج از کشور آزاد شود.
وی ادامه داد: در مدت اخیر تحولات مهمی در این کشور رخ داد و در ماه آگوست امسال یک انتقال قدرت بدون خونریزی در این کشور به وقوع پیوست و طالبان به قدرت رسید. در حال حاضر شاهد موج فراگیر پناهجویان نیستیم، اظهار داشت: نخستین نشست کشورهای همسایه افغانستان در ماه سپتامبر برگزار شد و این نشست نیز در ادامه آن برگزار شده تا کشورهای همسایه در افغانستان به یک هماهنگی برسند تا چالش‌های به وجود آمده را به نوعی مدیریت کنند.
این دیپلمات ارشد پاکستانی ادامه داد: ما همه به دنبال این هستیم که افغانستان به عنوان یک کشور همسایه دارای ثبات باشد. معتقدیم که جلسه امروز می‌تواند نتایج جلسه اول را تقویت کند و گام‌های مهمی برای ایجاد ثبات در افغانستان بردارد.
وی افزود: مبارزه با تروریسم در افغانستان حیاتی است، در حال حاضر شاهد تشکیل یک کابینه موقت در این کشور هستیم و این می‌تواند زمینه را برای ایجاد یک دولت فراگیر در این کشور محقق کند. معتقدیم اهمیت دارد حقوق مردم افغانستان محترم شمرده شود و در دولت فراگیر حضور داشته باشند.
شاه محمود قریشی گفت: برای ما بازگشایی مدارس در افغانستان برای دختران و پسران مهم است.
وی با اشاره به تعاملات مقامات پاکستان با مسئولان کنونی مستقر در افغانستان اظهار داشت: براساس رایزنی‌های انجام شده متوجه هستیم که آنها به انتظارات و توقعات بین‌المللی توجه دارند و به دنبال این هستیم که تعامل سودمندی داشته باشند.
وزیر خارجه پاکستان ادامه داد: ما باید از وقوع منازعات جدید در این منطقه جلوگیری کنیم. در حال حاضر مردم افغانستان دارای مشکلات اقتصادی جدی هستند و بسیار مهم است که کمک‌های انساندوستانه به مردم این کشور ارسال شود. بسیاری از مردم در حال حاضر پایین‌تر از خط فقر زندگی می‌کنند و پیش بینی می‌شود با توجه به در پیش بودن فصل سرما وضعیت وخیم‌تر شود.
وی گفت: ما کمک‌هایی را به افغانستان ارسال کرده و ادامه می‌دهیم و باید کمک‌های بین‌المللی و انساندوستانه به مردم این منطقه ادامه یابد.
وزیر خارجه پاکستان ادامه داد: در همین راستا معتقدیم که باید سرمایه مردم افغانستان در خارج از کشور نیز آزاد شود تا به اقتصاد مردم افغانستان کمک کند.
قریشی با اشاره به انفجارهای اخیر در افغانستان گفت: مسئله مهم دیگر مقابله با تروریسم و افراطی گری است و در این زمینه باید برای ایجاد ثبات در منطقه همکاری کنیم چرا که فعالیت تروریست‌ها تهدیدی برای ثبات منطقه است.
وی بیان کرد: امیدواریم هیأت حاکمه کنونی افغانستان توقعات جامعه بین‌المللی را برآورده کنند. تحقق این می‌تواند تضمین کننده بهبود تعامل با طالبان شود. ما به تمامیت ارضی افغانستان احترام می‌گذاریم و به دنبال افغانستانی با ثبات و شکوفا هستیم.
سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه هم سخنرانی خود را در نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان که در تهران در حال برگزاری است، به صورت ویدئویی ارائه کرد.
لاوروف در این نشست گفت: ما معتقدیم باید منافع همه گروه‌ها و قومیت‌ها در افغانستان رعایت شود و از ایجاد یک دولت کاملا فراگیر در افغانستان حمایت می‌کنیم.
وی افزود: باید حقوق زنان و مذاهب محترم شمرده شود و با قاچاق مواد مخدر و تروریسم در افغانستان و کشورهای اطرافش مبارزه شود.
وزیر خارجه روسیه اظهار کرد: از همسایگان افغانستان دعوت می‌کنیم تا با توجه به خروج ناتو و آمریکا از افغانستان، کشور خود را پایگاه آنها قرار ندهند.
لاوروف همچنین گفت: کنفرانس برای کنفرانس باید کنار گذاشته شود و کارها عملیاتی باشد با محوریت سازمان ملل. من چندی قبل در فرمت مسکو سخنرانی کردم و امیدوارم نشست‌های افغانستان به جای موازی کاری به دنبال تکمیل هم باشند.
