بازار سرمایه در ۶ ماه نخست سال رشدی نزدیک به ۶ درصد را تجربه کرد که این میزان، قدری پایین‌تر از انتظار فعالان بازار سرمایه بود.
به دنبال اعتراض سهامداران از روند بازار در ٦ ماه نخست سال، کارشناسان معتقد بودند که با توجه به روند نزولی شدید شاخص بورس در سال ٩٩، سهامداران نباید توقع رشد سنگین از بازار سهام داشته باشند، بلکه معاملات بازار باید در ابتدا به وضعیت ثبات دست پیدا کند و سپس در انتظار رشد شاخص بورس در این بازار بود.
آغاز رشد شاخص بورس از خردادماه
معاملات بورس پس از فراز و نشیب های بسیاری که در نخستین روزهای سال جاری تجربه کرد اما از خردادماه و با پایان یافتن برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایران، وارد مدار صعودی شد و به رشدی قابل توجه دست پیدا کرد.
با وجود امیدواری های ایجاد شده در بین سرمایه گذاران تحت تاثیر بازگشت رشد به معاملات بازار سهام، اما این بازار از شهریور ماه و به دلیل اعمال برخی از ریسک ها روند خود را تغییر داد و زمینه ورود دوباره شاخص بورس بر مدار نزولی فراهم شد.
شتاب در افت شاخص بورس منجر به حیرت سهامدارانی شد که تحت تاثیر پیش بینی کارشناسان حاضر در بازار، آینده ای پررونق را برای این بازار متصور بودند و با گمان پایان یافتن روند نزولی شاخص بورس اقدام به ورود دوباره نقدینگی های خود به این بازار و سرمایه گذاری در بورس کردند.
در نخستین روزهای ورود شاخص بورس به مدار نزولی، کارشناسان ایجاد چنین روندی را در بازار بعد از رشدی که شاخص بورس از خرداد ماه تجربه کرد طبیعی دانستند، همچنین در کنار آن نیز یادآور این موضوع مهم شدند که سرعت افت شاخص بورس در چند وقت اخیر بیش از انتظارها بود و بازار نباید با چنین شتابی وارد مدار نزولی می شد.
عوامل منفی تاثیرگذار بر ورود شاخص بورس به مدار نزولی
در کنار مساله مطرح شده در خصوص قیمت‌گذاری دستوری، برای مدتی شائبه عرضه اوراق با سود بالا، افزایش نرخ بهره و کنترل دستوری نرخ ارز به عنوان نکات منفی و مهم، معاملات بازار را مورد تهدید قرار داد که این امر منجر به نوسان شدید بازار سهام و تغییر مسیر شاخص بورس از مدار صعودی به مدار نزولی شد.
در این میان برخی از کارشناسان ضمن تحلیل رفتار سهامداران به نوسان‌های ایجاد شده در بازار اشاره و اعلام کردند: سهامداران باید این موضوع را مدنظر داشته باشند که بازار سرمایه به صورت سنتی همیشه در شهریور و مهرماه دارای شرایطی غیرمعقول‌تر از دیگر ماه‌ها است و نباید روند فعلی بازار سبب افزایش ترس سهامداران از این بازار شود.
با وجود چنین روندی در بازار و نیز تداوم افت شاخص بورس، فعالان بازار چنین پیشنهادی را به سهامداران داشتند که بازار سرمایه بعد از گذراندن روند اصلاحی شدید، اکنون در موقعیتی ارزنده برای سرمایه‌گذاری میان‌مدت و بلندمدت قرار گرفته و بهتر است سرمایه گذاران انتخاب درست و تحلیلی سهام را جایگزین رفتارهای هیجانی خود برای خروج از این بازار کنند و به هیچ عنوان افزایش حجم عرضه در بازار نباید منجر به تغییر تصمیم سهامداران و نگرانی آنها از آینده این بازار شود؛ چراکه رفتارهای هیجانی سهامداران به طور حتم به شدت بر تعیین مسیر بازار تاثیرگذار خواهد بود و باعث ایجاد شتاب در روند نزولی بازار می شود.
کاهش نرخ دلار عاملی برای بازگشت شاخص بورس به مدار نزولی
برخی کارشناسان بازار سرمایه در روزهای پایانی شهریور ماه اعلام کردند که ثبات ایجاد شده در معاملات بازار سهام در چند ماه نخست سال می تواند به روند افزایشی بازار در نیمه دوم سال ختم شود؛ این صحبت از سوی کارشناسان در حالی مطرح شد که بازار در مهرماه طبق پیش‌بینی‌ها پیش نرفت و در مدار نزولی به روند اصلاحی خود ادامه داد.
از نخستین روزهای مهر ماه، بار دیگر گمانه زنی های مربوط به توافق هسته ای منجر به تصمیمات عجولانه سهامداران در این بازار شد و در کنار آن پیش‌بینی‌های صورت گرفته از سوی فعالان حاضر در بازار سرمایه مبنی بر افت احتمالی دلار و نیز افزایش نرخ بهره بی‌تاثیر در ایجاد هیجان از سوی سهامداران برای فروش احساسی سهام در بازار نبود.
انتخاب رییس بانک مرکزی و خوش بینی سهامداران به آینده معاملات بورس
در کنار ایجاد چنین روندی، در اوایل مهر ماه خبری خوش به بازار مبنی بر انتخاب "علی صالح آبادی" به عنوان رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران منتشر و با واکنشی مثبت از سوی فعالان بازار سرمایه به دلیل تجربه وی از مدیریت بازار سرمایه و نیز شناخت کامل وی از بدنه بازار همراه شد.
کارشناسان بارها چنین موضوعی را اعلام کردند که شناخت صالح آبادی از بازار سرمایه، روش های تامین مالی و نیز گسترشی که در زمان ریاست "صالح آبادی" در بازار سرمایه اتفاق افتاد، به طور حتم می تواند کمک شایانی را به بازار سرمایه داشته باشد؛ این در حالیست که با وجود مطرح شدن چنین صحبت هایی در خصوص رییس فعلی بانک مرکزی اما انتخاب وی به عنوان سکاندار این بانک نتوانست تاثیر سریعی بر روند معاملات بازار سرمایه داشته باشد.
تغییر ریاست سازمان بورس
در کنار مسایل مربوط به تغییر رییس بانک مرکزی و احتمال توافق برجام، گمانه زنی های مربوط به تغییر احتمالی ریاست سازمان بورس و نگرانی سهامداران از فرد انتخابی برای سکانداری این سازمان، تاثیر غیرمعمولی را در اوج گیری ریزش شاخص بورس داشت و معاملات بورس، وارد روزهایی پر از ترس از نگاه سهامداران شد.
اکثر کارشناسان و حتی رییس سابق سازمان بورس، نگرانی سهامداران را از ایجاد چنین تغییری در بازار بی دلیل عنوان کردند و معتقد بودند که بهتر است سهامداران فارغ از ترس نسبت به ایجاد چنین تحولاتی در بازار، توجه خود را به اصلی ترین عوامل تاثیرگذار در بازار مانند نرخ ارز، نرخ تورم، تحلیل و ارزیابی آنها بر روی سهام شاخص ساز پیش ببرند.
انتخاب رییس و اعضای هیات مدیره سازمان بورس و نیز حمایت‌های صورت گرفته از ارکان اقتصادی دولت نسبت به وضعیت این بازار، خوش بینی‌های زیادی را در بین فعالان بازار ایجاد کرد که به دنبال آن اکثر کارشناسان از کاهش هیجان ایجاد شده در بازار سخن گفتند و معتقد بودند با توجه به رفع ریسک اعمال شده در معاملات بورس، این بازار می تواند روی خوشی را از خود به سهامداران نشان دهد و شاهد ورود نقدینگی های قابل توجه از سوی سهامداران در بازار باشیم.
بعد از انتخاب رییس سازمان بورس، روند معاملات بازار سهام طبق پیش بینی ها پیش رفت و با استقبال از انتخاب رییس جدید سازمان بورس، معاملات خود را با بیش از ۴۰ هزار واحد رشد به پایان رساند، اما خوش بینی ایجاد شده از معاملات بورس چندان ادامه دار نبود، مسیر این بازار بار دیگر با تغییر همراه شد و در مدار نزولی قرار گرفت.
اثر مثبت حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی بر روند معاملات بازار سرمایه
در کنار وجود چنین مسایلی در بازار در نخستین روزهای معاملاتی هفته گذشته "محمدرضا پورابراهیمی"، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس از پیشنهاد بهارستانی ها به دولت برای اختصاص «کارت‌های اعتباری» به مردم به جای ارز ۴۲۰۰ تومانی خبر داد و گفت: اگر دولت بتواند قیمت ها را با سیاست‌های نظارتی قیمت‌ها پایین بیاورد ما مانع تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی نخواهیم شد، با این کار مابه‌التفاوت ارز ترجیحی کالاهای اساسی در قالب کارت‌های اعتباری خرید به مردم اختصاص می‌یابد.
وی افزود: نتیجه ارزیابی‌های میدانی ما نشان می‌دهد که از سال ۹۷ به بعد با تخصیص این ارز به تدریج قیمت کالاهای اساسی از نرخ ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی فاصله گرفت و افزایش قیمت‌ها در ماه‌های پایانی دولت دوازدهم صعودی شد.
پورابراهیمی ادامه داد: تاکید مجلس این است که باید به جای هدر رفت منابع ارزی ۴۲۰۰ تومانی، تخصیص ارز ترجیحی در کشور تعیین تکلیف شود چرا که تنها بخش جزئی آن به مردم می‌رسد و بخش عمده آن به دلیل عدم نظارت ها، به فساد و رانت در اقتصاد کشور تبدیل می‌شود، لذا پیشنهاد ما به دولت سیزدهم این است که به جای حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی روش اعمال آن را تغییر دهیم و به جای اختصاص به واردات، به مصرف ارز ترجیحی دهیم.
در نظر گرفتن چنین اقدامی، موضوعی تازه نیست و از مدت ها قبل سخنان متفاوتی از سوی مسوولان برای اجرای آن عنوان شد که کارشناسان با استقبال از طرح های در دست اجرا برای حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، معتقد به اثر مثبت این اتفاق بر روند معاملات بازار سرمایه و اقتصاد کشور هستند و بارها اعلام کرده اند که به کار گیری ارز ۴۲۰۰ تومان نه تنها تاکنون هیچ اثر مثبتی را با خود در اقتصاد کشور به همراه نداشته است بلکه سبب افزایش ایجاد رانت و دلالی در بارزر و قرار گرفتن کالا با قیمت های بالا در اختیار مصرف کنندگان شده است.
با توجه به وجود چنین مسایلی در بازار سرمایه، سهامداران روزهای پر فراز و نشیبی را در مهر ماه تحت تاثیر متغیرهای اصلی و تاثیرگذار بر معاملات بازار پشت سر گذاشتند و حال اکنون در انتظار مطرح شدن اصل ترین برنامه های مسوولان جدید سازمان بورس جهت ارتقا بخشیدن به معاملات و کاهش نوسان های ایجاد شده در بازار هستند.
روزهای پر فراز و نشیب بورس در مهر ماه
"پیمان حدادی" کارشناس بازار سرمایه امروز (دوشنبه) در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا به روند معاملات بورس در مهر ماه اشاره کرد و گفت: بازار سهام در نخستین ماه از فصل پاییز نوساناتی شدید را تجربه کرد و شاخص بورس در کانال یک میلیون و ٣٠٠ هزار واحد تا یک میلیون و ۴۰۰ هزار واحد در حال نوسان بود.
وی با تاکید بر اینکه در مهر ماه عمده قیمت سهام شرکت های حاضر در بورس در مسیر کاهشی و نزولی شدید قرار گرفته بودند، گفت: وجود تعطیلات در ابتدای مهر ماه باعث شد تا سهامدارانی که با دید کوتاه مدت به دنبال فعالیت و سرمایه گذاری در بازار سهام هستند جهت جلوگیری و کاهش ریسک موجود برای سرمایه گذاری در بورس، اقدام به فروش سهام خود در بازار کنند.
حدادی ادامه داد: در دهه نخست مهر ماه و با پیش بینی مثبت گزارشات تولید و فروش شرکت ها، در شهریور ماه، انتظار فعالان بازار این بود که به مرور و تا انتهای مهرماه به دلیل گزارش مثبت شرکت ها، افزایش حجم معاملات و رشد قیمت سهام شرکت ها صورت بگیرد، در حالی که معاملات بازار طبق پبش بینی ها پیش نرفت و این اتفاق محقق نشد.
این کارشناس بازار سرمایه اظهار داشت: در پایان مهر ماه و با انتشار صورت های مالی شرکت ها، بازار به این نکته رسید که صنایع حاضر در بازار طی ٦ ماه نخست امسال مسیر معقولی را پشت سر نگذاشت، حتی در این میان برخی از صنایع مانند بانکی ها و پالایشی ها سودهای سال گذشته خود را محقق نکردند یا رشد سودآوری آنها نسبت به دوره مشابه سال گذشته بسیار کم بود.
وی خاطرنشان کرد: در مقابل، گروه‌های پتروشیمی، فلزات اساسی، معدنی ها و برخی از شرکت های سیمانی گزارشات خوبی را نسبت به دیگر صنایع به بازار مخابره کردند اما باز هم کلیت بازار منفی بود و اتفاق مثبتی در این بازار رخ نداد.
کمبود نقدینگی، مهمترین علت وجود روند منفی در معاملات بازار
حدادی مهمترین علت وجود روند منفی در معاملات بازار را نبود نقدینگی در بازار عنوان کرد و گفت: این مساله خود نشأت گرفته از چند عامل بود، در ابتدا جذاب شدن بازار رقیب با بورس مانند رمز ارزها در ایجاد چنین روندی در بازار بی‌تاثیر نبود.
این کارشناس بازار سرمایه اظهار داشت: همچنین نبود چشم انداز روشن و امیدوارکننده نسبت به این بازار در بین سهامداران، سبب ایجاد نوسان در معاملات بورس شد و برخی از فعالان بازار در انتظار اجرای عملی برخی از وعده های داده شده برای بهبود روند معاملات بازار سهام بودند.
تغییر رییس سازمان بورس و تاثیر آن بر معاملات بازار
حدادی به تغییر رییس سازمان بورس و تاثیر آن بر معاملات بازار اشاره کرد و افزود: جابجایی و تغییر رییس سازمان بورس و اعضای هیئت مدیره به صورت کوتاه مدت و برای دو روز سبب ایجاد تاثیر مثبت در بازار سهام شد.
این کارشناس بازار سرمایه اظهار داشت: در ابتدا انتظار فعالان بازار سرمایه این بود که تغییر رییس سازمان بورس به عنوان فرد مورد قبول بازار سرمایه بتواند تا حدودی تغییر دهنده و کمک کننده به معاملات بازار سهام برای بازگشت شاخص بورس به مسیر صعودی و تداوم آن باشد، در حالی که چنین اتفاقی هم تاثیری بر معاملات بازار نداشت و صعود شاخص بورس محقق نشد.
وی به دیگر عاملی که سبب قرار گرفتن شاخص بورس بر مدار نزولی شد تاکید کرد و گفت: با وجود اینکه قیمت ارز با تغییر چندان زیادی همراه نبود و حتی در برخی از مواقع زمینه رشد قیمت در بازارهای جهانی فراهم بود اما باز هم شاهد افت قیمت سهام شرکت ها در بازار بودیم.
حدادی خاطرنشان کرد: در این زمینه می توان به عدم ریسک پذیری فعالان بازار اشاره کرد، این امر نشأت گرفته از ابهاماتی است که امکان دارد در لایحه بودجه ١٤٠١ نشان داده شود و ممکن است در برخی از صنایع با تاثیر منفی همراه باشد.
این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد: با توجه به اصلاح شاخص بورس در مهر ماه، انتظار می رود شرکت هایی که گزارشات مثبتی را از عملکرد خود منتشر کردند نسبت به باقی سهام شرکت ها معاملات بهتری را ثبت کنند و شاهد افزایش قیمت سهام آنها در بازار باشیم.
پیش بینی روند معاملات بورس در آبان ماه
وی درباره روند معاملات بورس در ماه آبان، اظهار داشت: براساس پیش بینی های صورت گرفته به نظر می رسد که شاخص بورس در بازار در آبان ماه در محدوده یک میلیون و ٣٠٠ هزار واحد تا یک میلیون و ۴۰۰ هزار واحد در نوسان باشد مگر آنکه اتفاقات مثبتی برای کمک به برخی از صنایع در راستای لغو قیمت گذاری دستوری صورت گیرد و بازار به دوران رونق خود بازگردد.
حدادی معتقد است که در صورت حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی می توان شاهد اثر مثبت این اتفاق در بازار بود به طوری که تا حدودی از نوسانات ایجاد شده در بازار کاسته شود.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به ریسک های تهدیدکننده معاملات بورس در آبان ماه، گفت: افزایش نرخ بهره از جمله ریسک های تهدیدکننده این بازار است، نرخ بهره طی روزهای گذشته افزایش و به محدوده ٢٠ درصد رسید؛ حال اگر این نرخ باز هم با افزایش همراه شود می تواند به عنوان مهمترین ریسک فعلی بازار مورد توجه قرار گیرد.
ایرنا
