ایران در سال 2020 با تولید حدود 60 میلیون تن در جایگاه هفتم جهان قرار گرفت. در طول تابستان به دلیل بحران برق، تولید سیمان در چند سال اخیر با مشکلات بسیاری روبرو بوده است، قطع برق و بحران انرژی، قیمت هر کیسه سیمان را تا بیش از یکصد هزار تومان در بازار آزاد رساند. سیمان در سال 1400 در بورس عرضه شد. حذف واسطه‌ها و عرضه مستقیم سیمان در بورس بهترین راهکار برای مدیریت بازار سیمان است. جایگاه ایران در زمینه سیمان در جهان، چشم‌انداز سهام شرکت‌های سیمانی در بورس، مهم‌ترین چالش صنایع سیمان ایران از جمله موضوعاتی است که ایران اکونومیست در گفت و گو با محمد مهدی ابراهیمی، مدیر عامل سیمان شرق مورد بررسی قرار داده است.
-جایگاه ایران در زمینه سیمان در جهان از نظر میزان تولید، تکنولوژی و تجهیزات چگونه است؟
در سال 2020 میزان تولید سیمان در کل دنیا به‌طور تقریبی چهار میلیارد و صد میلیون تن بوده که بیشترین تولید مربوط به کشور چین با حدود دو میلیارد و دویست میلیون تن اختصاص داشته است و در رتبه‌های بعدی کشور هند و سایر کشورها قرار دارند. ایران با تولید حدود 60 میلیون تن در جایگاه هفتم قرار می‌گیرد. با مقایسه این مقادیر نسبت به سنوات گذشته مشاهده می‌کنیم که میزان تولید سیمان در تمام دنیا و به‌تبع آن در ایران کاهش پیداکرده و با توجه به موجودی کلینگری که از قبل بوده حدود 10 تا 12 میلیون تن سیمان و کلینگر صادرات و حدود 55 میلیون تن برای مصرف داخلی استفاده‌شده است.
در مورد فنّاوری که در کشورمان برای تولید سیمان استفاده می‌شود به‌طور عموم تکنولوژی روز دنیا هست، چون اکثر کارخانجات کشور ظرف 10 سال اخیر یا نوسازی شدن یا احداث شدن و یا طرح‌های توسعه اجرا کردن و معمولاً در کشور ما یا فنّاوری اف ال اسمیت دانمارک هست و یا از فنّاوری شرکت لافارج استفاده می‌شود. ما به لحاظ کیفیت تولید، استانداردهای بین‌المللی را رعایت می‌کنیم، آزمایشگاه‌های ما هم در داخل کشور نسبت به استانداردهای بین‌المللی حساس هستند و آنچه در کشور ما تحت عنوان تیپ دو یا مثلاً سیمان رده مقاومتی تیپ یک 525 تولید می‌شود، به طور کامل منطبق بر استانداردهای بین‌المللی است، برای همین است که ما صادرکننده خوبی هم در دنیا هستیم و اغلب کشورهای همسایه اعم از عراق، افغانستان، پاکستان که خودش تولیدکننده هستند، ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان، روسیه، کویت، عمان و حتی هندوستان مصرف‌کننده کلینگر یا سیمان تولیدی کشورمان هستند.
-جایگاه ارزندگی سیمان ایران در مقابل سایر کامودیتی ها را بیان فرمایید:
در رابطه با صنایع دیگر به‌عنوان‌مثال در صنعت فولاد در سال 2020 در کشورمان 26 میلیون تن تولید داشتیم درحالی‌که سیمان 60 میلیون تن تولید داشتیم، در فولاد رتبه 11 جهان را داریم اما در سیمان رتبه هفتم و با توجه به بهای تمام‌شده ارزان‌تر تولید سیمان در کشور ایران به نظر می‌رسد این کالا هم توان رقابتی خوبی در بازارهای صادراتی دارد و هم در داخل کشور اگر به‌طور مؤثر خصوصاً در مورد افزایش فرهنگ استفاده از سازه‌های بتنی بتوانیم کار بکنیم و این فرهنگ‌سازی صورت بگیرد قاعدتاً می‌تواند تا حدی بهای تمام‌شده ساختمان رو هم تحت تأثیر قرار بده، البته می‌دانیم سیمان در کل بهای تمام‌شده ساختمان در حالت معمول سازه‌های فلزی کمتر از یک درصد و اگر سازه‌های بتنی استفاده شوند، این درصد به‌تناسب میزان استفاده از سازه‌های بتنی افزایش پیدا می‌کند.
- مهم‌ترین برنامه سیمان شرق در شش ماه دوم سال چیست؟
یک مورد بحث ادامه عرضه در بورس کالا هست، منتها به‌صورت مهندسی‌شده و با استفاده از تمامی ظرفیت‌ها برای حفظ توازن عرضه و تقاضا تا موجب تثبیت قیمت‌های منطقی گردد. مورد بعدی توسعه بازارهای صادراتی هست که با توجه به محدودیت‌هایی که در کشور افغانستان ایجادشده، همکاران در حوزه صادرات به دنبال بازارهای جدید هستند و ما در شش‌ماهه دوم سال شمسی با برنامه‌ریزی که انجام‌شده مدارک صادراتی به کشورهای قزاقستان و روسیه را اخذ خواهیم کرد و می‌توانیم این‌ها را هم به‌عنوان بازارهای صادراتی نظر بگیریم.
همچنین در شش ماه دوم سال روی بحث صادرات محصول سیمان حفاری چاه نفت کلاس G کار بیشتری انجام خواهد شد، هرچند در شش ماه اول هم توفیقاتی داشتیم ولی باید افزایش بدیم. سیمان رنگی ازجمله محصولاتی است که توسط شرکت سیمان سفید شرق که شرکت تابعه سیمان شرق هست به‌عنوان یکی از محصولات جدید برای عرضه در بازار در دستور کار قرارگرفته است. با توجه به پیش‌بینی که البته باید بگیم متأسفانه در خصوص تأمین انرژی می‌شود. ما همچنین به فکر این هستیم که در شرایط فعلی با حداکثر توان نسبت به تولید کلینکر اقدام کنیم تا بتوانیم دپوی مناسبی از کلینکر که خروجی کوره‌های سیمان است، داشته باشیم تا در فصل سرما که مشکل تأمین انرژی وجود دارد کماکان ثبات عرضه در بازار را داشته باشیم.
- چشم‌انداز سهام شرکت‌های سیمانی ایران را در آینده چگونه ارزیابی می‌کنید؟
قاعدتاً سهام شرکت‌های سیمانی، هم تابعی است از موفقیت شرکت‌های سیمانی در بازار و هم شرایط کلی بورس در کشور؛ آنچه که مربوط به شرکت‌های سیمانی است، با توجه به گزارشات مالی که ارائه‌شده همه موفق‌تر از سال قبل بودند و برای سال بعد هم همین پیش‌بینی خواهد بود، هرچند ما به‌طورکلی یکی از چالش‌هایی که در سیمان داریم این هست که با توجه به میزان مصرف فعلی در داخل کشور، به‌طورمعمول تقاضا کمتر از عرضه است که لازم است برای این موضوع تدبیری اتخاذ گردد، اما به‌طورکلی اگر سهام شرکت‌های سیمانی را فقط تابعی از موفقیت شرکت‌های سیمانی بدانیم، قطعاً سال آینده شرکت‌های سیمانی به‌طور عمده سود ده خواهند بود و با سود بیشتری نسبت به سال مالی قبل، اما آنچه را که تابع شرایط بورس هست و اصطلاحاً ریسک‌هایی که از طرف بورس متوجه بازار می‌شود آن مسئله‌ای است که باید دید متغیرهای اقتصادی چه اثری خواهند گذاشت تا بتوان پیش‌بینی صحیح‌تر و مناسب‌تری انجام داد.
- مهم‌ترین چالش صنایع سیمان ایران چیست؟
بحث بازار مصرف داخل یکی از چالش‌های ماست. ما در کشورمان یک ظرفیت تولید 80 میلیون تُنی داریم اما در حال حاضر داریم حدود 60 الی 65 میلیون تُن تولید می‌کنیم.
مورد بعدی بحث صادرات هست و محدودیت‌هایی که در بازارهای صادراتی پیش می‌آید مثل بازار افغانستان که سالانه دو و نیم میلیون تُن صادرات داشتیم و اکنون با توجه به شرایط سیاسی این کشور با محدودیت‌های جدی و افت شدید مواجه هست، این می‌طلبد که دست‌اندرکاران خصوصاً در وزارت صمت و در سازمان توسعه تجارت واقع این بحث رو به‌طور جد در دستور کار قرار دهند. چالش بعدی که در این حوزه داریم این هست که نگاه به هزینه‌های حمل و ایفای تعهدات ارزی در مورد سیمان به‌عنوان کالایی که شاید به نسبت حجم خودش یکی از ارزان‌ترین کالاهای بازار باشد دقیقه همان نگاهی است که مثلاً به فولاد یا پتروشیمی می‌شود، در حالیکه سیمان نیازمند نگاه خاص و مهندسی خاص در حوزه صادرات خودش هست.
مورد بعد این هست که ما مشکل انرژی رو خواهیم داشت و خب سیمان کالای مصرف‌کننده انرژی و متأثر از گاز و برق هست و همچنین یکی از چالش‌های بزرگ سیمان و صنعت سیمان این هست که در حال حاضر قیمت سیمان در کشور چین به حدود صد دلار درب کارخانه رسیده اما متأسفانه در کشور ما هنوز روی سیمان 16، 17 و 18 دلار داریم حرکت می‌کنیم.
نکته قابل‌ذکر بعدی مربوط به خرید قطعات و تجهیزات موردنیاز کارخانجات است، یا کارخانه‌ای که می‌خواهد به‌روزرسانی یا نوسازی بشود باید قطعات خودش را با ارزهای گران خریداری کند و با این قیمت‌های فروش فعلی اگر ما این را تثبیت‌شده بدانیم، در رابطه با خریدهایی که خارجی است برای نوسازی و بهسازی کارخانجات دچار مشکل جدی خواهیم شد، پس قیمت سیمان هم یکی از چالش‌هایی است که صنعت سال‌هاست با آن مواجه هست.
_ با توجه به کمبود گاز در زمستان درخواست شما از دولت چیست؟
درخواست کاملاً مشخص هست، اولاً حتی‌المقدور واقع گاز کارخانجات سیمان قطع نشود و در شرایط اضطراری اگر سوخت جایگزینی مثل مازوت در نظر گرفته می‌شود، لازم است بهای تمام‌شده مازوت یعنی قیمتی که از پالایشگاه خریداری می‌شود (بعلاوه هزینه حمل، با قیمت بهای تمام‌شده گاز یکسان باشد) زیرا در صورت تفاوت قیمت، سوددهی کارخانجات سیمان را به‌شدت کاهش داده و حتی ممکن است منجر به ضرر هم بشود.
