درباره «مغز دوم» بدن چه می‌دانید؟

 محققان دانشگاه ایالتی میشیگان کشفی جالب در مورد سیستم عصبی روده‌ای انسان انجام داده‌اند که خود پر از حقایق شگفت انگیز است.

برایان گولبرانسن، استاد بنیاد MSU در گروه فیزیولوژی دانشکده علوم طبیعی می‌گوید: اکثر مردم حتی نمی‌دانند که این را در دل خود یک «مغز دوم» دارند.

فراتر از آن، سیستم عصبی روده‌ای به طور قابل توجهی مستقل است. روده‌ها می‌توانند بسیاری از وظایف عادی خود را انجام دهند حتی اگر به نحوی از سیستم عصبی مرکزی جدا شده باشند و تعداد سلول‌های تخصصی سیستم عصبی، یعنی نورون‌ها و گلیا که در روده فرد زندگی می‌کنند، تقریبا برابر با تعداد موجود در مغز گربه است.

گولبرانسن گفت: این شبیه به مغز دوم در روده ماست. این یک شبکه گسترده از نورون‌ها و گلیاست که روده‌های ما را پوشانده است.

نورون‌ها نوع سلولی شناخته شده‌تری هستند که به طور مشهور سیگنال‌های الکتریکی سیستم عصبی را هدایت می‌کنند. از سوی دیگر، سلول‌های گلیا از نظر الکتریکی فعال نیستند که رمزگشایی را که از آنچه این سلول‌ها انجام می‌دهند برای محققان دشوارتر کرده است. یکی از نظریه‌های برجسته این بود که سلول‌های گلیا از سلول‌های عصبی حمایت غیرفعال می‌کنند.

گلبرانسن و تیمش در حال حاضر نشان داده‌اند سلول‌های گلیال نقش بسیار فعال‌تری در سیستم عصبی روده ایفا می‌کنند. در تحقیقی که در ۱ اکتبر به صورت آنلاین در مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم منتشر شد، محققان نشان دادند گلیا به شیوه‌ای بسیار دقیق روی سیگنال‌های منتقل شده از مدار‌های عصبی تاثیر می‌گذارد. این کشف می‌تواند راه را برای درمان‌های جدید برای بیماری‌های روده‌ای هموار کند.

گولبرانسن گفت: با در نظر گرفتن این، مغز دوم به عنوان یک رایانه، تراشه‌ای است که در حاشیه کار می‌کند. آن‌ها بخش فعال شبکه پیام رسانی هستند اما مانند نورون‌ها نیستند. گلیا سیگنال را تعدیل می‌کند.

در زبان محاسباتی، گلیا دروازه‌های منطقی خواهد بود یا در اصطلاح موسیقیایی‌، گلیا حامل نت‌های نواخته شده بر روی گیتار الکتریک نیست، آن‌ها پدال‌ها و تقویت کننده‌هایی هستند که تن و حجمشان نت‌ها را تعدیل می‌کنند.

صرف نظر از قیاس، گلیا بیش از آنچه دانشمندان قبلا تصور می‌کردند برای اطمینان از کارکردن هموار یا خوب به نظر می‌رسد، یکپارچه است. این کار تصویری کاملتر و البته پیچیده‌تر از نحوه عملکرد سیستم عصبی روده‌ای و همچنین فرصت‌های جدیدی را برای درمان بالقوه اختلالات روده ایجاد می‌کند.

گولبرانسن گفت: این یک راه پیش روست، اما اکنون می‌توانیم بپرسیم که آیا راهی برای هدف قرار دادن نوع یا مجموعه خاصی از گلیا و تغییر عملکرد آن‌ها وجود دارد یا خیر. شرکت‌های دارویی در حال حاضر به این موضوع علاقه‌مند هستند.

در اوایل سال جاری تیم گولبرانسن دریافتند که گلیا می‌تواند راه‌های جدیدی را برای کمک به درمان سندرم روده تحریک پذیر باز کند، یک بیماری دردناک که در حال حاضر درمانی ندارد و افراد زیادی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. گلیا همچنین می‌تواند در چندین بیماری دیگر از جمله اختلالات حرکتی روده مانند یبوست و یک اختلال نادر معروف به شبه انسداد مزمن روده نقش داشته باشد.

گولبرانسن می‌گوید: در حال حاضر، هیچ علت شناخته شده‌ای وجود ندارد. افراد دچار انسداد در روده می‌شوند، اما هیچ مانع فیزیکی وجود ندارد تنها قسمتی از روده آن‌هاست دیگر کار نمی‌کند.

او گفت: MSU یکی از بهترین گروه‌های تحقیقاتی روده در جهان را دارد. ما این گروه عظیم و متنوع را داریم که در همه زمینه‌های اصلی علم روده کار می‌کنند. این یک قدرت واقعی ماست.