کشورهای بسیاری در دنیا وجود دارند که به سرعت در حال پذیرش فناوری‌های جدید هستند و سعی دارند به دنیای امن پرداخت‌های الکترونیکی وارد شوند؛ دنیایی بدون پول نقد و مبادلات فیزیکی اسکناسی که طبیعتا مزایا و مخاطرات خود را به همراه دارد. این دور از شدن از پول نقد و بهره‌گیری از ابزارهای مختلف پرداخت، در دوران اخیر و پاندمی کرونا نیز بیشتر شده که به عبارتی بهانه خوبی هم برای سرعت بخشی به این بعد از فناوری بود.
هرچند شیوع کرونا دارای مخاطرات بسیاری است و بخش‌های مختلف از جمله نظام بانکداری را با مشکلاتی روبرو ساخت، اما از سوی دیگر سیاست‌هایی مانند پرداخت بدون کارت را در جامعه رواج داد؛ روش به‌روزی که شاید بانک مرکزی در شرایط عادی به راحتی نمی‌توانست آن را نهادینه کند.
از سوی دیگر، چند سالی است که شاهد جهش‌های نوآورانه بسیار بزرگی بوده‌ایم که به حذف اسکناس کاغذی کمک قابل توجهی کرده و آن هم ظهور پدیده رمزارزها همچون بیت‌کوین است. پدیده پر رمز و رازی که مورد استقبال شدید از سوی مردم دنیا و از جمله ایران قرار گرفت و هرروز در حال پیشرفت است.
به هر حال باید این موضوع را بپذیریم که در اکثر کشورها کارت‌های اعتباری، اپلیکیشن‌های پرداخت و کیف پول‌های دیجیتالی نسبت به پول نقد در اولویت قرار گرفته اند و ایران نیز باید به سرعت خود را به این کشورها برساند. قطعا در این اقدام دیگر با آلودگی اسکناس‌ها و سکه‌ها روبرو نیستیم و ضمن اینکه استفاده از ابزارهای مختلف پرداخت، سریع و آسان خواهد بود.
دلایل مختلفی وجود دارد که کشورها را به سمت و سوی زندگی بدون پول نقد هدایت می‌کند اما مهمترین آنها سرقت از بانک‌ها، جلوگیری از گسترش اسکناس‌های تقلبی و مبارزه با طیف وسیعی از جرائم مبتنی بر پولشویی است. به گفته برخی از کارشناسان در جوامع بدون پول نقد، امکان فرار مالیاتی نیز به‌شدت کاهش می‌یابد.
از سوی دیگر علاوه براین مزایا، ممکن است شاهد مخاطرات و معایبی هم در این زمینه باشیم. طبیعتا پرداخت‌های الکترونیک باید از درگاه‌های امن بگذرند و شناسایی و بررسی این درگاه‌ها شاید از پس هر کسی برنیاید و اطلاعات شما مورد سوءاستفاده قرار گیرد.
از سوی دیگر برخی معتقدند که اگر پول را به شکل نقد استفاده کنند، راحت‌تر می‌توانند روی دخل و خرجشان کنترل داشته باشند. کم و زیادشدن اسکناس‌ها را به چشم خود می‌بینند و آن را مدیریت می‌کنند که البته این دلایل پیش پاافتاده خیلی نمی‌توانند بر بخش مزایا پیروز شود. هرچند ا در بسیاری مواقع، با افراد سالمندی مواجه هستیم که ترجیح می‌دهند با پول نقد کار کنند و در پذیرش فناوری های نوین سرسختی خاص خود را دارند.
آنطور که گزارش‌های جهانی حکایت دارند، انتظار می‌رود در ماه مارس سال ۲۰۲۳، سوئد به اولین جامعه بدون پول نقد (Cashless Society) جهان تبدیل شود. در سال ۱۶۶۱ میلادی سوئدی‌ها برای اولین بار در تاریخ اروپا «اسکناس» را معرفی کردند و در سال ۲۰۲۳ سوئدی‌ها برای اولین بار در جهان پول نقد را به‌طور کامل کنار خواهند گذاشت تا اولین جامعه بدون پول نقد جهان باشند چرا که همین حالا نیز همین حالا نیز عملاً بسیار دشوار می‌توان فروشگاه‌هایی را در سوئد یافت که پول نقد قبول کنند.
در سال‌های اخیر بخش عمده معاملات در سوئد به‌صورت الکترونیکی و با استفاده از ابزارهایی مانند دبیت‌کارت (نوعی کارت پرداخت)، فناوری‌های پرداخت بدون تماس (contactless payment) یا اپلکیشن‌های موبایل انجام شده است.
البته این رویه در سایر کشورهای نوردیک یعنی فنلاند، نروژ، دانمارک و ایسلند نیز برقرار بوده است. کشورهای نوردیک (شمال اروپا) به‌سرعت در حال وفق دادن خود با سبک زندگی بدون پول نقد هستند، در حالی که در کشورهای جنوب اروپا همچنان پول نقد محبوبیت زیادی دارد و حتی برخی فروشگاه‌ها فقط پول نقد می‌پذیرند.
این شرایط به زودی برای تمام کشورهای دنیا ایجاد خواهد شد بنابراین در ایران نیز باید هرچه سریعتر زیرساخت‌های حرکت به این سمت و سو را ایجاد کرده و برای ترغیب مردم نسبت به حذف پول نقد در جامعه، فرهنگ سازی و آموزش هدفمند ترتیب داد.
ایبِنا
