بازداشتگاه یا زندان اوین، یکی از مشهورترین زندان‌های ایران است. این زندان در منطقه اوین درکه در منطقه سعادت‌آباد تهران قرار دارد و محل بازداشت بسیاری از متهمان امنیتی است و شاید از این جهت نام این زندان در رسانه‌ها جلب توجه می‌کند.
در دوره تحول قضایی، بازدیدهای سرزده مسئولان عالی رتبه قوه قضاییه از زندانها به طور مرتب انجام شده و مقامات قضایی بدون تشریفات و تکلف در کنار زندانیان سعی کرده‌اند گوش شنوا و چشم بینا در زندانها باشند و بدون واسطه با زندانیان صحبت کنند.
رئیس سازمان زندانها خرداد سال جاری در این بازه در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: «در کمتر از یکسال، سفر به ۳۰ استان و ۱۷۷۸ مورد بازدید از ندامتگاه، کانون اصلاح و تربیت و بازداشتگاه به همراه مدیران ستاد سازمان، توفیق الهی و از اقتضائات اعتقاد به این است که؛ زندانیان هم عائله نظام اسلامی هستند و مراقبت از سلامت جسمی، رفتاری و فکری آنها از جمله حقوقشان می‌باشد.»
این رویکرد دستگاه قضایی در روند تحولی، ضمن تقویت رویکردهایی چون حبس‌زدایی از احکام جزایی و اجرایی‌سازی قانون جرم سیاسی و با بهره‌گیری از ابتکار عمل‌های مترقی چون اعطای مرخصی گسترده به زندانیان از همان ابتدای پاندمی کرونا، نشان داد که حقوق انسانی متهمان و محکومان در اولویت قرار دارد.
رئیس قوه قضاییه نیز اخیرا (جمعه ۱۵ مرداد) به طور سرزده از بخش‌های مختلف زندان اوین به ویژه هر سه بند امنیتی آن (بندهای دو الف - ۲۰۹ - ۲۴۱) بازدید کرد و با برخی متهمان بازداشت موقت به صورت چهره به چهره به گفت وگو پرداخت.
حجت الاسلام والمسلمین غلامحسین محسنی اژه‌ای به هنگام حضور در بندهای امنیتی زندان اوین، تعداد روزهای بازداشتی متهمان را از آنها جویا و در همین زمینه خواستار ارائه توضیحات لازم از سوی مقامات قضایی و ضابطان شد.
وی در گفت وگوی چهره به چهره با متهمان از نوع اتهام، مدت بازداشت موقت و شرایط بهداشتی و غذایی زندان سوال کرد.
رئیس قوه قضاییه به زندانبانان و نگهبانان توصیه کرد پیوسته خدا را ناظر و حاضر بر اعمال خود ببینند و مواظب باشند که حق کسی ضایع نگردد و به کسی ظلم نشود.
هفته گذشته بود که تصاویری از دوربین‌های امنیتی زندان اوین منتشر شد. این تصاویر حاوی صحنه‌های برخورد با زندانیان بود. یک گروه هکر اعلام کرد که دوربین‌های امنیتی زندان اوین را هک کرده است.
این تصاویر که به سرعت در فضای مجازی انتشار یافت، واکنش‌های بسیاری در پی داشت و یکی از اولین واکنش‌ها، انتشار توئیت رئیس سازمان زندانها بود.
دوم شهریور بعد از این اتفاق، محمد مهدی حاج محمدی رئیس سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی درباره تصاویر منتشر شده از دوربین‌های مداربسته زندان اوین، ضمن پذیرش این رفتارهای غیرقابل قبول، عذرخواهی کرد.
وی در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: «درخصوص تصاویر زندان اوین؛ مسئولیت این رفتارهای غیر قابل قبول را پذیرفته و ضمن تعهد به تلاش بر عدم تکرار چنین وقایع تلخ و برخورد جدی با عوامل خاطی، از خداوندمتعال، رهبر عزیزمان، ملت بزرگوار و زندانبانان شریف که البته زحماتشان تحت تأثیر این خطاها، نادیده گرفته نخواهد شد، عذرخواهم.»
رئیس سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی عبارت «عذرخواهم» را به صورت هشتگ استفاده کرده است.
هرچند این ماجرا در اذهان عمومی سوالات متعددی را ایجاد کرد اما بیان شفاف و بی پرده عذرخواهی از سوی یک مقام عالی رتبه قضایی مورد توجه مسئولان، حقوقدانان و افکار عمومی قرار گرفت.
همان روز، حجت الاسلام والمسلمین محمد مصدق معاون اول قوه قضاییه در حاشیه مراسم معارفه معاون حقوقی و امور مجلس قوه قضاییه در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی درباره ویدئوهای منتشر شده از دوربین‌های مداربسته امنیتی زندان اوین گفت: این موضوع در حال بررسی است و هنوز قضیه خیلی روشن نیست.
دادستان کل کشور مامور رسیدگی به موضوع زندان اوین
چند ساعت بعد، حجت‌الاسلام‌والمسلمین غلامحسین محسنی‌اژه‌ای رئیس قوه قضاییه، دادستان کل کشور را مامور کرد بدون فوت وقت به موضوع زندان اوین رسیدگی کند.
در متن دستور رئیس قوه قضاییه به حجت الاسلام والمسلمین محمدجعفر منتظری آمده است: «با توجه به اخبار و تصاویر منتشر شده در برخی رسانه‌ها درخصوص زندان اوین، به جنابعالی ماموریت داده می‌شود بدون فوت وقت، پیرامون موضوع مذکور و رفتار مامورین با زندانی و یا زندانی با زندانی با سرعت و دقت بررسی جامع به عمل آورده و نتیجه را به اینجانب گزارش نمایید.»
انتشار تصاویر زندان اوین از رسانه‌ها مایه تاسف است
ابراهیم رضایی نماینده دشتستان در مجلس شورای اسلامی نیز سوم شهریور ماه با اشاره به انتشار فیلم و عکس‌هایی از زندان اوین اظهارداشت: انتشار این تصاویر از رسانه‌ها مایه تاسف است؛ از این نظر که اجحاف در حق زندانیان صورت گرفته و دست‌مایه‌ای برای حمله به کارکنان خدوم قوه قضاییه شده و حتما باید با عوامل احتمالی ارتکاب جرم برخورد قانونی صورت گیرد.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس افزود: خلاف چند مامور را نباید به بدنه یک دستگاه خدوم که در این سال‌ها شاهد تحول آن بودیم، تسری داد.
رضایی با اشاره به بازدید خود از تعدادی از زندان‌های کشور گفت: آنچه رسانه‌های اجاره‌ای سعودی و تریبون‌های ملکه روایت می‌کنند، متفاوت است. ضمن قدردانی از دستور رئیس قوه قضاییه به دادستان کل کشور برای بررسی سریع این موضوع درخواست داریم که با عوامل خشونت برخورد صورت گیرد زیرا ویژگی شاخص نظام جمهوری اسلامی این است که با فساد در درون خود برخورد کرده است چه در ماجرای کهریزک و چه درپرونده طبری‌ها.
کمیسیون اصل ۹۰ مجلس حوادث اوین را بررسی می‌کند
رئیس مجلس شورای اسلامی در واکنش به اظهارات نماینده دشتستان گفت: کمیسیون اصل ۹۰ با هماهنگی دادستان کل موضوع مربوط به اوین را دنبال می‌کند و در این زمینه اطلاع رسانی خواهد شد.
افزایش ۳۰ درصدی برخورد با تخلفات در سازمان زندانها
پس از آن محمد مهدی حاج محمدی رئیس سازمان زندانها ضمن تاکید بر اینکه نظارت بر عملکرد کارکنان و مدیران سازمان زندانها به دلیل حساسیت‌های موجود همواره انجام می‌شود، گفت: کیفیت و کمیت سیستم نظارتی در دوره تحول قوه قضائیه روند رو به رشدی داشته است
وی اظهارداشت: بر اساس بررسی‌های دقیق انجام شده برخورد با تخلفات در سازمان زندانها در سال ۹۹ و همزمان با تقویت رویکردهای تحولی در قوه قضائیه به نسبت سال ۹۸، ۳۰ درصد رشد داشته است.
حاج محمدی ارج نهادن به تلاش‌های پرسنل خدوم، متعهد و گمنام سازمان زندانها گفت: نسبت به تخلفات پرسنل، برخورد سختگیرانه صورت گرفته و نظارت‌ها در سازمان زندانها مداوم و همیشگی است و هیچ ارتباطی با رسانه‌ای شدن یا نشدن یک تخلف ندارد.
معرفی پرسنل بی‌تفاوت سازمان زندانها در فیلم‌های منتشره اوین به هیات تخلفات اداری
رئیس سازمان زندانها پس از آن با انتشار توئیت در صفحه شخصی خود نوشت: «پرسنل بی‌تفاوت سازمان در فیلم‌های منتشره به هیات تخلفات اداری معرفی و از خدمت معلق شدند. پرونده‌هایی هم به دادسرای نظامی ارجاع شد.»
اهتمام مقامات عالی رتبه قضایی برای بررسی کم و کیف ماجرای اوین و واکنش‌های سریع به این حادثه، اقدام پسندیده‌ای بود که از سوی دستگاه قضایی انجام شد اما انتظار افکار عمومی این است که در مورد چرایی این اتفاق و بررسی ابعاد آن اقدامات لازم انجام شود و همانگونه که رئیس قوه قضاییه نیز به دادستان کل کشور ماموریت داد تا موضوع زندان اوین بدون فوت وقت رسیدگی شود، این جریان که افکار عمومی را جریحه‌دار کرده و حقوق زندانیان به عنوان افرادی از جامعه را نیز تضییع کرده است، مورد بررسی قرار گیرد
قوه قضاییه در دوره تحول به موضوع حقوق زندانیان و بازداشت شدگان و تسریع بر تعیین تکلیف متهمان تاکید بسیار دارد و فعالیت‌های سازمان زندانها در این راستا برنامه‌ریزی شده اما نباید زحمات عده بسیاری به پای خطای چند نفر گذاشته نشود و تسریع در بررسی و اطلاع‌رسانی نتیجه برخوردها با خاطیان به مردم می‌تواند موثر باشد.
