چگونه ترس كودك از تاريكي را کاهش دهیم

به گزارش ایران اکونومیست, ترس واكنشي هيجاني است و از تعبير انسان كه موقعيت خطرناك و تهديدي براي سلامتي اوست، ناشي مي شود. درك مخاطرات و تهديدها مي تواند رواني يا جسماني باشد. رايج ترين موقعيت هاي ترس آور مربوط مي شود به پيش بيني صدمه جسماني يا رواني، آسيب پذيري در برابر خطر، يا انتظار فرد از اينكه توانايي مقابله كردن را با موقعيت هاي قريب الوقوع ندارد.پيش بيني فرد كه نمي تواند با تهديد يا خطر محيطي مقابله كند، به اندازه هر ويژگي واقعي خود تهديد يا خطر، به عنوان منبع ترس اهميت دارد.

ترس دفاع را با انگيزه مي كند .ترس به عنوان يك علامت هشدار دهنده براي صدمه جسماني يا رواني قريب الوقوع عمل مي كند و به صورت انگيختگي سيستم عصبي خود مختار آشكار مي شود. فردي كه ترسيده، مي لرزد، عرق مي ريزد، به دور و بر خود نگاه مي كند، سيستم هيجان ما از طريق تجربه ترس آسيب پذيري ما را اطلاع مي دهد.

يكي از ترس هايي كه بين كودكان عموميت دارد،ترس از تاريكي است، معمولا اين ترس بين 2-3 سالگي آغاز مي شود و با وجود آن كه در سالهاي بعد قدري كاهش مي يابد، ولي تا حدود 12-10 سالگي نيز ادامه پيدا مي كند. يكي از مواردي كه منجر به ترس كودك از تاريكي مي شود، زماني است كه پدر و مادر و يا نزديكان كودك به عنوان تنبيه از او مي خواهند تا در اتاقي تاريك مثل انباري، زير زمين و غيره كه موجب ترس و وحشت او مي شود تنها بماند.

نكته ديگر آن است كه فضاي منزلي كه كودك در آن زندگي مي كند و يا اتاق آشناي كودك، در وضعيت هاي تاريك و روشن جلوه هاي متفاوتي دارد. كودكي كه در مرحله رشد تصورات خيالي است، به راحتي مي تواند از هر چيزي در تاريكي براي خود هيولايي بسازد و از آن هيولاي خيالي خود بترسد.

گاهي ترس از تاريكي صرفا معمول اين نكته است كه كودك نمي داند در تاريكي چه بايد بكند. گاهي نيز عادت ترس كودك از تاريكي آن است كه نمي تواند مادر، پدر و يا شخص مراقب خود را ببيند. در صورتي كه اگر اين فرد دستش را به كودك بدهد،ترس كودك از بين خواهد رفت. با اقداماتي می توان ترس كودك از تاريكي را کاهش داد.

-علت ترس اصلي كودك را بايد شناخت؛ براي مثال، پدر و مادر مي توانند نسبت به رفتارها و رويدادهاي روزانه فرزند خود حساس باشند و تغييرات محيطي او را اعم از خانه، مدرسه و دوستانش مورد بررسي قرار دهند، حتي مي توانند علايق و انگيزه هاي جديد او را بشناسند. گاهي كه كودك به شدت ترسيده و قادر به بيان كلامي ترس خود نيست، مي توانيد از او بخواهيد كه با رسم نقاشي، ترس خود را به تصوير درآورد. آن گاه دقت كنيد كه كودك چه مي كشد و با چه رنگ هايي آن را رنگ آميزي مي كند. معمولا اضطراب ها و ترس ها با رنگ هاي تيره مات و تاريك رسم مي شوند و گاهي هم كودك با خط خطي كردن چهره اي كه كشيده است، سعي از بين بردن و محو كردن عامل ترس خود دارد. پس از نقاشي مي توانيد با كودك درباره اثرش صحبت كنيد و با سئوالات ساده اي كه از او مي پرسيد، علت ترس او را جويا شويد. براي مثال ،مي توانيد بپرسيد شكلي كه كشيده اي،شبيه چيست؟ تو را به ياد چه چيزي مي اندازد؟و...در اين خصوص توجه به دو نكته زير ضروري است

-كودك را وادار به نقاشي از موضوعي كه باعث ترس او شده است نكنيد.
-اجازه دهيد كه او ابتدا احساس امنيت و آرامش كند و در صورت تمايل تصوير خيالي خود را رسم كند.
-زمان خواب كودك را مي توان با تداعي هاي خوش و آرام بخش همراه ساخت.

انجام مراسمي براي خوابيدن به كودك امنيت و آسودگي خيال مي دهد.براي مثال مسواك زدن، شب به خير گفتن، پوشيدن لباس خواب، شنيدن داستاني ساده و يا خاطره اي از دوران كودكي مي تواند دلهره و اضطراب كودك را كاهش دهد.

-با روشن نگه داشتن يك چراغ كم نور و يا چراغ خواب مي توان اتاق كودك را از تاريكي محض در آورد. دقت داشته باشيد،چراغ خواب را جايي قرار دهيد كه نور آن موجب سايه وسايل اتاق بر روي ديوار نشود، زيرا كودكان با خيال پردازي هاي خود سايه ها را به صورت اشباح و موجودات خيالي تجسم مي كنند.

-بعد از آنكه چراغ اتاق كودك را خاموش كرديد چند دقيقه نزد كودك بمانيد و درباره روزي كه گذرانده است با او صحبت كنيد و زماني كه قصد ترك اتاق را داريد اين اطمينان را به كودك بدهيد كه هر وقت شما را صدا كند، فوري نزد او خواهيد رفت چنان چه احساس مي كنيد كودك شديدا از تاريكي ترسيده است، مي توانيد تا زماني كه او كاملا به خواب نرفته است نزد او بمانيد.

-اگر كودك عادت دارد كه نيمه هاي شب از خواب بيدار شود هيچ گاه او را به اتاق خواب دعوت نكنيد، زيرا ترك چنين عادتي دشوار و سخت است. در عوض مي توانيد با گفتن جملاتي اعتماد به نفس او را تقويت كنيد و ترس را از دل او بزداييد.به عنوان مثال به او بگوييد؛از اين كه دختريا پسري دارم كه تنها در اتاقش مي خوابد،احساس غرور و افتخار مي كنم.

-زماني كه كودك و حشت زده از خواب مي پرد، سعي نكنيد با انتقاد و يا سرزنش، كودك را مورد تحقير رار دهيد.

-گاهي انجام برخي بازي ها و سرگرمي ها در تاريكي مي تواند موجب كاهش ترس كودك از تاريكي شود. به عنوان مثال، پدر و مادر مي توانند جلوي نور شمع به سايه بازي با انگشتان بر روي ديوار بپردازند و يا در تاريكي جايشان را تغيير دهند و از كودك بخواهند آنها را پيدا كند. هدف از انجام اين بازي ها آن است كه كودك به تاريكي عادت كند و دريابد كه اشيا در تاريكي هيچ تفاوتي با زماني كه هوا روشن است،نمي كنند.

-استفاده از تقويت كنندها؛ هرگاه كودك را در غلبه بر ترسش موفق ديديد موفقيت او را تحسين كنيد و يك جدول شجاعت برايش طراحي كنيد. منظور از شجاعت انجام و ظيفه محول شده در تاريكي است. براي مثال يك چراغ قوه به دست كودك بدهيد. براي شب اول دو دقيقه در تاريكي كافي است، اما هرشب يك دقيقه به اين زمان بيفزاييد.اين كا را تا آنجا ادامه دهيد كه كودك بتواند قبل از به خواب رفتن براحتي در رختخوابش دراز بكشد. در صورت موفقيت كودك يك امتياز مثبت در جدول بگذاريد و بگوييد اگر تعداد اين امتيازها براي مثال به 5برسد،هديه اي خوب به او خواهيد داد.

-پاداش مخصوص؛ وقتي كودك نشان داد ترسش از تاريكي از ميان رفته است او را براي تماشاي فيلم مورد علاقه اش به سينما ببريد. در صورت لزوم اجازه دهيد يكي از اسباب بازيهايش را همراه خد بياوريد و يا هرگونه جايزه ديگري كه فكر مي كنيد كودكتان را خيلي خوشحال مي كند به او بدهيد.