مریم فکری: تیرماه گرم امسال، خانه‌ها را بی‌نصیب از بی‌برقی نگذاشت؛ اتفاقی که منجر به این شد که هفته گذشته برخی از خانه‌ها خاموشی‌های بیش از ۶ ساعت و چند نوبته را تجربه کنند. بنا به گفته مدیرعامل توانیر، تا یک ماه آینده شرایط اضطراری برقی ادامه خواهد شد و دلیل اصلی این موضوع، گرمای بی‌سابقه در ایران و اغلب کشورهای جهان است؛ به‌طوری که به ازای هر یک درجه افزایش دما، حدود ۱۵۰۰ مگاوات به مصرف برق کشور اضافه می‌شود.
بی‌برقی‌های هفته گذشته در حالی اتفاق می‌افتاد که در میان گلایه شهروندان این نکته دیده می‌شد که خاموشی‌ها با جداولی که منتشر می‌شد، همخوانی نداشت. البته سخنگوی صنعت برق در مقابله این گلایه‌ها عنوان می‌کرد: وقتی مصرف برق بیش از پیش‌بینی‌ها افزایش یابد، نمی‌توانیم خاموشی‌ها را براساس جدول زمان‌بندی اعلام کنیم و اضافه بر این، در این شرایط حوادث شبکه هم افزایش می‌یابد که خاموشی‌های برنامه‌ریزی نشده را به‌دنبال دارد.
نیروگاه‌ها در حالت اضطرار
به نظر می‌رسد نیروگاه‌های کشور امسال شرایط ویژه‌ای را می‌گذرانند. براساس روایت مصطفی رجبی‌مشهدی، سخنگوی صنعت برق، در حال حاضر نیروگاه‌های کشور توان تولید ۵۴ هزار مگاوات برق را دارند؛ در حالی که نیاز مصرف رکورد بالایی را ثبت کرد و به بیش از ۶۶ هزار مگاوات رسیده که نسبت به اوج بار سال گذشته ۸ هزار مگاوات بیشتر است.
این حجم افزایش استفاده از توان نیروگاهی، باعث شده که تمام تاسیسات صنعت برق به صورت پرفشار در حال استفاده باشند؛ تا جایی که گفته می‌شود همین موضوع، منجر به افزایش حوادث در شبکه شده است.
شاید بر همین اساس بود که در زمان خاموشی‌های هفته گذشته، از خروج برخی واحدهای نیروگاهی از مدار بهره‌برداری خبر آمد. گزارش‌ها نشان می‌داد که روز یک‌شنبه هفته گذشته نیروگاه بوشهر به دلیل مسایل فنی با تمام ظرفیت در مدار نبود و روز دوشنبه نیز با وقوع حادثه‌ای فنی، ۸۰۰ مگاوات از ظرفیت تولید برق نیروگاه نکا از مدار بهره‌برداری خارج شد.
کاهش نرخ رشد ظرفیت نیروگاهی
در این میان، در گزارشی که سندیکای صنعت برق ارائه داده، مشاهده می‌شود که نرخ رشد ظرفیت نیروگاهی کشور کاهشی بوده است؛ تا جایی که نرخ رشد ظرفیت نیروگاهی کشور از ۸.۸ درصد در سال ۱۳۸۹ به ۲.۲ درصد در سال ۱۳۹۹ کاهش یافته و رشد متوسط سالانه در ۱۰ سال گذشته ۳ درصد بوده است.
این در شرایطی است که به گفته علی بخشی، رییس هیات مدیره سندیکای صنعت برق، در پنج سال اخیر سهم بخش تولید از مجموع سرمایه‌گذاری انجام‌شده حدود ۱۵ درصد بوده است. وی توضیح می‌دهد: معادل ارزی سرمایه‌گذاری انجام‌شده نشان می‌دهد که روند سرمایه‌گذاری در صنعت برق از سال ۱۳۸۷ نزولی شده و از ۶.۵ میلیارد دلار در سال ۱۳۸۷ به ۰.۶۳ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۹ رسیده است. این روند نزولی سرمایه‌گذاری با روند نزولی نرخ رشد افزایش ظرفیت نیروگاهی کشور هم همخوانی دارد. این در حالی است که روند رشد تقاضا در دهه گذشته صعودی بوده و به‌طور متوسط پنج درصد رشد داشته است.
به اعتقاد وی، روند رشد ظرفیت تولید برق کشور در ۱۰ سال گذشته به‌طور متوسط نزولی بوده و متوسط رشد آن سه درصد بوده است. این تفاوت نرخ رشد منجر به شکاف عرضه و تقاضا می‌شود که در نتیجه آن حجم عرضه برق از حجم تقاضای برق جا مانده و منجر به خاموشی می‌شود.
محمد ملاکی، عضو سندیکای تولیدکنندگان برق می‌گوید: انتظار خاموشی‌ها از سال گذشته وجود داشت، زیرا بارش‌های زیادی اتفاق نیفتاد. به گفته وی، باید تمرکز روی نیروگاه‌های حرارتی وجود باشد و به دنبال توسعه آنها باشیم. نمی‌توان روی نیروگاه‌های تجدیدپذیر و آبی تکیه کرد؛ چراکه این نیروگاه‌ها وابسته به عواملی هستند.
ملاکی تاکید می‌کند: اگر سرمایه‌گذاری روی نیروگاه‌ها صورت نگیرد و تولید افزایش پیدا نکند، با چالش مواجه خواهیم بود.
بازی خطرناک رمزارزها
در این میان، در فضای خاموشی‌های پی در پی این روزها، بخش مهمی از انگشت اتهام به سمت مزارع استخراج رمز ارز رفته است؛ آن هم در شرایطی که این روزها زیاد شنیده می‌شود که ایران به بهشت ماینرها و صاحبان مزارع رمز ارز تبدیل شده است.
محمدحسین متولی‌زاده، مدیرعامل توانیر هفته گذشته در گزارشی اعلام کرد که طبق آمار، دو هزار مگاوات مصرف برق به مراکز استخراج رمز ارز اختصاص دارد.
توصیف محمدرضا جمالی، رییس کمیسیون بلاکچین اتاق بازرگانی درباره رمز ارزها این‌گونه است: ارز مجازی شبکه برق را وارد بازی خطرناکی کرده است. وی با محاسبه میزان برق مصرفی ماینرها، می‌گوید: زمانی که تعداد ماینرها در سال ۹۸ بین ۸۰ هزار تا ۳۵۰ هزار دستگاه تخمین زده می‌شد، با توجه به مصرف ۵۵ هزار مگاوات برق در تابستان، تخمین زده می‌شد که ۰.۱۶ تا ۰.۷ درصد از برق تولیدی در ایران توسط ماینرها مصرف می‌شود. این میزان برق، با برق مصرفی ١٣۶ هزار نفر تا ۵۹۵ هزار نفر برابری می‌کرد.
وی تاکید می‌کند: شاید فعالیت مزارع استخراج ارز دیجیتال در برخی نقاط، مانند نقاطی در کنار یک شهر کوچک مشکل درست می‌کرد؛ به این دلیل که بیشتر ماینینگ در مزارع ماینتینگ یا سوله‌ها انجام می‌شد، ولی سیاست غلط دولت و وزارت نیرو باعث شد که به ماینینگ خانگی روی آورده شود که مثل موریانه کل شبکه برق را با مشکل مواجه می‌کند و امکان کنترل از دست رفت.
جمالی با ذکر این نکته که با توجه به بالا رفتن مصرف، تخمین من این که بیش از یک میلیون دستگاه ماینر در ایران مشغول به کار است، عنوان می‌کند: تخمین زده می‌شود که در سال ۹۹ میزان مصرف به حدود ۲ درصد رسیده و این یک بازی ناپایدار از نظر من است که به مرور با توجه به کثیف بودن برق ما و اینکه ۹۳ درصد از برق ما از سوخت‌های فسیلی تهیه می‌شود، مشکل‌ساز می‌شود.
ایران در میان ۷ کشور جهان با بیشترین میزان استخراج رمزارز
هفته گذشته گزارشی منتشر شد مبنی بر اینکه به دلیل تعرفه‌های تخفیفی، ایران جزو ۷ کشوری است که بیشترین میزان استخراج رمز ارز جهان در آن صورت می‌گیرد. محمد خدادادی، مجری طرح تامین برق مراکز استخراج رمز ارزها در توانیر در توضیح این موضوع می‌گوید: در حال حاضر چین، روسیه، آمریکا، قزاقستان، کانادا، ایسلند و ایران، ۷ کشوری هستند که بیشترین میزان استخراج رمز ارز در آنها صورت می‌گیرد.
به گفته او، عامل اصلی شیوع پدیده استخراج غیرمجاز رمز ارزها در ایران، وجود تعرفه‌های مخفف حامل‌های انرژی و بسیار ناچیز در مقایسه با قیمت‌های جهانی است.
خدادادی با اشاره به شناسایی و جمع آوری ۳۶۴۶ مرکز غیرمجاز استخراج رمز ارز با ۱۹۶ هزار و ۲۳۳ دستگاه ماینر، متذکر می‌شود: توان مصرف برق این تعداد مرکز غیرمجاز رمز ارز، بیش از ۵۷۰ مگاوات بود. برای تولید این میزان برق و رساندن آن به محل مصرف، باید نیروگاهی به بزرگی ۸۰۰ مگاوات احداث می‌شد.
طبق اعلام وزارت نیرو، استخراج یک بیت‌کوین به بیش از ۳۰۰ مگاوات ساعت برق نیاز دارد که این میزان بیشتر از برق مصرفی حدود ۳۵ هزار واحد مسکونی در یک شبانه روز است. همچنین مصرف برق یک ماینر ۲ تا ۳ کیلوواتی به میزان ۳۵ پنکه یا ۱۵ یخچال فریزر است. ماینری با این مشخصات همچنین به اندازه ۵ کولر آبی یا یک کولر گازی برق مصرف می‌کند.
توقف فعالیت مزارع رمز ارز غیرمجاز
تازه‌ترین گزارش‌ها نشان می‌دهد از ابتدای امسال بیش از ۲۴۰ مزرعه غیرمجاز استخراج رمزارز با یک‌هزار و ۱۴۷ دستگاه ماینر در سطح تهران بزرگ، کشف و جمع‌آوری شده است. قائم‌مقام مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق تهران در حاشیه نشست کمیته مقابله با مزارع و مراکز استخراج غیرقانونی رمز، از کشف ۱۳ مزرعه غیرمجاز دیگر که در زمینه استخراج غیرقانونی ارز دیجیتال فعال بودند نیز خبر داد.
کامبیز ناظریان اعلام کرده است؛ با هوشیاری بازرسان مناطق و کارشناسان حراست و همراهی عوامل قضایی و انتظامی، طی ۵ روز، ۱۰۷ ماینر غیرمجاز دیگر، توسط شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ، کشف و جمع‌آوری شد. از این تعداد، ۷۸ ماینر در واحدهای مسکونی و ۲۹ ماینر در مراکز تجاری، نصب بودند که ضمن جمع آوری، وصول مبالغ ریالی خسارات وارد به شبکه برق طبق قوانین جاری وزارت نیرو در دستور کار قرار گرفته است.
وی تاکید کرده است؛ دستگاه‌های استخراج ارز دیجیتال، تجهیزاتی پرمصرف بوده و بار زیادی را به شبکه برق کشور وارد می‌کنند.
