مرکز سینمایی یونان در بدو تأسیس به عنوان بخشی از صنعت مُد زیر نظر سازمان صنایع فعالیت می‌کرد. در سال ۱۹۶۱ دولت وقت یونان با تصویب قانونی در مورد فعالیت‌های مرکز سینمایی یونان، وزارت توسعه را موظف به ارایه کمک به این صنعت کرد و بدین ترتیب مرکز سینمایی یونان توانست بخشی از هزینه‌های خود را از این طریق، تأمین کند. در آن زمان به علت اینکه تنها محل تفریح شهروندان یونان، رفتن به سالن‌های سینما بود، صنعت سینمای این کشور تولیدات زیادی داشت و اکثر فیلم‌ها نه تنها هزینه‌های خود را از فروش بلیت تأمین می‌کردند، بلکه منبع درآمد خوبی برای هنرمندان حوزه سینما بودند.
از اواسط سال ۱۹۷۰ میلادی، با ورود تلویزیون به جامعه یونان و روی آوردن شهروندان به دیدن فیلم‌ها از طریق تلویزیون و در جمع خانواده‌ها، صنعت سینمای یونان دچار مشکلات مالی شد و این مشکلات تا جایی گسترش یافت که تعداد زیادی از سالن‌های سینما تعطیل شدند و سرمایه‌گذاران از سرمایه‌گذاری در این صنعت خودداری کردند. بدین ترتیب، ادامه حیات سینمای یونان با خطر جدی مواجه شد و نیاز به حمایت و کمک‌های دولتی داشت.
در سال ۱۹۷۰ میلادی، «مرکز فیلم یونان» با سرمایه‌گذاری بانک توسعه این کشور و با عنوانی جدید به نام «شرکت عمومی سینما» به فعالیت خود ادامه داد. در این ساختار جدید، بانک دولتی توسعه صنایع یونان، حمایت از تولید فیلم‌های این مرکز را بر عهده گرفت. البته به دلیل شرایط سیاسی آن دوران، مرکز مذکور تا سال ۱۹۷۴ میلادی با محدویت‌های زیادی روبرو بود. اما از سال ۱۹۷۴ میلادی اقدامات جدی در راستا احیای این مرکز صورت گرفت زیرا رییس وقت این مرکز «یورگوس جولاس» که خود در آن زمان یک کارگردان معروف بود، تعداد زیادی از نویسندگان، خبرنگاران و هنرمندان به‌نام را به عضویت این مرکز درآورد و ضمن اقدام به تولید فیلم‌های مناسب، نام این نهاد را دوباره به مرکز سینمایی یونان تغییر داد.
ملینا مرکوری (متوفی ۱۹۹۴ در نیویورک)
* تغییر مسئولیت از وزارت صنعت به وزارت فرهنگ
در سال ۱۹۸۰ میلادی با درخواست و اصرار هنرمندان، مسئولیت مرکز سینمایی یونان از وزارت صنعت به وزارت فرهنگ واگذار شد . اهمیت این تغییر بدان جهت بود که سو گیری تولید فیلم از اقتصاد به فرهنگ تغییر کرد زیرا ارزش فرهنگ به مراتب بیشتر از مسایل اقتصادی بوده و این چیزی است که هم دولت و هم شهروندان هنر دوست، به آن معتقدند بودند. در سال ۱۹۸۱ میلادی، «اندرائوس پاپااندرئو» نخست‌وزیر یونان، هنرپیشه‌ای به نام ملینا مرکوری را به عنوان وزیر فرهنگ انتخاب کرد. با انتخاب او و تلاش همه‌جانبه‌اش برای توسعه فعالیت‌های سینمایی، مرکز سینمایی یونان جان دیگری گرفت و با قدرت به حوزه تولیدات سینمایی در کشور بازگشت.
خانم مرکوری وزیر فرهنگ طی بخشنامه‌ای از مرکز سینمایی در آن زمان خواست تا از نویسندگان و هنرمندان به‌نام سینمای یونان در ساختار اداری خود استفاده کند، این امر سبب شد تا تولیدات سینمایی یونان به صورت کیفی و کمی ارتقاء یابد. همچنین، در سال ۱۹۸۲ میلادی، وی پیش نویس قانونی را تهیه و به پارلمان ارایه کرد که بر اساس آن از سال ۱۹۸۶ میلادی عملاً مرکز سینمایی یونان به تنها ارگان دولتی به منظور سیاستگذاری در امور سینمایی کشور یونان مبدل شد. این مصوبه باعث شد، مرکز مذکور با سیاستگذاری‌های مناسب جان تازه‌ای گرفته و رفته‌رفته تولیدات آن چه در بعد داخلی و چه دربخش تولیدات مشترک با دیگر کشورها توسعه یابد و تولیدات آن از مرز ۸۰ فیلم سینمایی در سال فراتر رود. این ساختار متمرکز باعث شد که هنر سینما جایگاه خود را در یونان باز کند، سالن‌های سینمایی مجدداً فعال شوند، حتی به تعداد سالن‌های سینمایی آتن و حومه و دیگر شهرها افزوده شود.
براساس گزارش مرکز تحقیقات یونان در سال ۲۰۰۰، مرکز سینمای یونان بواسطه تولیدات مشترک با دیگر کشورهای اروپایی نه تنها تنگناهای مالی در فعالیت‌های سینمایی خود را برطرف کرد، بلکه در سطح بین‌المللی نیز از جایگاه خوبی برخوردار شد و همچنین توانست با کمک مالی به بخش خصوصی و صنف سینمایی، هم جایگاه خود در کشور را باز یابد و هم در جشنواره‌های بین المللی جوایز معتبری را به دست آورد.
جشنواره بین‌المللی فیلم تسالونیکی (دومین شهر بزرگ یونان) تا کنون ۶۱ دوره در یونان برگزار شده است
* حمایت سالانه دولت یونان از ۱۵ تا ۲۰ فیلم سینمایی
در حال حاضر مرکز سینمایی یونان سالانه هزینه کامل تعداد ۱۵ تا ۲۰ فیلم سینمایی را که توسط بخش خصوصی تولید می‌شوند، پرداخت کرده و از تعداد متعددی فیلم بلند، کوتاه و مستند حمایت مالی می‌کند. تعداد فیلم‌های حمایت شده توسط مرکز سینمای یونان، از زمان تاسیس تا کنون ۷۰۰ فیلم است که تعداد ۴۰۰ فیلم از آنها تا کنون برنده جوایزی از جشنواره‌های بین‌الملل و محلی شده‌اند.
امروزه مرکز سینمایی یونان تلاش می کند تا با سیاستگذاری و برنامه ریزی مناسب به اهداف ذیل نائل شود:
۱- تقویت تولیدات داخلی، هدایت این تولیدات به باز سینمای یونان و عرضه آنها به بازار جهانی. ۲- بهینه سازی صنایع و تأسیسات موجود جهت تقویت سینمای یونان. ۳- جذب سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در صنعت سینما و تشویق آنان به تولید فیلم‌های یونانی. ۴- تشویق شهروندان برای حضور بیشتر در سالن‌های سینمایی به عنوان یک محل فرهنگی و آموزشی. ۵- معرفی پیشینه هنری و میراث فرهنگی سینمایی کشور و حفاظت از آن. ۶- تشویق شهروندان به روی آوردن به فیلم‌های داخلی همزمان با تولید کیفی فیلم‌ها. ۷- ایجاد تمرکز در زمینه توسعه آموزش سینمایی یونان برای جوانان.
* تعداد تولیدات سینمای یونانی چقدر است
همچنین در گزارش مذکور آمده است که میزان تولیدات فیلم در یونان در سال ۲۰۰۸ میلادی تعداد ۳۹۸۲ عدد، در سال ۲۰۰۹ میلادی ۳۷۰۶ عدد، در سال ۲۰۱۰ میلادی ۴۲۶۷ عدد، در سال ۲۰۱۱ میلادی تعداد ۴۳۳۳ عدد، در سال ۲۰۱۲ میلادی تعداد ۲۳۳۷ عدد و در سال ۲۰۱۳ میلادی تعداد ۲۰۴۰ عدد بوده است. این میزان فیلم شامل فیلم های بلند، کوتاه، مستند و فیلم‌های کودکان و نوجوانان بوده که با همکاری مرکز سینمای یونان و یا توسط بخش خصوصی تولید و به بازار ارائه شده است.
از سال ۲۰۱۳ میلادی تا کنون آماری در این زمینه ارایه نشده و تنها در این گزارش آمده است که با شروع بحران مالی از اوایل سال ۲۰۱۰ میلادی هرساله تولیدات فیلم در این کشور کمتر شده و بر اساس گزارش مرکز تحقیقات و اقتصادی کشور، به طور متوسط از آن زمان تا کنون هر ساله حدود ۱۴ درصد از میزان تولید فیلم در یونان کاسته شده است. بنابراین با یک حساب سرانگشتی می‌توان نتیجه گرفت که این رقم به کمتر از ۸۰۰ فیلم ـ اعم از سینمایی، بلند، کوتاه و مستند ـ در سال ۲۰۲۰ رسیده که بسیار نگران‌کننده است.
* سهم ۱۰ درصدی یونانی‌ها از سینما
البته هنرمندان و دست اندرکاران امور سینمایی یونان بر این باورند که بازار سینمای یونان با حضور بی‌رویه فیلم‌های خارجی و به ویژه فیلم‌های هالیوودی، عملاً به خارجی‌ها واگذار شده است و هنرمندان یونانی دیگر انگیزه‌ای برای تولید فیلم یونانی ندارند.
بر اساس گزارش مرکز سینمایی یونان، طی سه دهه گذشته بیش از ۶۰ درصد سالن‌های مجهز سینمایی یونان در اختیار کمپانی‌های بزرگ صنعت سینمای آمریکا قرار گرفت و این امر باعث شده دست‌اندرکاران این صنعت در یونان توان رقابت خود را از دست بدهند.
بخشی دیگر از ظرفیت سینمای یونان هم در اختیار کشورهای عضو اتحادیه اروپاست و در حال حاضر تنها ۱۰ تا ۱۲ درصد بازار سینمای یونان در اختیار تولیدکنندگان بومی قرار دارد.
* بحران در سینمای امروز یونان
«یورگوس تمبروپولوس» بازیگر، تهیه‌کننده و کارگردان ۷۱ ساله یونانی و رییس آکادمی سینمای یونان، وضعیت سینمای این کشور را وخیم دانسته و گفته است: در حال حاضر سینمای کشور دستخوش تغییراتی در ابعاد گسترده شده است. در حوزه کشورهای اتحادیه اروپا که ما جزء آن هستیم، تولیدات سینمایی به عنوان یکی از شاخه‌های مهم صنایع هنری به رسمیت شناخته می‌شوند، اما در یونان این مساله مورد توجه جدی قرار نگرفته است. به نظر من مشکل در قانون ۳۹۰۵ است که به منظور تقویت و توسعه هنر سینمایی در سال ۲۰۱۰ به تصویب رسید. این قانون بر اساس شرایط بحران مالی تدوین شده و با شیوع ویروس کرونا رفته‌رفته ضعیف‌تر شد و در حال حاضر بطور کلی اجرا نمی‌شود و این عامل اصلی بحران در سینمای امروز یونان است.
در قانون مورد اشاره مسئولیت این امر به وزارت فرهنگ و جهانگردی واگذار شده بود که پس از سال ۲۰۱۲ با تغییر ساختار، مسئولیت به سه وزارتخانه فرهنگ و ورزش، دولت دیجیتالی و مطبوعات واگذار شد.
قانون مورد اشاره تحت عنوان تقویت و توسعه هنر سینمایی در تاریخ ۲۳ دسامبر ۲۰۱۰ تصویب شده و اصول کلی آن به صورت زیر تعریف شده است:
دولت متعهد به حفاظت و توسعه هنر سینمایی است و باید اقدامات لازم را برای ترویج آثار سینمایی انجام دهد.
هنر سینمایی طبق تعاریف قانون اساسی آزاد است و بر این اساس، ممیزی و اقدامات احتیاطی دیگر لازم نیست.
توقیف آثار سینمایی پس از نمایش فقط در مواردی و طبق شرایط مندرج در قانون مجاز است.
وزیر فرهنگ و جهانگردی مسئولیت و نظارت کلی بر کلیه امور مربوط به هنرهای سینمایی را که با این قانون تنظیم می‌شود، بر عهده دارد.
بر اساس ماده سه این قانون، اثری به عنوان اثر سینمایی یونان شناخته و حمایت می‌شود که حداقل ۵۱ درصد نسخه اصلی به زبان یونانی باشد، حداقل ۵۱ درصد از لوکیشن فیلمبرداری در یونان باشد و حداقل ۵۱ درصد بودجه تولید فیلم در یونان هزینه شده باشد.
* ۸۰ درصد فیلم‌های شبکه‌های یونانی غیربومی است
بر اساس گزارش انجمن هنرمندان سینمای یونان، کشورهای خارجی سالن‌های سینمایی بزرگ و مجللی را در اختیار داشته در حالی که سرمایه گذاران و هنرمندان یونان در این زمینه دچار کمبود هستند. از سوی دیگر کشورهایی همچون آمریکا، فرانسه، انگلیس و ایتالیا، از توان و ظرفیت بالایی برای تبلیغات و معرفی تولیداتشان برخوردارند و این امر موجب شده تا سرمایه‌گذاران یونانی انگیزه و رغبتی از خود در این زمینه نشان ندهند.
همچنین در حال حاضر در حدود ۸۰ درصد فیلم‌هایی که از شبکه‌های تلویزیونی خصوصی و دولتی پخش می‌شود، فیلم‌های خارجی بوده و ۱۰ درصد نیز متعلق به فیلم‌های قدیمی و خانوادگی یونان است و صرفاً ۱۰ درصد از خروجی شبکه‌های تلویزیونی یونان به تولیدات جدید اختصاص دارد که یا به‌صورت مستقل و توسط سرمایه گذاران یا با کمک‌های مرکز سینمای یونان، تولید شده‌اند که عمدتاً توسط شبکه‌های تلویزویونی دولتی خریداری و برای شهروندان، به نمایش گذاشته می‌شوند.
در مجموع بر اساس گزارش‌های منتشره مرکز سینمایی یونان و انجمن هنرمندان سینمای یونان می‌توان گفت ظرفیت و توان سینمای یونان به دلیل آثار و مشکلات ناشی از بحران اقتصادی، از یک سو و اشباع بازار از تولیدات خارجی و بی‌رغبتی سرمایه‌گذاران از سوی دیگر، تقلیل یافته و تولیدات سینمای یونان به لحاظ کمی نسبت به یک دهه گذشته به کمتر از نیم کاهش یافته است. شیوع ویروس کرونا هم مزید بر علت شده و صنعت سینمای یونان را در بحران فرو برده است.
کرونا همچنین اثرات مخربی روی صنعت گردشگری یونان ـ که حدود ۲۰ درصد از اقتصاد این کشور را تشکیل می‌دهد ـ گذاشته است و اقتصاد این کشور در سال گذشته را حدود ۱۰ درصد کوچک کرده است. برای درک بهتر این موضوع بد نیست بدانیم تعداد گردشگرانی که در سال ۲۰۱۹ به یونان سفر کردند، بیش از ۳۱ میلیون (۳ برابر جمعیت این کشور) بود.
فارس
