مهدی قلی پور کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به اینکه چه عوامل درونی و بیرونی بر قیمت سهام موثر هستند، گفت: عوامل اثرگذار بر ارزش شرکت از جمله عوامل داخلی و تحت کنترل شرکت و عوامل خارج از کنترل شرکت بر حسب نوع شرکت و صنعتی که در آن فعالیت می‌کند متفاوت است. البته برخی متغیر‌ها به طور مشترک بر همه بازار و صنایع تاثیر می‌گذارند اما در کل این عوامل را می‌توان در سه سطح کلان اقتصادی، صنعتی و شرکتی طبقه بندی کرد.
او ادامه داد: پارادایم اصلی در قیمت گذاری دارایی‌ها بر این مبنا مشخص می شود که ارزش تئوریک (ذاتی) هر سهم برابر است با ارزش فعلی (تنزیل شده) جریانات نقدی آتی آن دارایی باشد. سود‌های آتی و جریان‌های نقدی حاصل از آن برای یک شرکت قابل پیش بینی است. البته در هر از پیش بینی امکان خطا یا نوسان وجود دارد و هر چه قدر که در برآورد این جریان‌های نقدی عدم اطمینان وجود داشته باشد، ریسک آن سهام نیز بیشتر خواهد بود که منجر به افزایش بازده مورد انتظار سرمایه گذار یا همان نرخ تنزیل شده و ارزش سهام پایین‌تر محاسبه می‌شود.
این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: عوامل متعددی بر سود شرکت ها اثرگذار هستند که بر حسب نوع صنعت متفاوت است.تولید و فروش، نرخ محصولات یا خدمات، هزینه‌های تولید، هزینه‌های مالی و نرخ بهره و طرح‌های جدید برای توسعه کسب و کار از مهمترین موارد هستند.
قلی پور گفت:رشد اقتصادی در جهان و کشور بر میزان تقاضا برای محصولات و نیز روی نرخ ها موثر است. به عنوان مثال شاهد رشد قیمت کامودیتی‌ها در بازار‌های جهانی بعد از قوت گرفتن احتمال احیای اقتصاد جهانی به واسطه توزیع واکسن کرونا هستیم و رشد اقتصاد جهانی از منفی ۳.۵ درصد در ۲۰۲۰ به ۵.۵ درصد در ۲۰۲۱ و ۴.۵ درصد در ۲۰۲۲ برآورد شده که اساسا نرخ‌های رشد اقتصاد جهانی بالای ۴ درصد نشانی از رونق اقتصادی است. این به معنی این است که درآمد‌های مردم افزایش و تقاضا برای کالا‌ها و خدمات رشد کرده و در نهایت نرخ محصولات مناسب‌تر می‌شود.
او ادامه داد: میزان رقابت در صنعت، تکنولوژی و نوآوری‌ها نیز اهمیت بسیاری دارند که البته صنعت به صنعت باید بررسی شوند. حتی کیفیت نیروی انسانی هم بر سود شرکت‌ها موثر است و اگر شرکتی بتواند نیروی انسانی ماهر به ویژه در سطح مدیران را جذب کند احتمالا سود‌های بالاتری را خواهد داشت. همچنین طرح‌های توسعه برای تولید محصولات بیشتر، جدید‌تر و میزان پیشرفت این طرح‌ها نیز بر سود‌های آتی شرکت موثر هستند. همه این موارد در حقیقت سود‌ها و جریانات نقدی آتی شرکت را بدست می‌دهند که در کل می‌توان آن را فرآیند برآورد بازده مورد انتظار از یک شرکت عنوان کرد. هر چه انتظار رشد سود‌های آتی بیشتر باشد بازده مورد انتظار نیز بیشتر می‌شود.
قلی پور افزود: دومین عامل تعیین کننده در قیمت سهام، ریسک آن شرکت است. علت اهمیت ریسک در قیمت گذاری، رابطه مستقیم میزان ریسک با بازده مورد نظر یا همان نرخ تنزیل جریانات نقدی است. هر چه این نرخ تنزیل بیشتر باشد قیمت ذاتی کمتر می‌شود. عوامل متعددی روی بازده مورد نظر یا نرخ تنزیل موثراند، ولی دو عامل نرخ بهره در اقتصاد و ریسک‌های مترتب بر شرکت مهمترین عوامل هستند.
این کارشناس بازار سرمایه بیان کرد:نرخ بهره با نرخ سود بانکی اولین و مهمترین عامل تعیین کننده است و هر چه بیشتر باشد نرخ تنزیل بیشتر و در نتیجه قیمت کمتر می‌شود. نمود عینی آن را می‌توان در وضعیت فعلی بورس مشاهده کرد. بالا ماندن سطح نرخ بهره در بازار پول و بدهی منجر به کاهش ارزش سهام بعد از تعدیل انتظارات شده است. عامل دوم ریسک هر شرکت است و خود به سه نوع اصلی تجاری (عملیاتی)، غیرتجاری و مالی تقسیم می‌شود.
آیا وضعیت سیاسی نیز بر قیمت سهام اثر گذار است؟
قلی پور در پاسخ به اینکه وضعیت سیاسی و رشد اقتصادی چگونه می‌تواند بر قیمت سهام اثر بگذارد، تصریح کرد: در بورس ایران رشد اقتصاد جهانی اثر مضاعفی نسبت به سایر کشور‌ها دارد. چرا که وضعیت اقتصاد جهانی از یک طرف بر نرخ نفت که مهمترین منبع درآمد و موتور محرک اقتصاد کشور است، تاثیر می‌گذارد و از طرف دیگر بر نرخ و تقاضای جهانی کامودیتی‌ها اثر گذار است. نرخ نفت بر رونق اقتصادی، درآمد مردم، تحریک تقاضا و واردات تکنولوژی و کالای سرمایه‌ای موثر است. نرخ‌های بالا به نفع بورس است. همچنین فروش بیشتر یا گران‌تر نفت کسری بودجه دولت را کمتر کرده و فشار دولت برای تامین مالی کسری بودجه از طریق بورس را کاهش می‌دهد.
او ادامه داد: سیاست‌های دولت در زمینه سیاست‌های پولی و مالی که سطح تقاضا در اقتصاد و نرخ‌های بهره و ارز را کنترل می‌کند، به صورت مستقیم بر بورس اثرگذار است. سیاست‌های تعرفه ای، نرخ گذاری دستوری یا حمایتی کالا‌ها و خدمات، سیاست‌های نحوه توزیع تسهیلات بانکی و بسیاری از موارد دیگر به طور مستقیم یا غیر مستقیم بورس را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اثر گذاری انحصاری یا رقابتی بودن صنایع بر قیمت سهام گفت: میزان رقابتی یا انحصاری بودن در صنایع مانند چاقوی دو لبه عمل می‌کند. طبیعی است که انحصار منجر به تضمین فروش می‌شود و برای یک شرکت از نظر تضمین فروش و تعیین نرخ کمک می‌کند؛ بنابراین اگر انحصار به واسطه بازده به مقیاس باشد، به نفع شرکت، مصرف کننده و سهامدار خواهد بود. اما اگر انحصار به واسطه قوانین و مقررات باشد، ممکن است در نهایت به نفع سهامدار و شرکت نباشد، خصوصا اگر این انحصار منجر به کاهش کارایی شود. مشابه اتفاقی که برای خودرو سازان افتاده و علی رغم انحصار ۴۰ ساله، هزاران میلیارد تومان زیان انباشته دارد.
قلی پور با اشاره به تاثیر نقدشوندگی بر قیمت سهام، بیان کرد: قابلیت نقدشوندگی از ریسک‌های مالی است و همان طور که پیش‌تر بیان شد، ریسک بالاتر منجر به کاهش ارزش سهام می‌شود. برای کل بازار نیز صادق است.
بازار سرمایه نمایی از کل اقتصاد است
این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به اینکه وجود عوامل زیاد تاثیر گذار بر قیمت سهم آسیب‌زا است، بیان کرد: این ذات بازار سرمایه است که هولوگرامی از کل اقتصاد و جامعه است؛ بنابراین بدیهی است که متغیر‌های بی شمار سیاسی، اقتصادی و حتی علمی، اجتماعی و روان شناختی بر بورس اثر می‌گذارند. در تمام بازار‌های مالی دنیا نیز وجود دارند و دائما قیمت سهام با اطلاعات جدید تغییر می‌کند. مشکل آنجاست که این متغیر‌ها به دفعات و شدت زیاد نوسان داشته باشند و در کل تحت عنوان بی ثباتی بررسی می‌شوند.
وی ادامه داد: به عنوان مثال، نوسان چند هزار درصدی بورس ایران که در یازده ماهه گذشته را رقم زده است، نرخ ارز است. نرخی که تا مرداد ماه تا ۵۰ هزار تومان برای دلار را پیش خور کرده بود و در اسفند ماه تا نرخ انتظاری ۲۴ هزار تومان بر قیمت‌ها و انتظارات سود آوری سایه افکند. این شرایط را با نرخ یورو به دلار که طی یک سال گذشته نهایتا ۵ درصد نوسان داشته است، مقایسه کنید؛ بنابراین ثبات اقتصادی مهمترین ضامن برای کمتر شدن آسیب‌های ناشی از نوسانات و اطلاعات جدید است که خود موضوعی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است.
باشگاه خبرنگاران جوان
