بررسی عملکرد بورس کالای ایران در سال ۹۹ بیانگر آن است که با وجود همه سختی‌های اقتصادی در این سال و سایه برخی چالش‌ها از جمله قیمت‌گذاری دستوری در چند برهه زمانی اما اقدامات توسعه‌ای مهمی در این بازار رقم خورده است.
در کنار فعالیت‌های موفقیت آمیز بورس کالا در سال ۹۹، مهمترین چالش تهدیدکننده بورس کالا در سال جاری، موضوع مطرح شده از سوی وزارت صنعت در زمینه قیمت‌گذاری دستوری محصولات فولادی در بورس کالا بود که با مخالفت‌های زیادی از سوی مسوولان همراه بود، در نهایت این موضوع با صحبت‌های مطرح شده از سوی وزیر صنعت، معدن و تجارت، وزیر اقتصاد و دارایی و مخالفت آنها با قیمت‌گذاری دستوری بار دیگر به باد فراموشی سپرده شد و به مرحله اجرا نرسید.
با گسترده‌تر شدن حاشیه‌های ایجاد شده بین فعالان بازار در زمینه قیمت‌گذاری دستوری، «فرهاد دژپسند» وزیر اقتصاد و دارایی به خبرنگار ایرنا اعلام کرد: وزیر صنعت، معدن و تجارت در آخرین جلسه برگزار شده شورای عالی بورس به صراحت اعلام کرد که اعتقادی به قیمت‌گذاری دستوری ندارد.
دژپسند اظهار داشت: به دلیل حاشیه‌های ایجاد شده از زمان مطرح شدن این موضوع، دولت تصمیم‌گیری در این زمینه را به شورای عالی بورس ارجاع داده است؛ بنابراین اگر قرار بر تغییر قیمت‌گذاری باشد شورای عالی بورس باید در این زمینه تصمیم‌گیری کند.
۲۹ مرداد، آغاز معاملات مسکن
سرانجام پس از مدت‌ها انتظار، عرضه املاک از روز ۲۹ مرداد ۹۹ بر تابلوی املاک و مستغلات بورس کالای ایران آغاز شد. نخستین عرضه متعلق به شرکت عمران شهر جدید پردیس بود که این شرکت، یک باب واحد تجاری را با قیمت پایه ۱۰ میلیارد و ۶۳۹ میلیون ریال به فروش رساند تا پرونده ای جدید در معاملات بازار سرمایه کشور باز شد.
پس از این عرضه موفق، بانک اقتصاد نوین نیز در ۲۶ شهریور ماه یک قطعه زمین با کاربری مسکونی-تجاری را در شهرستان بندرعباس به قیمت پایه ۱۸۵ میلیارد و ۸۲۰ میلیون ریال به فروش رساند تا عرضه املاک مازاد بانک ها نیز در بورس کالا رسما وارد فاز اجرایی شود. سومین و آخرین معامله ملک در سال ۹۹ نیز به حضور وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در تالار بورس اختصاص داشت.
وزارت دفاع، نهم آذرماه یک ملک واقع در شهرستان دماوند به مساحت ٣٦٢٣ مترمربع و با قیمت پیشنهادی ۱۳۰میلیارد ریال روی تابلوی بورس کالای ایران رفت که این ملک با قیمت پایه به فروش رسید.
۵ مهر، راه اندازی معاملات گواهی سپرده کشمش
شنبه ۵ مهرماه، تالار اداره فرهنگ و ارشاد شهرستان خلیل آباد خراسان رضوی میزبان برگزاری مراسم راه اندازی معاملات گواهی سپرده کالایی کشمش سبز قلمی در بورس کالای ایران بود. کشمش بعد از محصولاتی چون زعفران نگین، زعفران پوشال، زیره سبز، پسته فندقی و بادامی راهی بازار گواهی سپرده بورس کالا شد تا کشاورزان این حوزه نیز از مواردی چون شفافیت قیمت، امکان فروش مستقیم محصول در بورس، استانداردسازی محصول و کنار رفتن دلالان، منتفع شوند.
۱۶ دی، خرما وارد رینگ شد
سه‌شنبه ۱۶ دی ماه ۹۹ خرمای مضافتی هم به معاملات گواهی سپرده بورس کالای ایران راه یافت. البته محصول خرما از سال ۱۳۸۳ در بازار فیزیکی بورس پذیرش شده و هر از گاهی هم عرضه ای مقطعی در بورس انجام شده و از این حیث، خرما جزو کالاهای باسابقه بورس کالا محسوب می شود.
سالانه بیش از ۷ میلیون تن خرما در ۳۸ کشور تولید می شود و ایران با تولید ۱.۲ میلیون تن بعد از مصر دومین تولیدکننده بزرگ خرما در دنیا محسوب می شود که از نظر تولید سهم ۱۵ درصدی و از نظر سطح زیر کشت سهم ۲۱ درصدی را در جهان به خود اختصاص داده است.
۱۶ دی، رونمایی از دو صندوق کالایی کشاورزی
پس از آغاز به کار صندوق های سرمایه گذاری کالایی بر پایه دارایی طلا، امسال نوبت به راه اندازی دو صندوق کشاورزی به نام های سحرخیز و نهال رسید. پس از پذیره نویسی صندوق سرمایه‌گذاری طلای سرخ نوویرا با نماد نهال و صندوق سرمایه‌گذاری گروه زعفران سحرخیز با نماد سحرخیز و با مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار، معاملات واحدهای این دو صندوق در بورس کالای ایران آغاز شد. فعالیت این صندوق در اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای کشاورزی در حوزه بازار گواهی سپرده و ابزار مشتقه است.
۲۰ بهمن، امضاء تفاهمنامه‌ای با هدف جهش تولید
تفاهمنامه همکاری میان شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی و بورس کالای ایران در راستای اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی، جهش تولید، کمک به بهبود فضای کسب و کار و پیشرفت اقتصاد ملی امضا شد.
این تفاهمنامه برپایه سه محور اصلی امضا شد که شفافیت فروش کالاهای شرکت های تابعه شستا، عرضه املاک مازاد و تسهیل ضمانت های شرکت های عرضه کننده شستا این سه محور هستند.
البته حضور شرکت های تابعه شستا در بورس کالا به سال ها قبل برمی گردد و برای مثال بزرگترین عرضه کنندگان بورس کالا مثل ذوب آهن اصفهان و مجموعه تاپیکو از زیرمجموعه های شستا هستند و در واقع تفاهمنامه جدید، گامی در جهت ورود شرکت های جدید و توسعه اقدامات گذشته است.
۲ اسفند، چراغ معاملات مناقصه روشن شد
معاملات به شیوه مناقصه روز دوم اسفندماه با همکاری شرکت توانیر و بورس کالا و در پی درخواست خرید ۳ هزار عدد کنتور برق از سوی شرکت توزیع نیروی برق منطقه استان آذربایجان غربی کلید خورد. این حجم کنتور با قیمت پایه مورد درخواست متقاضی یعنی سه میلیون و ۲۰۰ هزار ریال به ازای هر عدد کنتور، مورد معامله قرار گرفت تا معاملاتی جدید به تالار نقره ای اضافه شود.
در روند معاملات مناقصه در بورس کالا، خریدار یک محصول در اطلاعیه ای اعلام می کند که تمایل به خرید چه کالایی و با چه مشخصاتی را دارد؛ به دنبال انتشار این اطلاعیه مناقصه، شرکت هایی که برای عرضه کالای مورد نظر در بورس پذیرش شده اند می توانند در مناقصه شرکت کرده و به این ترتیب رقابت عرضه کنندگان در جهت کاهش قیمت ها و جلب نظر خریداران است.
۶ اسفند، امضای دیجیتال در راه سامانه های بورس کالا
تفاهمنامه همکاری میان مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صمت و بورس کالای ایران در راستای تسهیل تبادل الکترونیکی اطلاعات و توسعه بکارگیری امضای الکترونیکی در سامانه های بورس کالا از سوی «علی رهبری» رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صمت و «حامد سلطانی نژاد» مدیرعامل بورس کالای ایران به امضا رسید.
وجود یک زیر ساخت نظارتی و نقشه ای جامع از عملیات تجاری که یک بخش مهم آن به بورس کالا مرتبط است، از اهداف اقتصادی کشور به شمار می رود که با همکاری بورس کالا و مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صمت، ایجاد زیرساخت لازم برای نظارت یکپارچه بر چرخه تجاری کشور در دستور کار قرار گرفت.
۱۳ اسفند، تفاهمنامه معامله حواله حمل و نقل
تفاهمنامه همکاری بورس کالای ایران و راه آهن جمهوری اسلامی ایران در راستای راه‌اندازی معاملات حواله حمل ریلی کالا در بستر بورس کالا به امضای حامد سلطانی نژاد مدیرعامل بورس کالای ایران و سعید رسولی مدیرعامل راه آهن رسید.
اتصال معاملات بورس کالای ایران به شبکه ریلی کشور به وسیله راه اندازی معاملات حواله حمل ریلی کالا با بهره گیری از ظرفیت اوراق حق امتیاز از اهداف اصلی امضای این تفاهمنامه به شمار می رود.
براساس این تفاهمنامه، تولیدکنندگان حوزه های مختلف شامل صنایع فولاد، پتروشیمی و سنگ آهن که در بورس کالای ایران حضور دارند می توانند همزمان با انجام معاملات کالاهایشان، حواله های حمل و نقل را نیز خریداری کنند تا با بهترین قیمت قادر به حمل و نقل کالای خود باشند.
۱۷ اسفند، افتتاح تالار حراج باز با عرضه سنگ آهن
آیین راه اندازی تالار حراج باز در ۱۷ اسفندماه با عرضه ۲۵۰ هزار تن سنگ آهن کلوخه و ۵۰ هزار تن سنگ آهن دانه بندی در بورس کالای ایران برگزار شد تا براساس تاکید مسوولان، محصولات بالادستی تولید فولاد کشور از جمله سنگ آهن نیز راهی بورس شود. در تالار حراج باز، خریداران زمان بیش تری جهت تصمیم گیری و خرید در زمان رقابت دارند لذا در معاملات به این شیوه اگرچه زمان های سبز (پیش گشایش)، زرد (مظنه یابی) و آبی (زمان های توقف) مانند سایر تالارها انجام می شود اما زمان قرمز (رقابت) این تالار متفاوت از سایر تالاهارست.
در زمان قرمز تالار حراج باز که یک دقیقه است، اگر سفارش خریدی با قیمت بالاتر از سفارش های موجود ثبت شود، مجدد زمان قرمز یک دقیقه تمدید می شود و این فرآیند ادامه پیدا می کند تا زمانی که سفارش قیمت بالاتری در یک دقیقه پایانی ثبت نشود و به این ترتیب بالاترین قیمت باقی مانده در سیستم به عنوان خریدار شناخته می شود.
۱۷ اسفند، راه اندازی قرارداد آتی نقره
نقره، محصولی که بسیاری از کارشناسان آن را در کنار طلا، جذاب و پرنوسان برای سرمایه گذاری می دانند در ۱۷ اسفندماه روی تابلوی بازار آتی بورس کالا رفت تا نقره در همسایگی زعفران، پسته و زیره قرار گیرد.
جزییات قرارداد آتی نقره بیانگر آن است که هر قرارداد معادل ۱۰۰ گرم و استاندارد کالا، ساچمه نقره مطابق استاندارد ۹۹۹ است. حد نوسان قیمت این قرارداد، مثبت و منفی ۵ درصد نسبت به قیمت تسویه روز قبل بوده و قیمت تسویه در روز سررسید بر مبنای قیمت روز جهانی نقره و نرخ ارز سنا است؛ سقف موقعیت های باز برای اشخاص حقیقی و حقوقی نیز ۵۰۰ موقعیت در هر کد معاملاتی در نظر گرفته شده است.
