«هزار و چهل و دو سال از سرودن شاهنامه فردوسی می‌گذرد؛ هزار و چهل و دو سال است که گنجی به نام شاهنامه، جزو دارایی‌های ایرانی‌ها شده است. فردوسی عمرش را بر سر شاهنامه گذاشت، بارها برای سرودن شاهنامه تنگنای مالی پیدا کرد و باز ادامه داد تا کار نظم حماسه ملی ایرانی‌ها زمین نماند ... امروز ۲۵ اسفند، سالروز پایان کار پررنج و طاقت‌فرسای فردوسی است.
جعلیاتی درباره آغاز سرودن شاهنامه
در بعضی صفحات و سایت‌ها درباره آغاز سرودن شاهنامه مطالبی به اشتباه دست به دست می‌شود مبنی بر این که فردوسی به دستور سلطان محمود غزنوی، نظم شاهنامه را آغاز کرده است؛ در حالی که فردوسی خیلی قبل‌تر از این که محمود به سن پادشاهی برسد، شروع به نظم شاهنامه کرده بود. وقتی فردوسی در سال ۳۶۷ هجری قمری شروع به سرودن شاهنامه کرد، ۳۸ ساله بود و محمود غزنوی ۶ ساله! محمود غزنوی در سال ۳۸۷ هجری بر تخت پادشاهی نشست و در آن زمان فردوسی ۵۸ سال داشت و ۲۰ سال از شروع شاهنامه‌سرایی‌اش می‌گذشت. فردوسی در اصل کار دوست و رفیقش، دقیقی توسی را کامل کرد. دقیقی هزار بیت از شاهنامه را سروده بود که به قتل رسید. فردوسی هزار بیت سروده دقیقی را هم در شاهنامه جای داد. این هزار بیت مربوط به پادشاهی گشتاسب و چگونگی روی کار آمدن اوست که در پایان پادشاهی کیخسرو آمده است.
تاریخ اتمام نسخه اولیه و نسخه نهایی
از آن‌جا که در دست‌نویس‌های شاهنامه برای زمان پایان نظم شاهنامه، دو تاریخ آمده (سال‌های ۳۸۴ و ۴۰۰ هجری قمری)، محققان بر این باور هستند که فردوسی در تاریخ ۳۸۴، نسخه اولیه را سرود و در سال ۴۰۰ آن را کامل کرد. جالب این که فردوسی در پایان داستان یزدگرد، به روز ۲۵ اسفند (روز ارد سفندارمذ) اشاره کرده و سروده است:
سرآمد کنون قصه یزدگرد
به ماه سفندارمذ روز ارد
ز هجرت شده پنج هشتاد بار
به نام جهان‌داور کردگار
دکتر جلال خالقی مطلق، شاهنامه‌پژوه برجسته، درباره این که آیا ۲۵ اسفند مربوط به سال ۳۸۴ است یا سال ۴۰۰ هجری قمری می‌نویسد: «با در نظر گرفتن این که نه‌تنها اکثریت بزرگ دست‌نویس‌های اساس تصحیح ما، بلکه کهن‌ترین و به نسبت معتبرترین آنها، تاریخ ۲۵ اسفند را در ارتباط با سال ۴۰۰ آورده‌اند، می‌توان گفت که به احتمال بسیار، روز ۲۵ اسفند سال ۴۰۰ هجری قمری تاریخ پایان نهایی سرایش شاهنامه است.»
روزنامه خراسان
