احسان رفیعی در مورد وضعیت صنعت دخانیات کشور، اظهار داشت: با شرایطی که بر اقتصاد کشور به لحاظ سیاسی و اقتصادی حاکم است و همچنین موضوعات مربوط به تخصیص ارز و مشکلات در تأمین مواد اولیه و البته شروع ویروس کرونا با مشکلات عدیده ای در صنعت دخانیات مواجه هستیم، با این حال در هفته اول دی ماه، ۶ میلیارد و ۱۰۰ میلیون نخ تولید کردیم و به دنبال تولید ۹ میلیارد نخ تا پایان سال هستیم.
مدیر برنامه ریزی تولید و انبارها شرکت دخانیات ایران افزود: ما نسبت به گذشته سهم بازار خود را از دست داده ایم و در حال حاضر سهم ما به حدود ۱۰ درصد رسیده است و بیشتر بازار در اختیار سیگارهای خارجی و قاچاق است.
وی با بیان اینکه صنعت دخانیات صنعت پیچیده ای است، ادامه داد: برای برآورد مصرف سیگار از سوی ارگان‌های مختلف، اعداد متفاوتی اعلام می‌شود؛ وزارت بهداشت میزان مصرف را ۵۵ میلیارد نخ، مرکز نظارت ۶۵ میلیارد نخ و شرکت دخانیات با توجه به تحلیلی که از مصرف دارد ۷۵ میلیارد نخ می‌دانند. دانستن عدد دقیق مصرف سیگار در برآورد میزان قاچاق سیگار تأثیر مستقیم دارد. به نظر ما عدد قاچاق بالای ۲۰ میلیارد نخ در سال است و شاید بیشتر باشد اما کمتر نیست.
سهم بزرگ بازار در اختیار خارجی‌ها
رفیعی با اشاره به وضعیت قاچاق دخانیات به کشور، گفت: ما در امر مبارزه با قاچاق فعال بودیم و در همین راستا در دهه ۸۰ مجبور شدیم با شرکت‌های خارجی جی تی آی و بی ای تی قرارداد ببندیم زیرا این شرکت‌ها بیشترین سهم قاچاق را در بازار ایران داشتند. قصد ما از انعقاد این قرارداد این بود که این شرکت‌ها به جای قاچاق، در داخل کشور تولید کنند تا هم اشتغالزایی شود و هم انتقال دانش به کشور صورت گیرد. تا دهه ۹۰ این فعالیت‌ها به خوبی در حال انجام بود هم شرکت دخانیات نظارت بیشتری داشت و هم عایدی خوبی نصیب دولت می‌شد.
وی با بیان اینکه بی توجهی به امر مبارزه با قاچاق و تولید داخل منجر به بروز مشکلات زیادی شد، اظهار داشت: از سال ۹۱، ۹۲ که وظایف حاکمیتی از شرکت دخانیات گرفته شد، این دو شرکت خارجی بسیاری از شرکت‌های کوچک بخش خصوصی را خریدند و عملاً سهم بزرگ بازار در اختیار این دو شرکت خارجی قرار گرفت و عملاً هم دیگر هیچ نظارتی روی محصولات قاچاق نیست.
رفیعی افزود: عملکرد مرکز برنامه ریزی و نظارت بر دخانیات کشور بسیار ضعیف است از نظر نیروی انسانی و امکانات، حرفی برای گفتن در امر مبارزه با قاچاق ندارد؛ شرکت دخانیات در گذشته در تمام استان‌ها شعبه داشت و به کمک نیروی انتظامی روی بحث مبارزه با قاچاق کمک می‌کرد اما در حال حاضر مرکز نظارت هیچ تخصصی در این مورد ندارد.
وی تصریح کرد: عوامل مختلف سیاسی و اقتصادی روی صنعت دخانیات مؤثر است. ارتباطات زیاد است و نفوذی که شرکت‌های خارجی در بدنه دولت و مجلس پیدا کرده اند، موجب شده سهم زیادی از بازار را به دست آورند.
رفیعی اظهار داشت: زنجیره تأمین ما بسیار گسترده است اما شرکت‌های خارجی فقط خرمن توتون را وارد می‌کنند که مشخص نیست سلامت و بهداشت را رعایت می‌کنند یا خیر.
مدیر برنامه ریزی تولید و انبارها شرکت دخانیات ایران تاکید کرد: ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز نمی‌تواند صرفاً روی موضوع سیگار ورود کند و باید شرکت دخانیات مثل گذشته در مبارزه با قاچاق دخانیات دخیل شود.
وی افزود: بیشتر قاچاق دخانیات از غرب و جنوب کشور صورت می‌گیرد و حتی یکی از برندهای ما را نیز جعل و به کشور قاچاق می‌کنند. ما بارها با مرکز نظارت و ستاد مبارزه با قاچاق و … جلساتی برگزار و این مساله را مطرح کردیم اما بازخورد مناسبی نداشته است زیرا توان و تخصص لازم را برای مبارزه با قاچاق ندارند.
دولت باید حمایت جدی کند
مدیر برنامه ریزی تولید و انبارها شرکت دخانیات ایران در مورد حمایت از تولید داخل، اظهار داشت: تا حدودی دخانیات مورد حمایت قرار گرفت و بخشی از مواد اولیه ما از گمرکات ترخیص شد اما هنوز مواد اولیه زیادی در گمرک مانده است.
وی ادامه داد: حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد مواد اولیه ما وارداتی است و ما تاکنون ۶ میلیارد نخ تولید کرده ایم که در برابر ۷۵ میلیارد نخ مصرف عددی نیست از این رو باید حمایت جدی شود. برخی از قطعات را بومی سازی کرده ایم اما بخش عمده را هنوز وابسته به واردات هستیم و به عنوان مثال کاغذ سیگار هم وارداتی است.
رفیعی گفت: ۱۵ هزار خانوار کشاورز برای ما کار می‌کنند و ۵ هزار کارگر داریم و بسیاری از مشاغل غیرمستقیم وجود دارد که وابسته به ما هستند. دولت باید در نظر داشته باشد که مصرف سیگار در کشور وجود دارد و راهی برای جلوگیری از مصرف وجود ندارد و فقط باید کنترل شود که محصولات بهداشتی و درست به دست مصرف کننده برسد؛ این در حالیست که در مورد سلامت محصولات قاچاق هیچ تضمینی وجود ندارد.
وی افزود: وقتی دولت این صنعت را نادیده می‌گیرد، در واقع زمینه را برای جولان محصولات قاچاق فراهم می‌کند. وقتی دولت این نگاه را داشته باشد حمایت سیاسی و اقتصادی از صنعت دخانیات می‌کند اما بی توجهی به صنعت دخانیات به قدری بود که شرکت دخانیات هر یک سال مدیر عوض کرد.
رفیعی در مورد چگونگی مبارزه با قاچاق دخانیات، گفت: ارزیابی منظم عوامل مؤثر نظیر تجهیزات تولید، مناطق آزاد، مجموع ترانزیت، ایجاد تعادل میان سیاست‌های مالیاتی و اعمال مالیاتی‌های اثربخش بر محصولات دخانی، تحلیل کارایی قوانین و مقررات، اطمینان از مفید فایده بودن جرایم تعیین شده برای مجرمان صنعت دخانیات، توجه به معدوم سازی محصولات قاچاق، تأمین منابع مالی مؤثر برای افزایش نیروهای مبارزه با قاچاق، کسب اطلاع دقیق از میزان مصرف و آگاه رسانی به مصرف کنندگان در خصوص مضرات دخانیات قاچاق، به کارگیری شیوه‌های هوشمند برای مبارزه با تجارت غیرقانونی دخانیات و … از جمله شیوه‌هایی است که می‌توان برای مبارزه با قاچاق دخانیات مدنظر قرار داد. البته ما این موارد را به متولیان اعلام کرده ایم اما هیچ توجهی به آن نشد.
مهر
