این روزها دریافت سود سهام، یکی از مشکلات اصلی سهامداران بسیاری از شرکت های بازار سرمایه محسوب می شود چراکه از طرفی شیوع ویروس کرونا مانع بزرگی برای مراجعه سهامداران به بانک ها می شود و بسیاری از سهامداران ریسک مراجعه حضوری به بانک و افزایش احتمال ابتلا به این بیماری را نمی پذیرند و از طرفی هم مبلغ ناچیز سود سهام برخی شرکت ها انگیزه کافی برای مراجعه به بانک ها را ایجاد نمی کند. وقتی شرکت سپرده گذاری مرکزی، سامانه سجام را راه اندازی و سهامداران را مجبور به ثبت نام در آن کرد یکی از اهداف متصور، توزیع سود سهام شرکتها و اوراق منتشر شده در بازار سرمایه عنوان شد. سمات در حالی ناشران اوراق با درآمد ثابت را ملزم به پرداخت سود از طریق سپرده گذاری مرکزی کرد که با توجه به هزینه هایی که برای توزیع سود سهام از ناشران مطالبه می کند آنها به این روش تن ندادند و در این بازی ناشران و سمات، سهامداران حقیقی مرغ عزا و عروسی هستند که متحمل سختی می شوند.
ناشران ترجیح می دهند فرآیند توزیع سود سهام را همچون گذشته به بانک ها بسپارند چرا که بانک ها بابت پرداخت این سود هزینه ای از ناشران طلب نمی کنند ضمن آنکه در کنار این مساله چون سهامداران به مرور برای دریافت سود سهام به بانک ها مراجعه می کنند فشار مالی کمتری به شرکت برای پرداخت سود نقدی سهام شرکت تحمیل می شود، البته هستند سهامدارانی که بنا به دلایل مختلف برای دریافت سود سهام خود تا سال ها به شرکت مراجعه نمی کنند و این هرچند اندک، منبع تامین مالی ارزان برای شرکت محسوب می شود. پس ناشر ترجیح می دهد با توجه به صرف و صلاح مالی شرکت، گزینه بانک را انتخاب کند.
اما در مقابل شرکت سپرده گذاری مرکزی برای ارائه این خدمات به ناشران و سهامداران ۲ خواسته دارد؛ اول به ازای هر تراکنش، فارغ از هر مبلغ توزیع سود کامزد یکسان دریافت کند و دوم، ناشر مجبور است سود کلیه سهامداران را در یک روز بپردازد که در شرایط فعلی فشار مالی سنگینی به شرکت تحمیل می کند، پس همچنان ترجیح ناشر گزینه بانک است تا سمات!
البته سناریو دریافت هزینه خدمات سمات از سهامداران هم روی میز است که به نظر می رسد بی انصافی تمام و کمالی در حق سهامداران مظلوم است چرا که سهامداران هنگام خرید، مبلغی را باعنوان کارمزد به سمات پرداخت می کنند.
با نگاهی ساده متوجه شکل گرفتن حلقه معیوبی می شویم که سپرده گذاری حاضر نیست به هیچ قیمتی حتی جان انسان ها از سود خود بگذرد. به نظر می رسد در این شرایط خاص سازمان بورس و اوراق بهادار که بر اساس قانون بازار اوراق بهادار وظیفه صیانت از حقوق سهامداران و سرمایه گذاران را بر عهده دارد باید اعمال قدرت و هزینه های این خدمت را حذف کند تا خون انسان ها فدای سود یک شرکت خاص نشود.
امیر آشتیانی عراقی
مدیر مسول هفته نامه اطلاعات بورس
