خانواده‌ها بر اساس مجموع درآمد و هزینه‌های سالیانه در ۱۰ گروه دسته‌بندی می‌شوند. دهک اول کم‌درآمدترین گروه و دهک دهم پردرآمدترین گروه از خانواده‌ها را تشکیل می‌دهند. مرکز آمار هر ماه انواع هزینه‌ها و ویژگی‌های هر کدام از دهک‌ها را بررسی و در جداول مختلف اعلام می‌کند. بررسی این جدول‌ها می‌تواند یک شمای کلی از وضعیت اقتصادی هر کدام از دهک‌ها را در اختیار ما بگذارد.
براساس آخرین گزارش نرخ تورم سالیانه آذرماه ۹۹ خانوار کشور به ۳۰.۵ درصد رسید. این نرخ در دهک‌های مختلف هزینه‌ای در بازه ٢٧.٩ درصد برای دهک اول تا ٣٧.٢ درصد برای دهک دهم نوسان دارد.
بررسی جزئیات تورم در خانوارها نشان می‌دهد که اثر تورم در همه خانوارها به یک شکل نبوده است. براساس این گزارش تورم آذرماه در دهک‌های بالا (پردرآمدها) رقم‌های بالاتری نسبت به دهک‌های پایین جامعه ثبت کرده است. دهک اول درآمدی که شامل خانوارهای با پایین‌ترین سطح درآمد هستند، تورم سالیانه ۲۷.۹ درصدی را ثبت کرده است؛ این روند به شکل صعودی در میان دهک‌ها ادامه داشته به طوری که دهک دهم تورم ۳۷.۲ درصد را به ثبت رسانده است.
فاصله تورمی در میان دهک‌های مختلف هزینه‌ای در آذرماه به ۹.۳ درصد رسید که نسبت به ماه قبل (که برابر ۸.۹ درصد بود) ۰.۴ واحد درصد افزایش داشته است.
شدت تورم در بین دهک‌های اول تا ششم تقریبا افزایش ناچیزی داشته است به گونه‌ای از تورم ۲۷.۹ درصد در دهک اول به رقم ۲۹.۳ درصد در دهک ششم رسیده است اما از دهک ششم به یک باره نرخ تورم رشد محسوسی داشته است.
مرکز آمار در یک جدول سهم هر یک از گروه‌های کالایی و خدماتی را در تورم ماهانه دهک‌ها مشخص کرده است. به‌طور کلی در این دسته‌بندی این گزارش به دو دسته کالاهای خوراکی و کالاها و خدمات غیرخوراکی تقسیم‌بندی شده است. با توجه به ضریب اهمیت متفاوت گروه‌های کالایی و خدماتی در دهک‌های مختلف، اصولا سهم کالاهای خوراکی در دهک‌های کم‌درآمد و سهم کالاهای غیرخوراکی در دهک‌های پردرآمد بیشتر است.
محدوده تغییرات تورم دوازده ماهه در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» بین ٢٥.٦ درصد برای دهک دهم تا ٢٩.٥ درصد برای دهک دوم متفاوت است. همچنین شاخص مذکور در مورد گروه عمده «کالاهای غیر خوراکی و خدمات» بین ٢٦.٣ درصد برای دهک اول تا ٤٠.٣ درصد برای دهک دهم است.
دهک نخست نشانگر قشر کم‌برخوردار جامعه است. آنچه دهک‌های درآمدی را از یکدیگر مجزا می‌کند، وزن کالا در سبد مصرفی خانوار است. دهک‌های کم‌درآمد به علت درآمد کمتر، هزینه کمتری را به تفریح و سرگرمی و حتی بهداشت و درمان اختصاص می‌دهند. از این جهت، وزن این کالاها در سبد مصرفی آنها کمتر است.
در مقابل بیشترین سهم را خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها دارند. آنها بیشتر مخارج خود را معطوف این دسته از کالاها و در واقع ضروریات زندگی می‌کنند. بیش از ۴۰ درصد از سبد مصرفی گروه‌های کم‌درآمد را خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها تشکیل می‌دهند. اگر در این کالاها گرانی اتفاق بیفتد، برای کم‌درآمدها بسیار قابل‌لمس است. در نتیجه اگر تورم خوراکی‌ها زیاد شود، فشار بر گروه‌های کم‌درآمد نیز افزایش خواهد یافت.
برداشت دیگری که از این واقعیت می‌توان داشت، این است که اگر تورم در اثر افزایش قیمت کالاهای خوراکی رشد کند، در آن صورت فشار بر قشر ضعیف افزایش خواهد یافت. از طرفی دیگر، اگر تورم از کانال افزایش قیمت کالاهای غیرخوراکی و خدماتی رشد کند، آنگاه فشار تورمی بر اقشار ضعیف کاهش خواهد یافت و شاخک‌های تورمی پردرآمدها فعال‌تر می‌شود.
ضریب اهمیت خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در بالاترین دهک درآمدی کشور، ۱۷ درصد است و ۸۲ درصد اهمیت به کالاهای غیرخوراکی و خدمات اختصاص دارد. می‌توان گفت که هر گاه قیمت مواد غذایی نسبت به کالاهای غیرخوراکی بیشتر گران شود، در آن صورت فشار تورمی بر قشر کم‌درآمد تخلیه می‌شود.
ایرنا
