استئوآرتریت یا بیماری دژنراتیو مفصل، شایع‌ترین بیماری مفصلی است که اصلی‌ترین نشانه آن تخریب موضعی غضروف مفصلی بوده که افراد را دچار زانودردهای آزاردهنده‌ای می‌کند. این بیماری غیر التهابی مفصلی در مفاصل متحرک، با تخریب غضروف مفصلی و استخوان‌سازی جدید در سطح و حاشیه مفصل درگیر، نمود پیدا می‌کند. استئوارتریت یا ساییدگی مفصل که به آن آرتروز نیز گفته می‌شود، شایع‌ترین بیماری در سالمندان بوده و می‌توان شیوع آن را حتی از بیماری قلبی، فشارخون و دیابت بیشتر دانست.
از میان مفاصل بزرگ بدن، زانو از شایع‌ترین محل‌های ابتلاست و یکی از پنج علل اصلی معلولیت جسمی در سالمندان به‌حساب می‌آید.
بر اساس گفته‌های متخصصان، برخلاف استئوارتریت ثانویه که به دنبال عامل مستعدکننده قبلی به صورت موضعی یا عمومی نظیر شکستگی، صدات استخوانی، صدمات مفصلی، عفونت و آرتریت روماتوئید ایجاد می‌شود، در استئوارتریت اولیه، برای فرایند تخریب مفصل هیچ بیماری زمینه‌ای قبلی وجود ندارد و علت آن نیز نامشخص است. روش‌های متفاوتی برای کاهش علائم بیماران وجود دارد که شامل تغییر سبک زندگی، دارودرمانی، کفش و کفی طبی، ورزش‌درمانی و لیزردرمانی هستند. یکی از اهداف اصلی درمانی در استئوارتریت، تسکین درد است که معمولاً با استفاده از داروهای ضد درد انجام می‌گیرد که اغلب عوارض جانبی قابل توجهی دارند. لذا توجه و یافتن روش‌های کم ضررتر، از اهمیت بالایی برخوردار است.
در این راستا، یک تیم پژوهشی هفت‌نفره از دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی و همچنین دانشگاه علوم پزشکی تهران، مطالعه‌ای را انجام داده‌اند که در آن، تأثیر روغن موضعی یک گیاه دارویی موسوم به «ناخنک» بر درد و خشکی مفصل زانوی سالمندان بررسی شده و تأثیر آن با داروی معروف دیکلوفناک مورد مقایسه قرار گرفته است.
محققان برای انجام این پژوهش، از مشارکت 62 نفر از افراد بالای 60 سال ساکن یکی از خانه‌های سالمندان شهر تهران شامل 57 درصد زن و 27 درصد مرد بهره برده‌اند.
نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که روغن موضعی ناخنک بر کاهش درد و خشکی مفصل ضعیف تا متوسط زانو مؤثر است و می‌توان آن را در موارد ذکرشده توصیه کرد.
اگرچه در مطالعات آینده بایستی روی تعیین دُز دقیق و مکانیسم اثر این روغن بر درد و خشکی زانو در بیماری استئوارتریت، تحقیقات بیشتری انجام گیرد.
در این رابطه، غلامرضا انصاری، پژوهشگری از گروه آموزشی سالمندی دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی تهران و همکارانش اظهار داشته‌اند: «بر اساس یافته‌های ما و نظر به عدم وجود عوارض جانبی، استفاده از روغن ناخنک حتی در زمانی کوتاه می‌تواند به بهبود درد زانو، خشکی مفصل و عملکرد بیماران مبتلابه استئوارتریت خفیف تا متوسط زانو که از مشکلات شایع دوران سالمندی است، کمک کند».
آن‌ها بر این اساس در مقاله علمی پژوهشی برگرفته از این مطالعه که در فصل‌نامه «سالمند» متعلق به دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی منتشر کرده‌اند، استفاده از روغن گیاه دارویی مورد اشاره را به‌عنوان یک روش درمان بی عارضه و مؤثر توصیه کرده‌اند.
انصاری و همکارانش معتقدند: «با توجه به ارزان و کم عارضه بودن درمان‌های گیاهی و تمایل بیشتر سالمندان به استفاده از این درمان‌ها، می‌توان چنین روش‌های درمان را با فراهم کردن شواهد مستند علمی شبیه این مطالعه به مدیران سیستم سلامت پیشنهاد داد تا با ترویج مناسب، عموم مردم از آن‌ها بهره‌مند گردند».
گیاه ناخنک یا شاه افسر، گیاهی از خانواده یونجه و شبیه به آن است که دارای خاصیت آرام بخشی و تقویت‌کننده اعصاب بوده و از اثرات ضد درد مطلوبی نیز برخوردار است.
ایسنا
