این روزها فیلمی در فضای مجازی دست به دست می‌شود که فردی در یک جایگاه سوخت اعلام می‌کند که ـ «سیستم پمپ‌ها طوری طراحی شده که عملا شما حدود ۳ لیتر بنزین کمتری از آنچه که در صفحه نمایش نشان داده می‌شود، دریافت می‌کنید.»
این فرد البته استدلال خود را بر عملکرد سه پره‌ای بنا کرده که در پمپ‌های بنزین تعبیه شده تا از وجود هوا در بنزین جلوگیری کند. اما به گفته این فرد، «این سه پره وظیفه شمارش واحد بنزین دریافتی را نیز بر عهده دارد و از آنجا که در ابتدای شلنگ پمپ قرار گرفته عملا باعث می‌شود تا در زمان قطع سوختگیری حدود ۳ لیتر بنزین به باک وارد نشود و در همان شلنگ بماند.»
این داستان‌پردازی البته به اینجا نیز ختم نمی‌شود و این فرد مدعی است که «بعد از اتمام سوختگیری و در حالی که ۳ لیتر بنزین در شلنگ باقی مانده، این ۳پره به صورت معکوس می‌چرخد و بنزین درون شلنگ به داخل مخزن باز می‌گردد.»
واقعیت چیست؟
اما واقعیت چیز دیگری است. اگر فردی کمترین اطلاعی از نحوه عملکرد پمپ‌های بنزین یا همان دیسپنسرهای فروش داشته باشد تنها واکنش به این اظهارنظرهای غیر کارشناسی را خنده می‌داند.
در واقع این فرد هیچگونه اطلاعات فنی در خصوص نحوه عملکرد توزیع کننده‌ها یا همان دیسپنسرهای فروش فرآورده‌های نفتی ندارد و صرفاً بدون هیچ گونه استناد به ماخذ علمی، صرفاً برداشت و ذهنیات غیر واقعی خود را عنوان کرده است.
آنچه به عنوان سه پره توسط گزارشگر ادعا می‌شود در واقع صفحه نمایش شیشه‌ای است که در سال‌های گذشته تلمبه‌های خود مکش (الکترو پمپ داخل تلمبه) به آن مجهز بودند و داخل این قطعه یک پروانه قرار دارد که با عبور سیال می‌چرخد و وظیفه آن اطمینان از عدم وجود هوا در سیال است (مشاهده چشمی از نظر پر بودن سیال در مجرای عبوری).
همچنین قطعه‌ای که در قسمت فوقانی شیلنگ به عنوان سه پره به آن اشاره می‌شود، Break away یک نوع فیوز مکانیکی بوده و هنگام کشیده شدن بیش از اندازه شیلنگ مانند زمانی که نازل داخل باک بوده و خودرو حرکت می‌کند، از محل تعیین شده شکسته و سوپاپ آن مسیر فرآورده را قطع می‌کند. قطعه مذکور به منظور ایمنی تجهیزات مورد استفاده قرار می‌گیرد و به هنگام حوادثی از این قبیل، از هدر رفت فرآورده و ریخت و پاش ناگهانی آن جلوگیری می‌کند و از همین رو این قطعه هیچ نقشی در محاسبه سوخت دریافتی ندارد.
از سوی دیگر، میزان عبور سوخت توسط تجهیزات مربوطه از جمله میتر و پالسر و شماره‌انداز و غیره تعیین و دقیقاً اندازه‌گیری می‌شود و سه پره عنوان شده به هیچ وجه در آن نقشی ندارد.
بازرسی‌های دوره‌ای سازمان ملی استاندارد نیز این موضوع را تایید می‌کند. در این بازرسی‌ها، مخازن با حجم مشخص ۵، ۱۰ و ۲۰ لیتر مورد استفاده قرار می‌گیرند و دقیقا همان حجم اعلام شده بر روی صفحه نمایش در آن مخازن دیده می‌شود. اگر این ادعا درست باشد، باید در آن مخازن نیز به طور مثال به جای ۵ لیتر تنها دو لیتر بنزین قرار بگیرد که این از مصادیق کم فروشی به شمار می‌رود.
این در حالی است که سال گذشته نیز «نیره پیروز بخت»، رئیس سازمان استاندارد، گفته بود که در آبان سال ۹۸، پنج هزار و ۱۰۰ مورد نازل جایگاه‌های سوخت در سراسر کشور مورد بازرسی قرار گرفت و از این میان ۲۱۵ مورد به علت کم فروشی مردود اعلام و پلمپ شد. علت پلمپ نیز نه کم فروشی ۳ لیتری به دلیل ۳ پره بلکه وجود هوا در بنزین عنوان شده بود.
در واقع اگر ادعای این فرد درست باشد، تمام نازل ها باید کم‌فروشی را نشان می‌دادند اما آمار سازمان ملی استاندارد حکایت از نقص کمتر از ۵ درصد از نازل‌ها است که البته آنها نیز پلمپ شده‌اند.
پیروز بخت با بیان اینکه کمیت و کیفیت سوخت بعد از افزایش قیمت آن از نگرانی‌های سازمان استاندارد است، گفت: این کم فروشی به علت وجود هوا، داخل نازل بود.
در این صحبت‌ها هیچ کجا سخنی از اختلاف ۳ لیتری دریافت بنزین به میان نیامده و این ادعا تنها از سوی این فرد مطرح می‌شود.
همچنین خروجی نازل‌ها مجهز به یک سوپاپ و فنر یا همان شیر کنترل (کنترل والو) است که کاملاً مسیر خروج فرآورده را بسته است و صرفاً پس از فشردن اهرم سوختگیری نازل (باز شدن سوپاپ اصلی) با فشار پمپ سیال باز می‌شود و فشار استاتیک سیال داخل شیلنگ قادر به باز کردن این سوپاپ نیست، لذا تخلیه فرآورده داخل شیلنگ بدون فشار پمپ امکانپذیر نخواهد بود.
اما شاید عجیب ترین ادعا در صحبت ها چرخش معکوس پره پس از سوختگیری باشد. چرخش معکوس پره در پایان سوختگیری (برگشت فرآورده داخل شیلنگ) بدلیل شیر برقی داخل دیسپنسر و چک والوی که داخل «منیفولد پمپ غریق» روی مخزن نصب شده است، اصولا امکان پذیر نیست.
از سال‌های گذشته تا کنون مسئولیت کنترل کمیت مقدار فرآورده‌های نفتی در جایگاه‌های سراسر کشور بر عهده سازمان ملی استاندارد ایران است و به صورت مستمر همه تلمبه‌های فروش فرآورده‌های نفتی را مورد آزمایش و کنترل قرار می‌دهد.
ایرنا
