تب تولدهای تقویمی در تاریخ های رُند چند سالی است که داغ و به دغدغه جدی برخی خانواده ها تبدیل شده؛ ۸۸.۸.۸ یا تاریخ هایی نظیر ۸۸.۱.۱ و ۹۹.۱.۱ و ... از جمله روزهایی هستند که عده زیادی تمایل دارند فرزند خود را در این تاریخ و حتی در ساعتی مشخص به دنیا آورند و بهای گزافی هم بابت آن می پردازند؛ از هزینه های چند ده میلیونی گرفته تا تولد نوزادی ناقص الخلقه...
در هر حال تمایل به اینکه اتفاقات مهم زندگی مانند ازدواج، به دنیا آوردن فرزند و ...در تاریخ‌های خاصی که از قضا تاریخ رُند خوانده می‌شوند، اتفاق افتد را چند سالی است که در کشور شاهدیم؛ تاریخ‌های انتخابی که به جز لاکچری بودن، عایدی دیگری برای مشتاقانش ندارد و حتی در مواردی می‌تواند آسیب رسان هم باشد؛ دستکاری تاریخ زایمان برای داشتن تاریخ تولد رُند یکی از همین آسیب‌ها است.
زایمان در تاریخ خاص و صف های زایمانی بیمارستانها در این تاریخها شاید بیشتر از ۱۰ سال است که اصطلاحا مد شده و البته واکنش‌های متخصصان و مسئولین زیادی را هم در پِی داشته؛ به طوری که دکتر ایرج‌حریرچی_ معاون کل وزارت بهداشت پیش از این اعلام کرده بود که "متاسفانه در تاریخ‌های خاص و بعضی روزهای مناسبتی، آمار سزارین در کشور بنا به درخواست بعضی خانواده‌ها و اجابت بعضی متخصصین در بعضی بیمارستان‌های خصوصی به طرز قابل توجهی از چند 10 درصد حتی تا چند برابر بالا می‌رود."
وی اعلام کرده بود که "دستکاری کردن تاریخ تولد، بیشترین ضربه را به نوزاد وارد می‌کند؛ چرا که بیشترین رشد و تکامل مغزی در سه ماهه آخر بارداری صورت می‌گیرد؛ این درحالیست که زایمان به روش سزارین معمولا یک هفته زودتر از موعد طبیعی آن است و نوزاد از یک هفته طلایی رشد مغزی و تکامل ریه محروم می‌شود و گاهی در معرض عفونت و نارسایی ریه قرار می‌گیرد."
دکتر علیرضا رییسی_ معاون بهداشت وزارت بهداشت نیز پیش‌تر تاکید کرده بود که" دستکاری در تاریخ زایمانها، میزان بستری نوزاد درNICU و حتی مرگ نوزادان را افزایش می‌دهد و باید خانواده‌ها را از این کار منع کنیم."
در حالی که گمان می‌رفت واکنش‌های منفی به این دستکاری در تاریخ تولد نوزادان، از علاقه‌مندی خانواده‌ها برای تولد فرزندشان در تاریخی خاص بکاهد، اما همچنان صف طولانی سزارین در تاریخ های رُند مشابه را شاهد هستیم. در این میان موضوعی که به نظر می‌رسد تنها هشدار پیرامون آن کافی نباشد و لازم باشد فرهنگسازی درمورد آن صورت گیرد، مربوط به بلاگرها و اینفلوئنسرهای اینستاگرامی است که ظاهرا هر یک به الگویی برای مخاطبانشان تبدیل شده اند؛ کسانی که از آغاز دوره بارداری و حتی پیش از آن از برنامه ریزیهایشان برای تولد فرزندشان در فلان جا و فلان تاریخ و ...می گویند!
اما روی دیگر این سکه، افزایش آمار سزارین است؛ موضوعی که وزارت بهداشتی‌ها از اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۳ سعی در کاهش آن دارند زیرا معتقدند حجم خونی که مادر طی زایمان طبیعی از دست می‌دهد، تقریبا نصف خونی است که در یک عمل جراحی سزارین از دست می‌رود. طول مدت بستری شدن و استراحت برای مادری که فرزندش را از طریق زایمان طبیعی به دنیا آورده، بسیار کوتاه‌تر از مادری است که سزارین انجام داده و این توانایی در بازگشت زود هنگام به کارهای روزمره از نظر روحی –روانی به مادر کمک می‌کند. همچنین خطر بیهوشی در زایمان طبیعی مادر را تهدید نمی‌کند و نوزاد نیز از داروهای بیهوشی که ممکن است برای سلامتی او خطرناک باشد، در امان می‌ماند. از سوی دیگر زایمان طبیعی به مادر و نوزاد اجازه می‌دهد در یک ساعت اول پس از تولد که به ساعت طلایی معروف است، با هم تماس داشته باشند و نوزاد از شیر آغوز که برای او بسیار مفید است، تغذیه کند.
99.9.9 و اولتیماتوم وزارت بهداشت در اوج کرونا
جریان دستکاری‌های تاریخ تولد تا جایی پیش رفته است که به یکی از نگرانی‌های مهم وزارت بهداشت تبدیل شده است؛ زیرا افزایش انجام تولدهای تقویمی به روش سزارین در طی چند سال گذشته، برخلاف برنامه‌ها و سیاست‌های اجرایی وزارت بهداشت در حوزه ترویج زایمان طبیعی و کاهش سزارین‌های الکتیو، است.
امسال و در بحران کرونا این نگرانیها افزایش یافته و بر همین اساس هم در آستانه تاریخ 99.9.9 دکتر قاسم جان بابایی_معاون درمان وزارت بهداشت در ابلاغیه‌ای بررسی عملکرد بیمارستانها و پزشکان در سزارین‌های تقویمی و برخورد با بیمارستانها و پزشکان دارای سابقه آمار بالای سزارین مدیریت نشده را خواستار شده است.
در این ابلاغیه جان بابایی، تاکید کرده است: "چندین تاریخ مناسبتی و تقویمی در سال جاری رصد شده است که متاسفانه نتایج آن حاکی از افزایش معنادار آمار سزارین‌های غیر ضرور توسط بعضی از پزشکان و بیمارستانها است."
وی همچنین تاکید کرده که" عملکرد افزایش آماری سزارین‌های بیمارستانها و پزشکان را در تاریخ 99.9.9 مورد بررسی دقیق قرار می‌گیرد و به مسئول فنی بیمارستان‌های دارای آمار نامتعارف تذکر مکتوب ابلاغ می‌شود. بیمارستان همچنین موظف است پزشکان متخصص زنان و زایمان با آمار افزایشی را به هیات انتظامی استان معرفی و گزارش اقدامات را ارائه کند. معاونت درمان وزارت بهداشت اطلاعات ارسالی را با سایر داده‌های دریافتی از سامانه‌های در اختیار و اطلاعات بازدیدهای نظارتی حضوری را راستی آزمایی می‌کند و با بیمارستانها و پزشکان دارای سابقه آمار بالای سزارین مدیریت نشده، مطابق با ضوابط و مقررات برخورد خواهد کرد."
امسال اما 99.9.9 مقارن با روزهایی است که کرونا در کشور با روندی صعودی در حال افزایش است و بیمارستانها با مشکلاتی مانند کمبود تخت، اکسیژن و... دست و پنجه نرم می‌کنند؛ هرچند زایشگاه‌های متعددی وجود دارد که پذیرش کننده مبتلایان کرونا نیستند، اما در عین حال بیمارستان‌هایی هم وجود دارند که مبتلایان کرونا را در کنار سایر بیماران پذیرش می‌کنند و سوال اصلی این است که به دنیا آمدن نوزادان تاریخ لاکچری، باعث افزایش فشار و کار بیمارستانها در این تاریخ می‌شود، یاخیر؟ عوارض این زایمانهای زودرس برای مادر و نوزاد چیست؟ در این شرایط کرونازده، خطری نوزادان نارس را تهدید می کند؟
عوارض زایمان زودرس برای مادر و نوزاد
در راستای تشریح عوارض دستکاری تاریخ زایمان، دکتر ناهید خداکرمی_رییس انجمن مامایی کشور به ایسنا می‌گوید: پروسه بارداری یک پروسه فیزیولوژیک است که ممکن است تا ۴۱ هفته به طول انجامد. گاهی اوقات نیز اگر از ۳۸ تا ۴۰ هفته علائم تولد وجود داشته باشد، دال بر رسیدگی به زمان زایمان است که با درد زایمان همراه می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه هیچ تولدی را نمی‌توان به تاخیر انداخت، اظهار کرد: هیچکس نمی‌تواند زمانی که فرمان تولد توسط مغز مادر صادر می‌شود جلوی آن را بگیرد، پس برای دستکاری تاریخ تولد این امر شدنی نیست. اما، برای زودتر به دنیا آوردن نوزاد می‌توان به وسیله سزارین و برخی داروها تولد را زودتر انجام داد.
خداکرمی تاکید کرد: اگر این اتفاق بدون دلیل پزشکی و علمی انجام شود، ضرر آن برای زندگی آینده نوزاد بسیار زیاد است و برای مادر هم عوارض زیادی دارد. توصیه تمام محققین این است که یک مادر آگاه که به سلامت خود و فرزندش اهمیت می‌دهد، باید اجازه دهد خود بچه علامت تولد را بدهد و به صورت طبیعی به دنیا آید؛ مگر آنکه مشکل پزشکی متوجه مادر باشد.
تاریخ های لاکچری و یک فاجعه علمی
وی افزود: اینکه در کشور ما برخی تمایل دارند فرزندشان در تاریخ‌های لاکچری به دنیا بیاید یک فاجعه علمی است؛ چون یک پدر و مادر باید بهترین کارها را برای فرزندانشان انجام دهند. حال اگر بخواهند فرزند خود را تنها به خاطر یک عدد، زودتر متولد کنند یعنی سلامت فرزند برایشان مهم نیست. آینده و سلامت کودک نباید به واسطه دستکاری تاریخ تولد تحت تاثیر قرار گیرد. از طرف دیگر سزارین زودرس بدون علائم زایمان می‌تواند آینده نوزاد را با بیماری گره بزند. بیماری‌های دیابت، آسم، بیش‌فعالی و... از عوارض زایمان زودرس برای فرزند است.
خداکرمی به عوارض سزارین زودرس برای مادر اشاره کرد و ادامه داد: این احتمال به وجود می‌آید که مادر در زایمان بعدی دچار چسبندگی جفت شود، خونریزی‌های وحشتناکی تجربه کند، رحم از دست برود و... بنابراین یک مادر فهمیده هرگز اجازه نخواهد داد که جز در تاریخ معینی که تیم درمان تشخیص می‌دهد، کودکش به دنیا آید.
وی درباره افزایش آمار زایمان در تاریخ‌های خاص، افزود: بنده آمار دقیق ندارم اما آنچه که از شواهد به دست می‌آید بیانگر آن است که تعداد زایمانها در این تاریخ‌های خاص افزایش می‌یابد و این برای جامعه علمی کشور شایسته نیست و نشان می‌دهد مداخلات ما در تولد بچه‌ها زیاد است. حتی یک ساعت زندگی داخل رحمی برای جنین با ارزش است و ما اجازه نداریم بدون دلیل پزشکی حتی برای یک یا دو روز بچه‌ای را زودتر به دنیا بیاوریم.
وی همچنین گفت: سزارین روش مفیدی است اما تنها برای ۱۵ درصد از مادران و نوزادانی که فاکتورهای خطری همچون تنگی لگن، دیابت و... برای زایمان طبیعی آنها وجود داشته باشد.
لزوم فرهنگسازی بیشتر در امر زایمان
دکتر فیروزه بلاش_متخصص زنان و زایمان و عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا نیز در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه به کرات شاهد تقاضای مادر برای زایمان در تاریخ‌های خاص بوده است، گفت: متاسفانه چند وقتی است که حواشی زایمان برای عده‌ای از اصل آن مهم‌تر شده است؛ یعنی سلامت خودشان و بچه در درجه دوم اولویت قرار می‌گیرد و حواشی همچون رُند شدن تاریخ تولد، انتخاب آتلیه عکاسی و... به دغدغه آنها بدل می‌شود.
وی افزود: در حال حاضر تاریخ تولد بچه نیز با چشم و هم‌چشمی همراه شده و رُند شدن تاریخ تولد اهمیت پیدا کرده است. از نظر فیزیولوژی حاملگی ۴۰ هفته کامل است و برای افرادی که لازم است سزارین انجام شود در هفته ۳۹ این اطمینان را داریم که تکامل ریه جنین صورت گرفته و سزارین را می‌توان انجام داد. البته در موارد خاص که مادر مشکل زمینه‌ای داشته باشد، شاید زایمان را زودتر انجام دهیم؛ اما در حالت عادی باید طول دوره حاملگی طی شود.
کامل نشدن ریه، مهمترین عارضه زایمان زودرس
وی شایع‌ترین عارضه زایمان زودرس را کامل نشدن بافت ریه نوزاد دانست و اظهار کرد: ممکن است بچه در ظاهر مشکلی نداشته باشد اما اگر ریه تکامل نیافته باشد، مجبور به بستری کردن نوراد می‌شوند که این پروسه برای نوزاد پر دردسر و مشکل است.
این متخصص زنان و زایمان ادامه می‌دهد: وقتی نوزاد زودتر به دنیا می‌آید وزن کمتری هم خواهد داشت که این موضوع هم در نگه‌داری بچه و یا عوارضی مانند زرد شدن تاثیرگذار خواهد بود. از سوی دیگر ممکن است در پروسه شیردهی نتواند ارتباط درستی با مادر برقرار کند و مجبور به استفاده از شیرخشک شود.
وی افزود: وقتی در تاریخ خاصی تعداد زایمانها در بیمارستانها افزایش می‌یابد؛ در حالی که توان بیمارستان از نظر پرسنل، امکانات و... تغییری نکرده است، رسیدگی‌ها نیز کاهش می‌یابد و اتفاقات ناخوش‌آیند ممکن است برای مادر پیش آید. وقتی در بیمارستانی که گنجایش ۱۰ تا سزارین در روز دارد تا ۲۵ سزارین انجام شود، ممکن است رسیدگی کامل انجام نشود و یا اگر مادر دچار عارضه‌ای در حین یا پس از زایمان شود، رسیدگی به موقع دریافت نکند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا با اعمال ممنوعیت انجام زایمان غیراورژانسی می‌توان از دستکاری تاریخ تولد جلوگیری کرد یا خیر؟، گفت: در این سال‌ها به کرات شاهد دور زدن محدودیتها بوده‌ایم و همین امر نشان می‌دهد ما بیشتر نیازمند فرهنگسازی هستیم.
وی گفت: از طرف دیگر به نظر من در موضوع زایمان در تاریخ ۹۹/۹/۹ اندکی رسانه‌ها هم زیادی به آن پرداختند؛ عنوان تیترهایی مثل جلوگیری از زایمان در ۹۹/۹/۹ باعث افزایش حساسیت‌ها می‌شود و حتی کسانی هم به این موضوع اهمیت نمی‌دهند، برایشان مهم می‌شود که در این تاریخ زایمان کنند. برخی هم نقش واسطه‌ای برای بردن بیمار به بیمارستان خاصی دارند که کسب سود می‌کنند؛ این در حالی است که ما هم به عنوان پزشک نمی‌توانیم اگر مادر بارداری حتی با کمترین علائم به ما مراجعه کرد به او بکوییم برود و روز دیگری بیاید چون ممکن است مشکلی او و فرزندش را تهدید کند.
به گزارش ایسنا، ۹۹/۹/۹ تاریخی است که مشتاقان بیشتری برای زایمان دارد. در این میان برخی معتقدند در این تاریخ باید ممنوعیت سزارین انتخابی صورت گیرد یعنی تنها سزارین‌های اورژانسی و زایمانهای طبیعی در این روز انجام شود و عده‌ای هم معتقدند باید چاره‌ای اندیشید و حتی برخی محدودیتها در صدور شناسنامه برای این تاریخ در نظر گرفته شود تا اشتیاق نسبت به زایمان در این روز و عوارض آن برای مادر و نوزاد بویژه در بحران کرونا، کاهش یابد. حال باید دید با وجود هشدارهای متخصصان و همچنین اولتیماتوم وزارت بهداشت به متخصصان زنان و بیمارستانها در جلوگیری از افزایش آمار سزارین انتخابی در این تاریخ، روند زایمانها در این روز چگونه خواهد بود؟
ایسنا
