سعید سرکار دبیر ستاد توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری درباره مکانیزم‌های توسعه بازار محصولات هایتک در عرصه بین‌الملل، گفت: بازار ۸۰ میلیونی ایران بازار بزرگی برای محصولات دانش‌بنیان یا بعضاً هایتک نیست.
* محصولات دانش‌بنیان‌ها عام نیستند
وی افزود: محصولات تولیدی دانش‌بنیان‌ها عام و مصرفی نیستند که در سوپرمارکت‌ها یا فروشگاه‌های زنجیره‌ای به فروش برسند و نیازهای روزانه مردم را رفع کنند.
دبیر ستاد توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری در ادامه گفت: دانش‌بنیان‌ها تجهیزات پزشکی، آزمایشگاهی و مواد اولیه خاص تولید می‌کنند که معمولاً مشتری‌های خاص و بازار محدودی دارد و اکثر خریداران این بازار محدود، مجموعه‌های دولتی، دانشگاه‌ها، بیمارستان‌ها و بخش‌های آموزشی هستند که بازار خاص دارند و از این محصولات بهره می‌گیرند.
سرکار اضافه کرد: اگر نتوانیم در کشور برای محصولات دانش‌بنیان مکانیزم ورود به بازارهای بینالمللی را فراهم یا حمایت کنیم که بتوانند در عرصه بینالمللی فروش داشته باشند طبیعتاً اکثر این شرکت‌ها در مسیری که آخر آن بن‌بست است حرکت خواهند کرد و بازار داخلی اشباع می‌شود. کشش بازار برای محصولات دانش‌بنیان وجود ندارد و اگر به همین منوال پیش بروند قطعاً در فروش داخلی افت خواهند کرد و منجر به ورشکستگی و تعطیلی شرکت‌ها و درنهایت بیکاری می‌شود.
* نگاه سنتی دنیا به محصولات هایتک ایران
وی در ادامه افزود: اکثراً افراد تحصیل کرده در شرکت‌های دانش‌بنیان کار می‌کنند که بحرانی را برای افراد تحصیل‌کرده تشدید می‌کند.باید برای ورود به بازارهای بینالمللی تمرکز کنیم. نگاه دنیا به ایران یک نگاه سنتی است و کشور ما را با محصولاتی همچون نفت، گاز، فرش، زعفران، پسته و محصولات معمولی و مصرفی می‌شناسند و در حال حاضر برای دنیا جا نیفتاده که ایران در محصولات پیشرفته دارویی، تجهیزات صنعتی پیشرفته و تجهیزات پزشکی خواستگاه محصولات پیشرفته و هایتک است.
سرکار یادآور شد: کشورهای دیگر یک مقدار در خرید محصولات ایرانی احتیاط می‌کنند و بنابراین گام اول این است که نگاه دنیا نسبت به ایران که یک کشوری با محصولات معمولی، سنتی یا خام است تغییر کند که باید روی این مساله سرمایه‌گذاری کنیم و با حضور در نمایشگاه‌ها توانمندی‌های محصولات هایتک را در معرض دید جهانیان قرار دهیم و تلاش کنیم نگاه دنیا را نسبت به ایران ارتقاء دهیم؛ البته این گامی است که زمان‌بر و سرمایه‌بر است و باید یک اراده ملی و دولتی به همراه داشته باشد.
دبیر ستاد توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری به موضوع دوم یعنی فروش محصولات دانش‌بنیان یا هایتک اشاره کرد و گفت: این محصولات ملزومات و ادبیات خاص خود را می‌طلبند و در حال حاضر تنها نهادی که در بحث بازرگانی رسمیت دارد اتاق بازرگانی است و من به جرات می‌توانم بگویم اتاق بازرگانی ظرفیت فروش محصولات هایتک را ندارد. اتاق بازرگانی در فروش محصولات معمولی و سنتی فعال است تا بحث صادرات یا واردات محصولات هایتک؛ بنابراین محصول هایتک شرایط خاص خود را می‌طلبد و باید یک نهاد متولی در این عرصه ایجاد کنیم.
* کمک به دانش‌بنیان‌ها در گرفتن تاییدیه‌ها و استانداردهای بینالمللی
وی با بیان اینکه برای ورود به بازارهای بینالمللی مهم است که محصولات دانش بنیان دارای استانداردها و تاییدیه‌های بینالمللی باشد، افزود: باید برای چنین موضوعی سرمایه‌گذاری کنیم و به شرکت‌های دانش‌بنیان و هایتک کمک کنیم تا بتوانند تاییدیه‌ها و استانداردهای بینالمللی و CE را دریافت کنند؛ یعنی گواهینامه‌های بینالمللی که مستلزم هزینه است و باید بودجه‌هایی را در کشور به این مساله اختصاص دهیم.
سرکار ادامه داد: شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی اکثراً در بحث‌های فروش بینالمللی بی‌تجربه هستند و باید روی چنین مساله‌ای همکاری نهادهای بازرگانی بینالمللی یا افرادی را داشته باشیم که به شرکت‌ها آموزش دهند. بعضاً این شرکت‌های کوچک هستند که اگر بخواهند محصولی را صادر و خدمات پس از فروش را ضمانت یا گارانتی کنند هزینه‌هایشان بالاتر می‌روند و تنها راه این است که بتوانیم فروش شرکت‌های بزرگ را با برندهای معروف درست کنیم.
دبیر ستاد توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری گفت: ممکن است ما در یک حوزه تخصصی ۱۰ شرکت داشته باشیم و این شرکت‌ها محصولات محدودی تولید کنند و در این بین ۱۰ شرکت دارویی داشته باشیم که یک شرکت ۵ قلم دارو تولید و شرکتی دیگر نیز ۶ قلم تولید دارو دارد و اگر بتوانیم برای تمام این شرکت‌ها از نظر فروش یک برند بینالمللی درست کنیم به یکباره می‌توانیم ۱۰۰ قلم دارو را با یک برند متولی بازار جهانی کنیم که می‌تواند هزینه‌های فروش را سرشکن کند و اعتبار را بالا ببرد. در خارج از کشور به یک شرکتی که ۱۰۰ قلم دارو دارد نگاه می‌کنند و قبول دارند که چنین شرکتی قدرتمند و معتبر است که می‌توانند به آن تکیه کنند.
وی افزود: در کشور تجهیزات بسیاری از جمله تجهیزات آزمایشگاهی زیادی داریم که نیاز به خدمات پس از فروش دارند و اگر در این راستا چند برند قدرتمند داشته باشیم و هرکدام ۵۰ تا ۱۰۰ محصول در سبد خود داشته باشند طبیعتاً می‌توانند با همفکری خدمات پس از فروش و آموزش داشته باشند تا هزینه‌ها سرشکن شود و با کاهش قیمت‌ها مزیت رقابتی خود را نسبت به رقبای بینالمللی بالاتر ببرند.
* دریافت پتنت بینالمللی برای صادرات محصولات
سرکار اضافه کرد: محصولات برای صادرات نیاز به پتنت بینالمللی دارند. در حال حاضر برخی محصولات را داریم که می‌خواهند صادر شوند و پتنت بینالمللی ندارند و ممکن است وقتی وارد بازار کشور دیگری شوند شرکت خارجی رقیب علیه این شرکت ها اقامه دعوی کند که این شرکت جنس من را کپی‌برداری کرده است؛ بنابراین محصولاتی را که صادر می‌کنیم باید دارای پتنت بینالمللی باشند که نشان‌دهد این محصولات کپی نشده است یا اینکه دوره انقضای پتنت شرکت‌های رقیب فرا رسیده باشد.
دبیر ستاد توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری در ادامه یادآور شد: در حال حاضر محصولات بسیار پیشرفته و خوبی داریم که مشابه محصولاتی است که کمپانی‌های خارجی پتنت را به نام خودشان ثبت کرده‌اند و هنوز ۶-۵ سال از انقضای پتنت باقی مانده که در این صورت نمی‌توانیم این محصولات را به بازار بینالمللی وارد کنیم. باید شرکت‌ها را ترغیب و حمایت کنیم تا در محصولاتشان نوآوری و قابلیت پتنت شدن ایجاد کنند تا دیگر از این دست مشکلات گریبان‌گیرشان نشود.
وی در پایان گفت: باید برنامه جدی و منسجم داشته باشیم و سرمایه‌گذاری کنیم تا چند سال آینده سهم خودمان را از بازارهای جهانی در محصولات دانش‌بنیان که سهم قابل توجهی است را در اختیار بگیریم.
فارس
