سرطان‌های حفره دهان (حلق و دهان) ششمین سرطان در بین انواع سرطان‌ها هستند که سرطان لب، ۲۵ تا ۳۰ درصدِ سرطان‌های حفره دهان را تشکیل می‌دهد. میزان شیوع این سرطان در بین انواع سرطان‌ها تنها حدود یک تا ۲ درصد است.
میزان شیوع سرطان لب در ایران
محدثه شاهین متخصص رادیوآنکولوژی در مورد میزان شیوع سرطان لب در ایران اظهار کرد: آمار دقیقی درباره میزان شیوع این سرطان در ایران وجود ندارد، ولی شیوع آن در دنیا از حدود ۱۳/۵ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر در مناطق اقیانوسیه، ۱۲/۷ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر در شمال آمریکا و ۱۲ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر در اروپا متغیر است. در منابع دیگر میزان شیوع سرطان لب تا ۶ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر هم گزارش شده که علت متغیر بودن آمار این است که این سرطان در گروه سرطان‌های حفره دهان آورده شده است، بنابراین به تنهایی اغلب محاسبه نمی‌شود.
او ادامه داد: سرطان لب بیشتر در مردان بالای ۴۰ سال سفید پوست مشاهده می‌شود، زیرا ملانین‌های موجود در پوست افراد سیاه پوست و سبزه تاثیر محافظتی در برابر نور خورشید دارد.
علل بروز سرطان لب
متخصص رادیوآنکولوژی بیان کرد: از علل بروز سرطان لب می‌توان به استعمال سیگار، مصرف مشروبات الکی، در معرض نور مستقیم خورشید (اشعه UV) بودن، اشاره کرد. دچار شدن به عفونت‌های ویروسی مانند HPV (ویروس پاپیلومای انسانی تناسلی) و EBV (ویروس اپشتین بار) هم احتمال ابتلا به سرطان‌های سر و گردن به ویژه لب را افزایش می‌دهد. افرادی که از دستگاه‌های سولاریوم برای برنزه کردن پوست خود استفاده می‌کنند هم نسبت به سایر اشخاص بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان لب قرار می‌گیرند.
آیا می‌توان از بروزسرطان لب پیشگیری کرد؟
شاهین درباره روش‌های پیشگیری از بروز سرطان لب افزود: افراد باید تا آنجا که ممکن است از مواجهه با عوامل خطر این سرطان خودداری کنند. اشخاصی که هم به مدت طولانی در معرض نور مستقیم خورشید هستند مانند کشاورزان باید از کلاه‌های لبه‌دار و کِرِم‌های ضد آفتاب مخصوص لب استفاده کنند. مبتلایان به سرطان‌های حفره دهان هم برای اثربخشی بهتر روش‌های درمانی و جلوگیری از بروز بدخیمی ثانویه باید مصرف سیگار را هر چه سریع‌تر قطع کنند.
مهم‌ترین نشانه‌های سرطان لب
شاهین تاکید کرد: به طور معمول از نشانه‌های سرطان لب می‌توان به زخمی اشاره کرد که بهبود پیدا نمی‌کند. گاهی اوقات هم ضایعات پیش بدخیمی وجود دارند که به تدریج به بدخیم تبدیل می‌شوند. در برخی موارد هم ضایعه‌ای غیر برجسته و سفیدرنگ وجود دارد که به تدریج زخمی یا اینکه پس از پیشرفت سرطانی می‌شود. خونریزی و درد از دیگر علائم سرطان لب هستند و در موارد پیشرفته که اعصاب یا استخوان درگیر شده باشد، درد فک هم می‌تواند وجود داشته باشد.
انواع سرطان لب
او تصریح کرد: بیش از ۹۰ درصد سرطان‌های لب از نوع (SCC) (کارسینومای سلول سنگفرشی) هستند که به طور معمول در این نوع، لب تحتانی درگیر می‌شود و کمتر از ۱۰ درصد سرطان‌های لب از نوع (BCC) (کارسینومای سلول پایه) هستند که اغلب در این نوع، لب فوقانی درگیر می‌شود. نوع BCC از SCC بسیار بهتر است، زیرا در این نوع، به طور معمول درگیری لنف نود (گره‌های لنفاوی) و متاستاز (گسترش و مهاجرت سلول‌های سرطانی از یک بافت به بافت‌های دیگر) دوردست وجود ندارد، ولی در حدود ۱۰ درصد موارد SCC، لنف نود‌ها درگیر می‌شوند که این موضوع بر پیش‌آگهی بیماری (سیر بیماری در آینده) اثر منفی می‌گذارد.
پیش‌آگهی سرطان لب
این متخصص رادیوآنکولوژی گفت: به طور دقیقی ۹۰ درصد مبتلایان به سرطان لب بقای پنج ساله دارند به عبارتی ۹۰ درصد از بیماران، حداقل به مدت پنج سال زنده می‌مانند.
انواع روش‌های درمان سرطان لب
شاهین اظهار کرد: اگر سرطان لب خیلی گسترش پیدا نکرده باشد و در مراحل اولیه بوده، (طول ضایعه کمتر از چهار سانتی‌متر و عمق آن پایین‌تر از یک سانتی‌متر باشد.) درمان انتخابی جراحی است که اگر در حاشیه موضع، سلول‌های سرطانی همچنان موجود بوده یا اینکه درگیری عصب یا عروق ناحیه جراحی شده وجود داشته باشد، لازم است پس از جراحی، پرتو درمانی هم انجام شود همچنین در صورتی‌که در طی عمل جراحی دو سوم لب برداشته شده باشد، تنها به بخیه نیاز است و اگر در طی عمل سه چهارم لب برداشته شده باشد، انجام بازسازی ضروری است.در موارد پیشرفته تر و غیر متاستاتیک هم ترکیبی از درمان‌های جراحی و پرتو درمانی با یا بدون شیمی درمانی استفاده می‌شود.
او بیان کرد: در موارد پیشرفته‌تر سرطان لب، اگر لنف نود‌های گردن هم درگیر شده باشند، به پرتودرمانی هم پس از جراحی نیاز است و در صورتی سرطان لب متاستاز داده باشد (ارگان‌های دوردست را درگیر کرده باشد) انجام شیمی درمانی ضرورت پیدا می‌کند که در این مواقع ممکن است به مشاوره بارداری پیش از شیمی درمانی نیاز باشد.
این متخصص رادیوآنکولوژی افزود: سرطان لب در اغلب موارد زود تشخیص داده و به خوبی درمان می‌شود. مبتلایان به سرطان‌های حفره دهان، نسبت به سایر اشخاص بیشتر در معرض بدخیمی ثانویه قرار می‌گیرند، یعنی این احتمال وجود دارد که سرطان، قسمت دیگری از بدن به ویژه حفره دهان را درگیر کند.
شاهین تاکید کرد: از عوارض پرتودرمانی می‌توان به احساس ضعف، کاهش اشتها، حالت تهوع و استفراغ، گلودرد، زخم دهان اشاره کرد و اختلالات کلیوی، حالت تهوع و استفراغ، ریزش مو، کاهش قدرت باروری از جمله عوارض شیمی درمانی هستند. جراحی هم می‌تواند پیامدهایی مانند مشکل در زیبایی، تکلم و بلع را به همراه داشته باشد.
دندان‌پزشکی مهم‌ترین گروه برای پیشگیری از بروز سرطان دهان است
او تصریح کرد: برای تشخیص سرطان لب، معاینه، گرفتن شرح حال از بیمار و انجام (بیوپسی) نمونه‌برداری ضروری است. گاهی اوقات هم با توجه به علائم فرد و در صورت نیاز، از سایر روش‌های تشخیصی مانند سی‌تی اسکن، MRI و PET اسکن کمک گرفته می‌شود.
شاهین یادآوری کرد: اثربخشی روش‌های درمانی مانند ایمونوتراپی (ایمنی درمانی)، ژن درمانی و تارگت تراپی (استفاده از دارو‌های هدفدار) در درمان سرطان لب تاکنون اثبات نشده است و در دست بررسی هستند.
سرطان لب در چه جنسیتی بیشتر شایع است؟
همچنین در ادامه علی یعقوبی جویباری عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و متخصص رادیوتراپی آنکولوژی در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه کلینیک گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، پاسخ به این پرسش که سرطان لب در چه جنسیتی بیشتر شایع است، اظهار کرد: این سرطان در مردان حدود ۱.۵ تا ۲ برابر زنان است.
او درباره اینکه آیا عمل‌های زیبایی مانند تزریق ژل به لب می‌توانند احتمال بروز سرطان لب را افزایش دهند یا خیر، تاکید کرد: تاکنون هیچ شواهد علمی مبنی بر سرطان‌زا بودن این عمل‌ها وجود ندارد و اظهار نظر در این مورد به پیگیری‌های طولانی مدت نیاز دارد.
یعقوبی جویباری یادآوری کرد: افراد با مشاهده هر گونه تغییری در ناحیه لب خود، بلافاصله به متخصص گوش، حلق و بینی که زمینه سرطان‌های سر و گردن با تجربه است، مراجعه کنند.
باشگاه خبرنگاران جوان
