پنجمین و آخرین محموله نفتی که ایران برای کاراکاس فرستاد، وارد آب‌های ونزوئلا شد؛ این موضوع که در دو هفته اخیر در صدر اخبار رسانه های داخلی و خارجی قرار داشت تاکنون از ابعاد متفاوتی بررسی شده، ولی یک نکته در میان تمام تحلیل‌ها مشترک بود و آن، افول آمریکا به عنوان یک ابر قدرت سیاسی بود.
پیش از فروپاشی شوروی نظم جهانی دو قطبی بود و دو ابر قدرت ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی در راس آن قرار داشتند؛ اما پس از انقلاب گورباچف و فروپاشی شوروی، واشنگتن سعی داشت با تک قطبی کردن دنیا در راس آن قرار بگیرد؛ ولی معادلات به گونه‌ای دیگر رقم خورد و اکنون نمی‌توان کشوری را در راس نظام بین المللی معرفی کرد، چراکه جهان در حال گذار بوده و شاهد شکل گیری قدرت‌های نو ظهور در آن هستیم؛ بسیاری از کارشناسان معتقدند که حمله ایران به پایگاه عین الاسد در پاسخ به ترور شهید سپهبد قاسم سلیمانی و ارسال محموله‌های نفتی به ونزوئلا با پرچم جمهوری اسلامی هم نمونه‌هایی از شکل گیری قدرت‌های نو ظهور در عرصه نظام بین المللی است.
آثار و پیامدهای صادرات نفت ایران به ونزوئلا
هر اقدامی در جهان قطعا بازتاب دارد و اعزام نفتکش‌های ایران آن هم با پرچم جمهوری اسلامی بیخ گوش ایالات متحده آثار و پیامدهای خود را به همراه داشت که در ابعاد گسترده‌ای می‌توان آن را بررسی کرد؛ مدت‌های طولانی است که واشنگتن به دلیل قدرت نظامی، اقتصادی، سیاسی و ... در بسیاری از مناسبات بین المللی دست برتر را دارد، اما اکنون اوضاع کمی فرق کرده و کشور‌های دیگر هم در زمینه‌های گوناگون پیشرفت کرده‌اند که به نظر می‌رسد واشنگتن طاقت دیدن آن را ندارد.
با حرکت نفتکش‌های ایران به سمت ونزوئلا، ایالات متحده به هر روش و تهدیدی تلاش کرد تا کشتی‌ها را به ایران بازگرداند، اما با توجه به اینکه ایران و ونزوئلا هر دو در تحریم‌های یکجانبه واشنگتن به سر می‌برند، به این تهدید‌ها توجهی نکرده و هر پنج محموله نفتی ایران به مقصد رسیده است.
جعفر قنادباشی کارشناس مسائل بین الملل در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به پیامد‌ها و آثار ارسال محموله سوخت به ونزوئلا اظهار کرد که «در عرصه‌های سیاسی، واشنگتن در مورد تهران و کاراکاس اقدامات زیادی را در جهت براندازی انجام داده است؛ یعنی پشت سیاست فشار حداکثری و تحریم‌های اقتصادی علیه دو کشور ایران و ونزوئلا، حرکت براندازانه و تضعیف کننده‌ای وجود دارد؛ اما ارسال محموله‌های نفتی ایران به این معناست که ما در راستای استحکام هرچه بیشتر پایه‌های حکومت ایران و ونزوئلا کمک می‌کنیم.»
او همچنین با اشاره به تاثیرات ارسال محموله‌های نفتی در عرصه نظامی، اظهار کرد « مقامات آمریکایی تهدید کرده بودند که مانع حرکت کشتی‌های نفتی ایران خواهند شد؛ اما ما مطمئن بودیم که آن‌ها اقدامی انجام نخواهد داد که این اطمینان ما ناشی از توانمندی نظامی کشورمان بود؛ پس از آن آمریکایی‌ها هم اعتراف کردند که توانمندی رو به رو شدن با واکنش‌های نظامی ایران را ندارند.»
این کارشناس مسائل بین الملل با بیان اینکه آمریکا خود را در راس قدرت جهان معرفی می‌کند، بیان کرد «واشنگتن زمانی قدرت خود را در حوزه فضا، اتمی و اقتصادی معرفی می‌کرد، اما اکنون تمام آن ادعا‌ها از بین رفته است؛ زمانی که چین و هند ماهواره و انسان را به فضا فرستادند، مشخص شد که این قدرت دیگر در انحصار آمریکایی‌ها نیست؛ از سوی دیگر آسیب‌پذیری اقتصاد ایالات متحده هم در زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ کاملا مشخص شد.»
قنادباشی همچنین عقیده دارد «آمریکا تاکنون ادعا می‌کرد که کنترل انرژی را در اختیار دارد، اما با ارسال محموله‌های نفت ایران به ونزوئلا، آخرین محور ابر قدرتی و اهرم کنترل نقل و انتقال سوخت از دست واشنگتن خارج شد.»
هرکشور مستقلی حق تجارت با دیگر دولت‌ها را دارد اما یک بعد دیگر هم وجود دارد و آن این است که کاخ سفید ادعا می‌کرد تجارت ایران و ونزوئلا غیر قانونی است! بر اساس قوانین و موازین بین المللی تجارت میان تهران و کاراکاس هیچ مشکل و منع قانونی ندارد، چراکه این دو کشور تحت تحریم‌های یکجانبه آمریکا قرار دارند و نه شورای امنیت سازمان ملل؛ از سوی دیگر سید عباس موسوی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشورمان در نشست خبری خود با اشاره به اظهار نارضایتی مقامات کاخ سفید نسبت به ارسال محموله سوختی به ونزوئلا تاکید کرد «کشتی‌های نفتی ایران که در راه ونزوئلا هستند حامل محموله‌های سوختی بوده و رسما و قانونا تجارت مشروع انجام می‌دهند؛ اگر آمریکایی‌ها خوششان نمی‌آید به خودشان مربوط است؛ امیدوارم آمریکایی‌ها دست به کار احمقانه‌ای نزنند، چون قطعا با پاسخ ایران مواجه خواهند شد.»
محسن پاک آیین دیپلمات اسبق کشورمان با اشاره به قانونی بودن تجارت ایران و ونزوئلا تاکید کرد «برای کشور‌های مستقل هیچ ضرورتی وجود ندارد که اقدامات و تهدید‌های غیر قانونی کشور‌های دیگر را بپذیرند؛ جمهوری اسلامی ایران هم در چارچوب اقدام مستقلانه، مبتنی بر موازین و معیار‌های بین المللی و در چارچوب حمایت از صلح جهانی کشتی‌های خود را به ونزوئلا اعزام کرد.»
او همچنین اقدام آمریکا مبنی بر تهدید نفتکش‌های ایران و ابراز نارضایتیشان را کاملا غیر قانونی دانسته و عقیده دارد این اقدام موجب خدشه دار شدن صلح می‌شود؛ پاک آیین همچنین تاکید کرد «ایران کشوری مستقلی است و حق دارد که سوخت خود را به هر کشوری که تمایل دارد، فروخته و در قبال آن پول، کالا و یا خدمات دریافت کند.»
به عقیده برخی کارشناسان نارضایتی کشور‌های دیگر، کوچک‌ترین اهمیتی ندارد، زیرا اکنون تهران و کاراکاس کار خود را بدون ذره‌ای اهمیت به خوشحالی، ناراحتی و یا نظر دیگران انجام داده‌اند!
پرچم‌های افراشته شده ایران بیخ گوش آمریکا
شاید اگر ۶ ماه پیش کسی به آمریکایی‌ها می‌گفت قرار است در بهار آینده نفتکش‌های ایرانی بیخ گوش کشورش با پرچم جمهوری اسلامی ایران حرکت کند، ناباورانه تلقی می‌کرد، اما امروزه نفتکش‌های تحریم شده ایرانی با پرچم افراشته کشورمان در آب‌های حیاط خلوت ایالات متحده حرکت می‌کنند و ژنرال‌های ارتش این کشور تنها می‌توانند به این صحنه نگاه کنند، بی آنکه بتوانند مزاحتی برای این نفتکش‌های ایرانی به وجود بیاورند.
مطابق گزارش خبرگزاری رویترز اکنون بنزین ایران وارد پمپ بنزین‌های ونزوئلا شده است؛ این خبرگزاری همچنین مدعی شده که «درست پس از اینکه رئیس‌جمهور ونزوئلا، نیکولاس مادورو افزایش قیمت بنزین را اعلام کرد و به بیش از دو دهه ارائه تقریباً مجانی آن پایان داد، سوخت ارسال شده از ایران از روز شنبه به وقت ونزوئلا به جایگاه‌های سوخت ونزوئلا رسید.» حال با دیدن عقب نشینی ایالات متحده در دریای کارائیب این سوال پیش می‌آید که دنیا، دنیای گفتمان است یا موشک؟
رهادخت رستگار
باشگاه خبرنگاران جوان
