پیش‌بینی‌های متفاوت از آینده نرخ ارز

به گزارش ایران اکونومیست: این امر با برخاستن نواهای امیدوارکننده در عرصه سیاست خارجی و جو امید و حرکتی که در اقتصاد کشور و بخش خصوصی ایجاد شده، تشدید شد، اما نگاهی به روند قیمت ارز و سکه در بازار از قبل از انتخابات ریاست جمهوری تاکنون نشان می دهد گرچه قیمت ها کاهش یافته و روند و سیر کاهشی نیز داشته، اما این کاهش در مجموع قابل توجه و مورد انتظار نبوده است.

از سوی دیگر، در دو هفته اخیر همین روند کاهشی قیمت ها نیز متوقف شده و قیمت ارز و سکه در ارقام متوسطی تقریبا تثبیت شده و حتی در برخی مقاطع افزایش هم یافته است؛ افزایشی که البته انتظار می رفت به دلیل احتمال حمله آمریکا به سوریه حالت جهشی داشته باشد؛ اما چنین نشد.

بر این اساس قیمت دلار در مقایسه با قبل از انتخابات ریاست جمهوری با یکشنبه هفته جاری حدود 420 تومان کاهش یافت. یعنی از 3650 تومان در بیست ویکم خرداد (سه روز قبل از انتخابات) به 3225 تومان تا یکشنبه هفته جاری (دهم شهریور) رسید. این قیمت تا پایان روز یکشنبه هفته جاری به 3225 تومان رسید.

یورو نیز تقریبا چنین وضعی را به خود دیده است. قیمت پول واحد اروپایی در بیست ویکم خرداد 4800 تومان بوده که تا یکشنبه هفته جاری در مجموع با 525 تومان کاهش به 4275 تومان رسید.

قیمت سکه تمام بهار آزادی نیز در مجموع 190 هزار تومان کاهش یافته است؛ البته این ارقام کاهش تا پایان هفته گذشته بیشتر بود، به طوری که دلار و یورو به ترتیب 500 و 620 تومان در مقایسه با قبل از انتخابات کاهش یافت، اما جدی شدن بحران سوریه و افزایش نسبی قیمت ارز قدری از این کاهش را به افزایش مبدل کرد. در هر حال این ارقام نشان می دهد، انتظار افکار عمومی درباره سقوط قیمت ارز محقق نشده است.

اظهارنظر قابل تامل

ولی الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی که شنبه هفته جاری معارفه اش انجام شد، پیش از این در جمع خبرنگاران و در حالی که هنوز رئیس کل بانک مرکزی نشده بود، قیمت فعلی دلار را قیمت واقعی آن ارزیابی کرده و گفته بود که قیمت واقعی دلار همین 3200 تومان است و این قیمتی است که بازار کشف کرده و براساس عرضه و تقاضا تعیین شده است.

این اظهارنظر گمانه زنی های بسیاری را درباره آینده قیمت ارز در اقتصاد ایران ایجاد کرده است. بر این اساس از این گفته ها تعبیر می شود که شاید رئیس کل بانک مرکزی بخواهد قیمت ارز را در همین حد 3150 تا 3200 تومان نگاه داشته و عزمی برای کاهش بیشتر آن نداشته باشد.

گمانه دیگر این است که وی می خواهد قیمت ارز را آزاد کرده و آن را به دست بازار آزاد بسپارد که در این صورت آینده سیاست شناورسازی قیمت ارز در ابهام قرار می گیرد.

سرانجام نیز گفته می شود قیمت ارز موکول به نرخ تورم است؛ زیرا نرخ تورم میان عوامل دیگر موثر بر قیمت ارز، در تعیین نرخ این کالای مهم موثر است.

شاید سیف کاهش قیمت ارز را موکول به کاهش نرخ تورم کند و به این ترتیب فعلا خبری از کاهش قیمت ارز نخواهد بود. تمامی این گمانه زنی ها باعث شده آینده قیمت ارز برای بسیاری از فعالان اقتصاد ایران مبهم باشد و آنان به دنبال پاسخ این پرسش باشند که این دولت چه سرنوشتی برای قیمت ارز رقم خواهد زد.

کارشناسان اقتصادی می گویند، برای پی بردن به آینده نرخ ارز باید ابتدا نگاهی به علل افزایش آن داشت تا از مقایسه و تطبیق شرایط، امکان تخمین مسیر نرخ ارز در بازار فراهم شود.

رشد قیمت ارز که از دو سال پیش کلید خورد، از دو جنبه عوامل داخلی و خارجی قابل ریشه یابی است؛ از منظر خارجی، تشدید تحریم ها در این مدت سبب شد تا ضمن ایجاد اختلال در فرآیند انتقال ارز به داخل، کمبود ارز از نظر روانی و غیرروانی بشدت احساس شده و همین مساله بر شرایط روانی بازار تاثیر نامطلوب بگذارد.

مجموعه این مسائل، نرخ ارز را در داخل کشور بالا برد.اما از لحاظ داخلی نیز چند اتفاق مهم باعث شد که قیمت ها در بازار ارز سیر صعودی به خود بگیرد.

کارشناسان افزایش نرخ تورم را اصلی ترین عاملی می دانند که مسبب این تغییر شرایط بوده است؛ زیرا ارزش پول ملی رو به کاهش بود و مردم برای جلوگیری از این امر به فوریت شروع به خرید دلار کردند و این امر تقاضای ارز در کنار کاهش عرضه آن را بشدت بالا برد و رشد قیمت ها را دامن زد. در همین حال با دخالت دولت و اصرار دولت بر تثبیت نرخ ارز، قیمت ها در بازار آزاد به صورت مصنوعی پایین نگه داشته شد، اما همین امر نیز نگرانی از کمبود ارز را افزایش داده و رشد بیشتر قیمت ها را سبب شد؛ البته دولت دهم پای عوامل اخلالگر داخلی مانند ماجرای معروف جمشید بسم ا... را نیز به میان کشید، اما تلقی بازار این بود که بیش از جمشیدها عوامل اقتصادی باعث رشد قیمت ارز شده است.

قیمت ارز در همین مقدار باقی می ماند

دکتر حسین عبده تبریزی، کارشناس و تحلیلگر ارشد بانکی در این باره به خبرنگار ما گفت: اگر بتوانیم تولید ملی را تقویت کنیم و اگر مسائل مربوط به تحریم ها مقداری حل و فضا آزادتر شود، می توان قیمت ارز را در همین مقداری که هست ـ یعنی 3100 تا 3200 تومان ـ نگه داشت.

وی افزود: اما اگر نتوانیم تولید را راه بیندازیم و مساله تحریم ها را حل کنیم، قیمت ارز رو به بالا خواهد بود. همچنین بحران های پیش بینی نشده را نیز باید در نظر گرفت که باعث رشد قیمت ارز می شود بنابراین به نظر من در سال 92 اگر وضع تحریم بدتر نشود که به نظر می رسد بدتر از این نخواهد شد، قیمت ارز می تواند حدود همین رقم بماند.

وی تصریح کرد: البته زمانی که اقتصاد کشور راه می افتد و واردات مواد اولیه زیاد می شود، تقاضای ارز قدرت پیدا می کند و قیمت ارز می تواند حتی بالاتر برود اما برای کوتاه مدت فکر می کنم که قیمت ارز می تواند در حدود همین رقم تثبیت شود و با نوسانات کوچکی همراه باشد.

عبده تبریزی افزود: منظورم از کوتاه مدت تا سه ماه آینده است، البته به نظر من قیمت فعلی ارز منطقی است.

وی اظهار کرد: دولتی که مدعی اعتدال است، باید در قیمت ارز ثبات ایجاد و همین قیمت فعلی ارز را حفظ کند؛ این اولین گام است، اما در گام بعد قیمت ارز با نوسانات اندک همراه و حتی در بلندمدت مقداری بالا می رود و شاید این بالا رفتن تا قیمت 4500 تومان منطقی باشد و می توان گفت حبابی در آن وجود ندارد.

این کارشناس گفت: به این ترتیب به نظر می رسد اظهارات رئیس کل بانک مرکزی درباره قیمت ارز 3200 تومانی منطبق بر واقعیات موجود بوده و محقق خواهد شد؛ البته تاکید می کنم اگر بحران یا شرایط غیرمترقبه ای اتفاق نیفتد.

در کوتاه مدت اتفاق خاصی نمی افتد

در همین حال دکتر علی معنوی راد، مدیرکل اسبق ارزی بانک مرکزی و تحلیلگر ارشد بازار ارز در گفت وگو با خبرنگار ما پیش بینی کرد، اگر بحران سوریه بگذارد، قیمت ارز در کوتاه مدت شاهد تغییر و تحول نخواهد بود.

وی گفت: اصولا پیش بینی قیمت ارز دو قسمت است؛ بلندمدت و کوتاه مدت. این امر اصولی هم دارد؛ یکی از اصول نرخ ارز این است که هیچ گاه پیش بینی بلندمدت درباره نرخ ارز توسط هیچ کارشناسی انجام نمی شود.

وی افزود: یعنی حتی بزرگ ترین بانک های جهان را هم که ببینید، نرخ ارز راحداکثر شش ماهه پیش بینی می کنند. این یک اصطلاح طعنه آمیز است که می گوید: «یکی را نشان بده که نرخ ارز را بیش از شش ماه پیش بینی کند، من یک احمق نشانت می دهم!» بنابراین فقط می توان پیش بینی را نسبی و با توجه به متغیرها و شرایط موجود و در کوتاه مدت انجام داد.

وی تصریح کرد: پیش بینی قیمت ارز در ایران که خارج از کار تئوریک و مرسوم قرار می گیرد، اصولا اشتباه است؛ چون سرعت تغییر متغیرهای سیاسی و اقتصادی در کشور ما بسیار بالاست و ثبات لازم وجود ندارد.

معنوی راد گفت: با این حال کاری که دولت روحانی برای قیمت ارز باید بکند، این است که فعلا دست به ترکیب متغیرهای موجود موثر در قیمت ارز نزند و فقط نرخ ارزمرجع را بردارد؛ چون این نرخ منبع آشفتگی، رانت و علامت دادن اشتباه به بازار است، حتی باعث رسیدن کالای ارزان به دست مردم هم نمی شود.وی تصریح کرد: با این فرض ها من معتقدم در کوتاه مدت یعنی تا دو ماه آینده، اتفاق خاصی در قیمت ارز نمی افتد؛ البته ما مساله سوریه و کل قضیه خاورمیانه و مساله تحریم ها را داریم و هنوز دولت جدید دست به کار عملی نزده و عیارش در عمل سنجیده نشده است. دست زدن به عمل هم زمان می خواهد و این زمان تا دو ماه دیگر به دست نمی آید، بنابراین فعلا شرایط همین گونه خواهد ماند.

وی افزود: تا زمانی که بحران سوریه و خاورمیانه و موضوع تحریم ها حل نشود، قیمت ارز زمینه ای برای کاهش ندارد، یعنی اگر قیمت ارز افزایش نیابد، قطعا از حدود فعلی پایین تر نخواهد آمد.