همه می‌دانیم جهان غرب با هدف عقب نگه داشتن ما از اهداف پیشرو، جنگ اقتصادی را علیه ما، با ابزارها و امکاناتی که در احتیار داشته و دارد، از سالهای دور آغاز نموده و تاکنون هم ادامه داده است. طوری که این کشورها از یک سو از ارائه برخی کالا و تجهیزات که مزیت تولید درآن یافته‌اند، به ما خودداری کرده و از سوی دیگر با ابزارهای کنترلی مالی و پولی، سایر کشورها را نیز از تجارت با ایران منع می‌کنند.
بنابراین در جنگ اقتصادی اسلحه و مهمات نظامی زیاد کاربرد ندارد، بلکه اسلحه و مهمات اقتصادی خیلی مهم است. هر چند طرف مقابل دوست دارد، ما از مهمات نظامی استفاده کنیم و بهانه‌ای به دستش بدهیم و او بتواند از این اقدام ما علیه ما سوء استفاده بکند.
چرا جنگ اقتصادی؟
می‌توان گفت، سنتی‌ترین علت شروع جنگ‌ها ، استثمار و غارت کشورها بوده است. در جنگ اقتصادی هم مانند جنگ‌های نظامی هدف اصلی آغازگر جنگ، غارت و استثمار است. به عبارت دیگر در جنگ اقتصادی هم مانند جنگ‌های نظامی منابع انسانی و مادی کارآمد، که می‌تواند در خدمت پیشرفت یک کشور باشد، از دست خواهد رفت. پس می‌توان گفت، هدف جنگ اقتصادی دستیابی به منابع ارزان و حتی مجانی است. حال باید به این سوال پاسخ داد، کدام منابع باعث وارد شدن دشمن به عرصه جنگ اقتصادی می‌شود. پاسخ را باید در کالایی جستجو کرد، رتبه اول تجارت جهانی را به خود اختصاص داده است. با نگاه کلی به آمار جهانی صادرات سال 2017 مشخص خواهد شد که منابع نفت و گاز همچنان در صدر اقلام صادراتی مهم جهان قراردارد. همان منابعی که در صدر منابع ارزشمند ایران و کشورهای همسایه ما نیز قراردارد.
چرا نفت؟
بدون اینکه در آمار و ارقام زیاد هم دقیق شویم، می‌دانیم سهم عمده‌ای از ذخایر و تولید منابع نفت و گاز دنیا مربوط به منطقه خاور میانه و خلیج فارس است. بطوری که از حدود 80 میلیون بشکه تولید روزانه نفت خام جهانی در سال 2019 میلادی، سهم کشورهای حاشیه خلیج فارس حدود 33 درصد است. همچنین از دیدگاه ذخایر اثبات شده نیز حدود 50 درصد از ذخایر اثبات شده جهان در این منطقه است. اهمیت این میزان از ذخایر اثبات شده نفت خام زمانی مشخص می‌شود که بدانیم سهم ایالات متحده از ذحایر اثبات شده نفت خام جهان تنها 2 درصد است.
از سوی دیگر اگر به آمار تولید نفت خام و میزان ذخایر اثبات شده کشورها هم‌زمان نگاه شود، مشخص خواهد شد که کشورهای حوزه خلیج فارس تا بیش از صد سال دیگر نفت خواهند داشت، در حالی که ذخایر ایالات متحده کمتر از 7 سال دیگر به پایان خواهد رسید.
نکته با اهمیت اینکه هرچند ایالات متحده در ردیف اول تولید کنندگان نفت‌خام قرار دارد، ولی با توجه میزان مصرف بالای نفت‌خام در این کشور مشخص خواهد شد، این کشور نیز همانند چین، هند، ژاپن و کره جنوبی در ردیف اول تا پنجم وابسته ترین کشورها به واردات نفت خام قرار دارد.
همچنین کشور های اروپایی هلند، آلمان، اسپانیا، ایتالیا و فرانسه نیز در مقام بعدی وابستگی به واردات نفت قراردارند. نزدیک شدن آمریکا به پایان ذخایر نفتی‌اش آن را مستاصل کرده است.
نگارش: مهدی لاریجانی کارشناس وزارت نفت
