ثبت نام «برنامه اقدام ملی تولید و عرضه مسکن» یا همان طرح ملی مسکن از شنبه ۱۸ آبان ماه آغاز شد. در این طرح قرار است طی دو سال ۴۰۰ هزار واحد مسکونی تولید شده و به متقاضیان تحویل داده شود. از این تعداد ۲۰۰ هزار واحد در شهرهای جدید، با مدیریت شرکت عمران شهرهای جدید، ۱۰۰ هزار واحد توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در شهرهای با جمعیت زیر ۱۰۰ هزار نفر و ۱۰۰ هزار واحد با تسهیلات شرکت بازآفرینی شهری در بافت‌های فرسوده شهری ساخته خواهد شد.
طرح اقدام ملی برای اقشار کم درآمد طراحی نشده است
حبیب الله طاهرخانی، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید ۲۲ آبان ماه با اشاره به این نکته که مخاطب طرح اقدام ملی مسکن، اقشار کم درآمد اجتماعی نیستند، گفت: این طرح برای اقشار متوسط جامعه بوده و متقاضیان باید ١٠ درصد هزینه ساخت را تأمین کنند.
این در حالی است که در سامانه ثبت نام طرح ملی مسکن اعلام شده که متقاضیان باید ۳۰ درصد هزینه ساخت را در هنگام ثبت نام واریز کنند.
وی همچنین تأکید کرد: طرح دیگری با همکاری نهادهای حمایتی برای طبقه ضعیف در حال اجراست که طبق آن، زمین ٩٩ ساله و رایگان در اختیار نهادها قرار می‌گیرد که با کمک تسهیلات مورد نیاز این جامعه را مورد پوشش قرار می‌دهد.
وزیر راه و شهرسازی نیز در حاشیه کنفرانس ایستگاه‌های آینده راه آهن در جمع خبرنگاران اعلام کرد: طرح ملی مسکن برای دهک‌های ۴ تا ۷ جامعه طراحی شده و توانمندسازی دهک‌های یک تا ۳ برای خانه دار شدن بر عهده نهادهای حمایتی از قبیل بهزیستی، کمیته امداد، ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره)، بنیاد مستضعفان و … است.
ستاد اجرایی فرمان امام ۵۰ هزار واحد مسکونی برای گروه‌های کم درآمد می‌سازد
در همین راستا علی نبیان، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل سازمان ملی زمین و مسکن ۲۲ آبان ماه، از امضای تفاهمنامه مشترکی با ستاد اجرایی فرمان امام خمینی (ره) در خصوص نحوه تخصیص و واگذاری زمین برای ساخت واحدهای مسکونی به گروه‌های کم درآمد خبر داد و گفت: این تفاهمنامه برای ساخت ۵۰ هزار واحد مسکونی بین سازمان ملی زمین و مسکن به عنوان نماینده وزارت راه و شهرسازی و ستاد اجرایی فرمان امام خمینی (ره) منعقد شده است.
وی افزود: واگذاری این زمین‌ها برحسب مورد به قیمت کارشناسی روز به صورت فروش اقساطی و یا به صورت اجاره ۹۹ ساله و در استان‌هایی خواهد بود که لیست آن از سوی ستاد اجرایی فرمان امام (ره) به سازمان اعلام شده باشد.
هزینه اراضی دولتی مسکن ملی از دهک‌های یک تا سه هم دریافت می‌شود!
به گفته مدیرعامل سازمان ملی زمین و مسکن، برای تسهیل امر ساخت و ساز ۵۰ هزار واحدی که قرار است وزارت راه و شهرسازی با همکاری ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) احداث کند، ۲ سال اول پس از واگذاری، دوره تنفس برای شروع پرداخت بهای زمین است و پس از آن بهای زمین به صورت پلکانی ظرف مدت ۳ سال به این ترتیب که ۲۰ درصد قیمت زمین در سال اول، ۳۵ درصد در سال دوم و ۴۵ درصد در سال سوم پرداخت خواهد شد.
مقایسه اقساط وام مسکن ملی با درآمد خانوار / هر قسط ۱.۷ میلیون؛ درآمد ماهانه دهک ۷: ۳۲۰ هزار تومان!
بر اساس آنچه در سامانه محاسبه اقساط وام مسکن که در سایت بانک مسکن بارگذاری شده، با احتساب سود ۱۸ درصدی تسهیلات طرح ملی مسکن و بازپرداخت ۱۲ ساله آن، متقاضیان دریافت واحدهای مسکونی برنامه اقدام ملی می‌بایست بابت وام ۷۵ میلیون تومانی، اقساط ۱.۲ میلیون تومان و تسهیلات ۱۰۰ میلیون تومانی این طرح، اقساط ۱.۷ میلیون تومانی در هر ماه به بانک عامل بازپرداخت کنند.
این در حالی است که بر اساس اعلام مرکز آمار ایران، مابه‌التفاوت درآمد و هزینه خانوارهای شهری کشور در سال ١٣٩٧ برای دهک‌های درآمدی مختلف در هر ماه با رقم اقساط این تسهیلات، فاصله فاحشی دارد.
بنا بر آنچه مرکز آمار ایران اعلام کرده، «مانده درآمد» ماهانه خانوارهای شهری برای دهک‌های ۱ تا ۳ منفی و برای دهک‌های ۴ تا ۷ اگرچه مثبت است، اما با رقم اقساط وام مسکن ملی فاصله زیادی دارد که این مابه التفاوت به این شرح است:
دهک ۱: منفی ٢٤٩ هزار تومان
دهک ۲: منفی ١٣٧ هزار تومان
دهک ۳: منفی ١٧ هزار و ٨٠٠ تومان
دهک ۴: ٥٥ هزار و ٦٠٠ تومان
دهک ۵: ١٧٢ هزار تومان
دهک ۶: ٣٢٠ هزار تومان
دهک ۷: ٣٩٠ هزار تومان
اگرچه ارقام مذکور به سال ۹۷ اختصاص دارد، اما حتی با احتساب افزایش میانگین ۲۰ درصدی به درآمدهای هر خانوار و حتی بدون در نظر گرفتن مابه التفاوت تورم سالانه ۱۳۹۸ نسبت به سال ۱۳۹۷، باز هم فاصله عجیب درآمد خانوارهای دهک‌های مخاطب طرح ملی مسکن با رقم اقساط تسهیلات این طرح از یک سو و همچنین اقساط سه ساله بازپرداخت هزینه زمین‌های دولتی که در این طرح (بر خلاف مسکن مهر) قرار است از متقاضیان اخذ شود از سوی دیگر، امکان ثبت نام و تکمیل مراحل پرداخت مبالغ اعلامی از سوی وزارت راه و شهرسازی را از بسیاری از متقاضیان سلب می‌کند.
شرط پولدار بودن هم به مسکن ملی اضافه شد
نکته قابل توجهی که در نشست خبری معاون مسکن و ساختمان که ۱۸ آبان ماه برای تشریح طرح ملی مسکن برگزار شد، اعلام شد ۳۰ درصد هزینه ساخت در هنگام ثبت نام از متقاضیان دریافت خواهد شد؛ بر این اساس در سامانه ثبت نام طرح ملی مسکن، شرط توانایی تأمین هزینه ساخت مازاد بر تسهیلات بانکی به شرایط سابق افزوده شده است.
سفره خانوار کوچک‌تر می‌شود
اقساط ۱.۲ تا ۱.۷ میلیون تومانی تسهیلات طرح ملی مسکن در حالی است که اخیراً برخی رسانه‌ها اعلام کرده اند متقاضیان طرح ملی مسکن باید ماهانه ۲ تا ۲.۵ میلیون تومان پرداخت کنند که محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی هفته گذشته در حاشیه نشست هیئت دولت در جمع خبرنگاران با رد پرداخت این مبلغ گفت: از آنجایی که متراژ و مدل ساخت و ساز در هر پروژه طرح ملی مسکن متفاوت است قیمت وام نیز متفاوت خواهد بود و افراد بسته به نوع قرارداد به بانک عامل معرفی می‌شوند.
با این حال محمود محمود زاده معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی درباره نحوه پرداخت مرحله‌ای آورده متقاضیان طرح ملی مسکن گفت: در مرحله اول بین ۳۰ تا ۴۰ میلیون تومان از متقاضیان دریافت می‌شود تا در یک حساب در بانک عاملی واریز کنند سپس در هر مقطع از پروژه بسته به پیشرفت فیزیکی آن مراحل بعدی آورده متقاضیان به همان حساب واریز خواهد شد و تسهیلات مربوط به طرح ملی مسکن نیز به همین حساب واریز می‌شود.
به گفته محمود زاده، دولت در طرح ملی مسکن، سازنده نیست بلکه این طرح با پول مردم و توسط بخش خصوصی احداث می‌شود.
بنابراین خانوارهای متقاضی طرح ملی مسکن باید بتوانند علاوه بر تأمین اقساط تسهیلات دریافتی، از پس ارقام سنگین آورده‌ها نیز برآمده و در مرحله، بین ۳۰ تا ۵۰ میلیون تومان به حساب بانک عامل واریز کنند تا سازنده با استفاده از آن، ساخت و ساز را تکمیل کند.
اقدامی که عملاً منجر به فشار گسترده بر خانواده‌های دهک‌های مورد هدف در این طرح که ظاهراً دهک‌های ۴ تا ۷ اعلام شده، وارد خواهد کرد و مجبورند با کوچک‌تر کردن سبد مصرف خانوار، به تأمین آورده مورد نیاز در این طرح و نیز اقساط تسهیلات دریافتی، در یک بازه چند ساله اقدام کنند.
این در حالی است که محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی در حاشیه مراسم امضای تفاهم نامه ساخت ۱۷۰ هزار واحد مسکونی برای فرهنگیان با وزیر آموزش و پرورش در جمع خبرنگاران در پاسخ به پرسش خبرنگار مهر مبنی بر گران بودن طرح ملی مسکن گفت: بالاخره کسی که می‌خواهد خانه دار شود باید مقداری هم سختی به خود بدهد! اظهار نظری که شاید تا حدودی برخی نظرات عباس آخوندی وزیر سابق راه و شهرسازی را در خصوص مسکن مهر به ذهن متبادر می‌کند که می‌گفت هر کس از هر خدماتی می‌خواهد استفاده کند، باید هزینه آن را هم بپردازد.
به جای پرداخت وام ۱۸ درصدی، هزینه زمین را تقسیط کنید
در همین ارتباط، مهدی غلامی، کارشناس مسکن در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به در نظر گرفتن تسهیلات ۱۸ تا ۲۰ درصد برای این پروژه‌ها گفت: این تسهیلات برای بسیاری از گروه‌های هدف مطلوب نیست و آنها توان استفاده از این تسهیلات را نخواهند داشت.
حذف اجاره بها و آغاز پرداخت اقساط زمین بعد از اتمام ساخت و ساز
غلامی پیشنهاد استفاده از سیاست تأخیر در دریافت هزینه زمین نسبت به ساخت را به عنوان تسهیلاتی برای متقاضیان عنوان کرد و گفت: در صورتی که دولت با کمبود منابع مالی برای تأمین تسهیلات مناسب رو به رو است، می‌تواند هزینه زمین را بعد از تحویل واحدهای مسکونی و به صورت اقساط از مردم دریافت کند. از آنجایی که این اتفاق، یعنی اخذ هزینه زمین بعد از تحویل واحد مسکونی به افراد صورت گیرد، یعنی زمانی که هزینه اجاره بها از دوش مستأجران برداشته شده است که در این صورت بسیاری از خانواده‌های مستأجر نیز می‌توانند از این طریق صاحب خانه شوند.
پروین پور: تکمیل طرح اقدام ملی در هاله‌ای از ابهام
افشین پروین پور، کارشناس مسکن در گفت وگو با خبرنگار مهر درباره ابعاد مختلف طرح اقدام ملی مسکن گفت: با توجه به سابقه اجرایی دولت در چند سال اخیر، این ابهام وجود دارد که آیا این طرح نیز اجرایی خواهد شد یا خیر؟
این کارشناس مسکن افزود: برای مثال با وجود وعده‌های مختلف برای اتمام واحدهای باقی مانده مسکن مهر، هنوز بیش از ۳۵۰ هزار متقاضی مسکن مهر، واحدهای خود را تحویل نگرفته اند.
واگذاری واحدهای ناتمام مسکن مهر در قالب طرح ملی
پروین پور افزود: البته بنا بر صحبت‌های مسئولان وزارت راه و شهرسازی قرار است بعضی از پروژه‌های مسکن مهر تکمیل و در قالب طرح اقدام ملی تحویل داده شود!
تولید ۴۰۰ هزار واحد برای دوسال، چندان قابل ملاحظه نیست
پروین پور با اشاره به رکود تولید مسکن در سال‌های اخیر گفت: تولید ۴۰۰ هزار واحد در دو سال، در مقایسه با میزان نیاز کشور به تولید مسکن، چندان قابل ملاحظه نیست. مخصوصاً در سال‌های اخیر میزان واحد تولید شده، چه در شهرها و چه روستاهای کشور بسیار کمتر از میزان نیاز است و بر اساس برآوردها برای حل نیاز کشور به مسکن تا سال ۱۴۰۵ باید ۲ میلیون واحد مسکونی احداث و یا بهسازی و نوسازی شود.
کاهش سود وام مسکن ملی با استفاده از اقساط بازگشتی مسکن مهر
پروین پور با طرح این سوال که چرا مسئولان وزارت راه و شهرسازی تصمیم گرفته اند این برنامه برای اقشار متوسط به پایین نباشد؟، گفت: یکی از دلایل اتخاذ این تصمیم، تخصیص وام ۱۸ درصد برای بعضی از متقاضیان است. این در حالی است که منابع حاصل از اقساط بازگشتی مسکن مهر نزدیک به ۲۵ هزار میلیارد تومان رسیده و تنها بخشی از این اقساط در پروژه‌های مسکن مهر هزینه شده است. بنابراین وزارت راه و شهرسازی به آسانی می‌تواند از این محل، نرخ سود تسهیلات طرح اقدام ملی مسکن را کاهش دهد.
علت استفاده از شیوه مشارکتی در پروژه‌های سازمان ملی زمین و مسکن چیست؟
این کارشناس مسکن اضافه کرد: در پروژه‌های سازمان ملی زمین و مسکن در شهرهای مختلف قرار است از شیوه مشارکتی استفاده شود و واحدها به قیمت روز به متقاضیان به فروش برسد. برای مثال پروژه‌ای که در تهرانسر توسط رئیس جمهور نیز کلنگ زنی شد با همین مدل قرار است اجرایی شود.
وی یادآور شد: حال سوال این جاست که به جای این مدل، چرا وزارت راه و شهرسازی از مدل فروش اقساطی زمین استفاده نمی‌کند؟ شیوه‌ای که در مسکن ویژه اجرا شد و در بعضی از پروژه‌های طرح اقدام ملی هم پیش بینی شده است و در آن متقاضیان هزینه زمین را بعد از تحویل گرفتن واحد مسکونی خود به صورت اقساطی پرداخت می‌کنند.
پروین پور در پایان گفت: با کاهش نرخ سود تسهیلات و همچنین استفاده از روش فروش اقساطی زمین، وزارت راه و شهرسازی می‌تواند اقشار متوسط و متوسط به پایین بیشتری را صاحب خانه کند.
مهر
