وزارت خارجه روسیه روز پنج‌شنبه اعلام کرد که «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان هفته آینده در سفر کاری، به مسکو می رود. در همین راستا «ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت خارجه روسیه در نشست خبری هفتگی گفت که این دیدار روز ۳۰ دسامبر (دوشنبه، ۹ دی) انجام می‌شود که در جریان آن ظریف با «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه دیدار کند. به گفته زاخارووا، در دیدار ظریف و لاوروف «روابط دوجانبه و توسعه بیش از پیش» این روابط مورد بحث و گفت‌وگو قرار خواهد گرفت.
وزیر خارجه کشورمان ۱۷ اردیبهشت و ۱۰ شهریور ماه نیز به روسیه رفت و به طور کلی این سومین سفر او در سال جاری به این کشور خواهد بود. ظریف دهم شهریور ۹۸ به منظور توسعه مناسبات دو کشور، بررسی آخرین تحولات برجام و اوضاع منطقه در صدر هیأت عالی‌رتبه سیاسی واقتصادی به مسکو رفته بود و «رضا اردکانیان» وزیر نیرو و رییس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی و تجاری ایران با روسیه از جمله همراهان وزیر امور خارجه در این سفر کاری بودند و این بیست و هشتمین سفر رییس دستگاه دیپلماسی ایران طی شش سال اخیر به روسیه خواهد بود. پیش از این ظریف به خبرنگاران گفته که تهران و مسکو دارای روابط راهبردی هستنند و روسیه همواره در روز‌های سخت کنار جمهوری اسلامی ایران بوده است. همچنین رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان روابط ایران و مسکو را بیش از هر دوره‌ای رو به رشد به شمار آورده است و اعلام کرد که همکاری‌های امروز میان ایران و روسیه در سطوح مختلف اعم از دوجانبه، منطقه‌ای و بین المللی بی سابقه است. او همچنین این همکاری‌ها را به نفع ایران، منطقه و صلح و امنیت بین‌المللی دانست.
ذکر این نکته خالی از لطف نیست که طی ماه‌های اخیر ظریف و برخی مقامات ایرانی سفر‌های متعددی به کشور‌های همسایه و برخی کشور‌های شرق آسیا و اروپا داشتند و می‌توان گفت دستگاه دیپلماسی ایران ماه‌های پرکاری را سپری کرده و بر اساس گفته‌های موجود مسئله اصلی مورد بحث در این سفر‌ها کاهش تاثیر تحریم‌ها و یافتن راهکاری برای تداوم صادرات نفت ایران بود.
سفر ظریف به مسکو در آستانه گام پنجم ایران
سفر وزیر خارجه کشورمان به روسیه در حالی انجام می شود که چند روز گذشته «کاظم جلالی» به عنوان سفیر جدید ایران به مسکو رفته است و در عین حال پانزدهم دی ماه یعنی کمتر از ده روز دیگر مهلت شصت روزه چهارم ایران به اروپا به پایان می‌رسد و کشورمان در راستای برداشتن پنجمین مرحله کاهش تعهدات خود در برابر بدعهدی اروپایی‌ها گام بر می‌دارد. ایران بار‌ها تهدید کرده بود که اگر اروپا در این مدت نتواند خواسته‌های ایران از جمله امکان فروش نفت و نقل و انتقال مالی، را عملیاتی کند، تهران گام های کاهش تعهدات برجامی خود را اجرا خواهد کرد. یکی دیگر از مواردی که این سفر را دارای اهمیت می کند رزمایش دریایی مشترک ایران، روسیه و چین است که از صبح جمعه ششم دی در منطقه شمال اقیانوس هند و دریای عمان آغاز شد هم بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های منطقه و جهان داشته است.
بر همین اساس تحلیلگران بر این باورند که روسیه به عنوان یکی از اعضای ۱+۴ و عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد نقش بسیار تعیین کننده‌ای در روابط بین الملل دارد و علاوه بر اینکه همواره از زاویه منافع و نقشی خود در نظام بین الملل در موضوعات مانند هسته‌ای موضع گیری کرده‌اند بر این موضوع اذعان دارند که ایران نقش بسیار موثری در ثبات و امنیت سازی را داراست و موضع ایران را مطابق با توافقنامه برجام می‌دیدند لذا به گفته ناظران روس‌ها تاکنون با کشور ما همراهی کردند و پس از این هم به همراهی خود ادامه خواهند داد.
کمتر از ده روز آینده تهران به سمت گام پنجم کاهش تعهدات خود می‌رود پس می‌توان سفر وزیر خارجه کشورمان به مسکو را در این راستا ارزیابی کرد. علاوه بر این تحلیلگران می گویند که صحبت و تبادل نظر در این گام پنجم ایران حتما مورد بحث ظریف با مقامات مسکو خواهد بود، چراکه به گفته ناظران روس‌ها به عنوان یک کشور متحد با ایران باید در این خصوص هم با ما همکاری کنند تا از انگیزه‌ها و شیوه‌های کار ایران مطلع باشند.
اعتراف روس‌ها در قبال رفتار نا به جای آمریکا
ایران چهار گام از کاهش تعهدات خود را عملیاتی کرده و روس‌ها هم تاکنون انگشت اتهام خود را به سمت ایالات متحده آمریکا نشانه رفته‌اند و آنها را مسبب بر هم ریختن توافق هسته ای می دانند، چراکه ترامپ رئیس جمهور واشنگتن موجب آن شد که برجام از حالت متوازن خود در بیاید.
افزون بر این روسیه بر این موضوع اذعان دارد که ایران نه تنها گام‌های کاهش تعهدات خود را برای خروج از توافق هسته‌ای برنداشته بلکه برای توازن دهی برجام این مراحل را انجام داده‌اند.
با این تفاسیر می‌توان گفت که روس‌ها همواره موضع بسیار مثبتی در برابر ایران داشته‌اند، اما این موضوع تنها به این خاطر نیست که روسیه روابط ویژه‌ای با ما دارد چراکه در کنار روابط با تهران نقش و مسئولیت بین المللی نیز به عهده دارند و بر طبق آن همواره اذعان داشته‌اند که کشور ما در چارچوب برجام رفتار کرده است. اگر ایران خلاف چارچوب توافق هسته‌ای گام برداشته بود، بدون شک روس‌ها در برابر آن موضع می‌گرفتند، بنابراین حمایت روسیه از ایران صرفا به خاطر روابط راهبردی دو جانبه نیست بلکه به دلیل رفتار نا به جا و خلاف برجامی ترامپ و آمریکا است.
بنا بر گفته‌های تحلیل گران امروزه زیاده خواهی‌های آمریکا نه تنها ایران بلکه روس‌ها و حتی اروپایی‌ها را تحت فشار قرار داده و برای آنها به هم تهدید تبدیل شده است. در مجموع روند‌ها به نفع کشور ما و جریان گفتمان چند جانبه گرایی است.
دستاورد‌های ملاقات‌ها و رایزنی‌های دو جانبه تهران و مسکو
تحلیلگران می‌گویند روسیه به عنوان کشوری که جزء همسایه ایران در دریای خزر محسوب می‌شود، موضوعات تاریخی مختلفی با یکدیگر دارند و هم راستایی موجود بین ملاحظات امنیت ملی دو کشور به تهدیدات و فرصت‌های مشترک تاریخی رسیده اند که مصداق آن سوریه و مسئله تروریسم است، بنابراین کار دیپلماسی این است که با دوستان، شرکای منطقه‌ای و همکاران راهبردی خود رایزنی مستمر داشته باشد و در راستای نزدیک کردن دیدگاه‌ها تلاش کند. در واقع رفت و آمد یکی از موضوعات اساسی است که در این راستا تاثیر به سزایی دارد.
افزون بر این می‌توان گفت که هرچقدر دیپلماسی در ارتباط با شرکای راهبردی بیشتر در جریان باشد به تبع آن منافع کشور‌ها هم بیشتر خواهد بود، البته دستاورد در بین روابط بین دو کشور به این معنا نیست که با یک سفر بتوان چمدانی از دستاورد‌های را با خود به همراه آورد، اما وجود رایزنی‌های مستمر بین کشور‌ها یک امر تاثیر گذار به شمار می‌آید. با این حال روابط ایران، روسیه و چین از ظرفیت راهبردی بسیاری برخوردار است.
باشگاه خبرنگاران جوان
