هیأت حقوق بشری ایران در سومین نشست یو.پی.آر حضوری متفاوت تر از گذشته داشت که قشونی یکی از کارشناسان حوزه حقوقی کشور در یادداشتی به تفاوت‌های آن اشاره کرده است.
متن این یادداشت را در زیر می‌خوانید:
کارکرد ضعیف کمیسیون حقوق بشر در پیشبرد اهداف حقوق بشری، عدم نظارت بر وضعیت حقوق بشر در کشورهای دیگر، بی‌اعتباری روزافزون کمیسیون تحت تأثیر عضویت کشورهای ناقض حقوق بشر و سواستفاده ابزاری و سیاسی آنان از این نهاد، منجر به انحلال این نهاد حقوق بشری و جایگزینی آن با شورای حقوق بشر شد. بدین ترتیب، متعاقب تأسیس شورای حقوق بشر توسط مجمع عمومی در سوم آوریل 2006 و براساس ماده 6 بخش اجرایی قطعنامه مزبور، این نهاد مؤظف گردید تا در اختیارات، فعالیت‌ها و سازوکارهای کمیسیون حقوق بشر سابق بازنگری و ساختار شورای حقوق بشر را براساس فرآیند جدید، طراحی و سازماندهی نماید. در ساختار پیشنهادی شورای حقوق بشر که در پنجمین نشست شورا یا اجماع اعضا به تصویب رسید، رویه‌ای دائمی به نام سازوکار بررسی دورهای و جهانی موسوم به Universal Periodic Review (یو.پی.آر) بنیان گذاشته شد که در چارچوب آن وضعیت حقوق بشر کلیه کشورها در دوره‌های مشخص مورد بررسی قرار می‌گیرد.
مکانیسم مزبور، یک سازوکار نظارتی با هدف ارتقا و حمایت از حقوق بشر محسوب می‌شود که مبتنی بر بررسی وضعیت حقوق بشری تمام کشورها، بدون هیچ‌گونه تبعیض و برپایه گفت‌وگو و همکاری می‌باشد. این بررسی هر چهار سال و نیم یکبار انجام می‌شود و طی آن تمام کشورهای عضو سازمان ملل به کشور تحت بررسی، توصیه‌هایی در زمینه حمایت و ارتقای حقوق بشر صادر می‌نمایند. هیچ کشوری از این بازبینی دورهای معاف نیست و تمام کشورهای دنیا حتی کشورهای قدرتمند، تحت نظارت قرار گرفته و توصیه‌هایی از سوی تمام کشورهای جهان دریافت می‌‌کنند.
در این میان، جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان یکی از کهن‌ترین و غنی‌ترین تمدن‌های بشری که نقش بی‌بدیلی در غنای تمدن و فرهنگ بشریت داشته است، با جمعیتی نزدیک به 80 میلیون نفر یکی از کشورهای فعال در فرایند بررسی دورهای جهانی (یو.پی.آر) می‌باشد. جمهوری اسلامی ایران با اتکا به موازین اسلامی و قانون اسلامی خود، پیشرفت‌های عظیمی در حوزه حقوق بشر داشته است، پیشرفت وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران در طول 40 سال گذشته می‌تواند توسط هر ناظر بی‌طرف و منصفی به ویژه در مقایسه با وضعیت قبل از سال 1357 و همچنین با بسیاری از کشورهای دیگر مورد اذعان قرار گیرد.
بنابراین، سیاست اصولی ایران، بر حمایت از این سازوکار غیر گزینشی و متعادل استوار است. بر همین اساس در 8 نوامبر، ایران در سی‌وچهارمین اجلاس کارگروه شورای حقوقی بشر مربوط به گزارش دورهای این سازمان، سومین گزارش ملی خود از وضعیت حقوق بشر را ارائه کرد.
نکته حائز اهمیت در این دوره، ارائه متفاوت گزارش ایران در شورای حقوق بشر نسبت به دوره‌های پیشین می‌باشد. این گزارش در قالب‌های مختلفی از جمله ارائه گزارش کتبی، برگزاری نمایشگاهی از دستاوردهای حقوق بشری جمهوری اسلامی در قالب 30 استند و پوستر، تهیه کتاب‌هایی در خصوص آزادی بیان، مطالبات اقوام و اقلیت‌ها، حقوق زنان، حقوق کودکان، حقوق معلولان و همچنین تهیه بروشورهایی در خصوص تحریم‌های ظالمانه ارائه شد.
به همین خاطر در این نشست سه ساعته که اکثر کشورهای عضو سازمان ملل متحد در آن مشارکت داشتند، فضای مثبتی در مورد ایران در نشست حاکم بود. به طوری که از 114 کشوری که در مورد ایران اظهارنظر کردند، تنها تعداد کمی از کشورها مانند آمریکا و رژیم صهیونیستی از ادبیات نامناسبی استفاده کردند و اتهاماتی در قالب توصیه مطرح کردند که نسبت به آنان واکنش صریح و مناسبی صورت گرفت و بقیه به صورت وسیع از اقدامات مثبت ایران قدردانی کردند و توصیه‌هایی نیز برای تداوم پیشرفت‌های مثبت کشورمان در زمینه حقوق بشر ارائه کردند.
شایان ذکر است، از مهم‌ترین پیشرفت‌ها و تحولات حقوق بشری جمهوری اسلامی ایران طی 4 سال اخیر می‌توان به تحول بسیار بزرگ و اساسی در حوزه تقنین، تصویب 20 قانون، ارائه 5 لایحه و 4 طرح جهت ارتقا و حمایت از حقوق بشر، کاهش جمعیت کیفری زندان‌ها، گسترش مراکز درمانی در نقاط مختلف کشور، تقویت نظام تأمین اجتماعی، کاهش اعدام‌های ناشی از قاچاق مواد مخدر به دلیل اصلاحات قانون مربوطه، حضور بانوان ایرانی در رشته‌های مختلف ورزشی، همکاری در پاک‌سازی تروریست‌های داعش، حضور چشمگیر زنان در دانشگاه‌ها، پیشرفت‌های بهداشتی و درمانی، آموزش حقوق بشر در بین قضات، نیروهای پلیس، کارکنان نهادهای اجرایی، تصویب منشور حقوق شهروندی، همزیستی مسالمت‌آمیز اقلیت‌های قومی و مذهبی، به صفر رسیدن فقر مطلق در ایران در سال 2015 براساس اعلام بانک جهانی، تصویب قانون جامع حمایت از افراد دارای معلولیت، میزبانی ایران از پناهندگان و آوارگان، پیشگیری و حذف تبعیض علیه کودکان، همکاری ایران با مکانیزم‌های بین‌المللی حقوق بشر و ... می‌توان اشاره کرد.
لازم به ذکر است، حضور متفاوت جمهوری اسلامی ایران در این نشست موجب تمجید بسیاری از کشورها از پیشرفت‌های حقوق بشری ایران گردید، استقبال اکثریت کشورها به حدی بود که حتی واکنش معاندین نظام را علیه کشورمان برانگیخت؛ تا جایی که سخنگوی وزارت خارجه آمریکا برگزاری نمایشگاه دستاوردهای حقوق بشری ایران را اقدامی ریاکارانه خواند.
در پایان باید گفت، با وجود چالش‌های بزرگی همچون تحریم‌های ظالمانه و یک‌جانبه آمریکا علیه کشورمان که با عنوان اقدامات یک‌جانبه زورمدارانه شناخته می‌شود. جمهوری اسلامی ایران با اعتقاد راسخ به ظرفیت‌های ملی و تکیه بر پشتوانه مردمی بر این موانع فائق آمده است و بر خود لازم می‌داند از همه ابزارها و امکانات برای تأمین حقوق و نیازهای مردم خود استفاده نماید و همچنین با اتخاذ رویکردی سازنده و مشارکت جدی در فرآیند گزارش دورهای و گزارش‌دهی به موقع با شیوه‌های گوناگون و اجرای توصیه‌ها، موجب پیشرفت و ارتقای حقوق بشری در سطح بین‌المللی شده است که به نحو ملموسی جمهوری اسلامی ایران را از بسیاری از کشورها، پیشرو ساخته است.
فارس
