صنعت خودروی ایران با بیش از نیم قرن سابقه فعالیت از نظر سنی در کنار بسیاری از خودروسازهای مطرح جهانی قرار می‌گیرد اما متأسفانه برخورد نامناسب و سیاست‌گذاری‌های غلط ما را برای سال‌های طولانی به مونتاژ خودرو محدود کرد و این محدودیت نه تنها تأثیر مثبتی بر تولید خودرو نداشت بلکه روز به روز فاصله ما با سطح جهانی صنعت خودرو را بیشتر می‌کرد.
علی رغم فناوری و توانی که در حوزه‌های علمی و تکنولوژی در کشورمان وجود دارد به ندرت شاهد به کارگیری آنها در صنعت هستیم؛ همه روزه شرکت‌های دانش‌بنیان و قطعه ساز بسیاری اعلام می‌کنند که توان تأمین قطعات و داخلی سازی آنها را دارند اما کمتر شاهد استفاده از این فناوری در صنایع کشور، به خصوص صنعت خودرو هستیم.
اسارت صنعت خودروی ایران در مونتاژ کاری و همراه شدن آن با جنگ اقتصادی و تحریم‌های اعمال شده باعث شد تا استفاده از امکانات روز نه تنها روند طبیعی خود را طی نکند بلکه شاهد عقب‌گردهای متوالی در این حوزه باشیم؛ شرایط ما امروزه به جایی رسیده است که تنها به حفظ استانداردها بسنده کرده و کمتر به سراغ تکنولوژی‌های روز و پیشرفت در این صنعت می‌رویم.
بیشتر بخوانید: افزایش قیمت دوباره به جان بازار خودرو افتاد! / آخرین تغییرات نرخ خودرو در بازار + جدول
اگر سراغ مشخصات چند سال قبل تولیدات این صنعت بروید امکانات و روند توسعه بهتر و بیشتری را شاهد خواهید بود برای مثال می‌تواند پژو پارس را به عنوان یک نمونه از این بازار در نظر بگیرید، جدا از سطوح کیفی و عملکردی که نیاز به ارزیابی تخصصی دارد، در نسخه‌های قدیمی امکاناتی مثل گرمکن و سردکن صندلی، گرمکن آینه‌ها، تنظیم گودی کمر، ترمز‌های دیسکی و چندین امکانت دیگر که امروزه به جز در نسخه‌های سفارشی نمی‌توان به آنها دست پیدا کرد، یک فایل تصویری بیرون آمده از آرشیو سال ۸۴ تلویزیون امکاناتی را به تصویر می‌کشد که با توجه به حال و روز امروز صنعت خودرو شاید تا چند سال آینده به آن دست پیدا نکنیم.
در نسخه‌های امروزی خبری از این امکانات نیست، سطح خودروهای پایین رده به قدری کاهش پیدا کرده است به دست مایه‌ای برای خنده در بین جامعه تبدیل شده و کمتر کسی آن را جدی می‌گیرد.
ماجرا تنها همین یک مورد نیست، چند قدم آن طرف‌تر از کارخانه ایرانخودرو، خط تولید سراتو فعال است و شرایط مشابهی دارد، متاسفانه در نسخه‌های تولید شده در سایپا از سیستم کنترل کشش و پایداری (ESP)، سان‌روف، روکش چرم صندلی، گرمکن صندلی‌ها، سنسور نور و باران، سیستم تاشو برقی، سیستم تهویه به صورت خودکار، ایربگ جانبی جلو و پرده‌ای و بسیاری از موارد دیگر خبری نیست، اما جدا از این موارد تصور این که با پرداخت حدود ۳۰۰ میلیون تومان هزینه، هنوز با ترمز‌های کاسه‌ای سر و کار داشته باشید خنده دار به نظر می‌رسد.
امرالله امینی کارشناس حوزه خودرو ، درباره کاهش استفاده از قطعات و تکنولوژی‌های روز در این صنعت، اظهار کرد: شرایط نامناسبی که امروزه برای مصرف کنندگان ایجاد شده است و بازار انحصاری تولید کنندگان خودرو این شرایط نابسامان به وجود آورده است.
او بیان کرد: با توجه به روند رو به افزایشی که در کشور وجود دارد تقاضا برای خرید خودرو افزایش پیدا می‌کند که در بازار انحصاری در اختیار خودرو سازان محدودی قرار می‌گیرد؛ دولت هم از این تولید کنندگان حمایت کرده و باعث جلوگیری از تغییر شرایط نابسامان فعلی می‌شود.
کارشناس حوزه خودرو با اشاره به کیفیت پایین بسیاری از خودروهای تولید شده در سطح کشور گفت: اگر بخواهیم صادقانه بیان کنیم در صنعت خودرو عقب‌گرد داشته‌ایم؛ اما در شرایط فعلی هموطنانمان انتخاب دیگری برای تهیه خودرو ندارند.
بیشتر بخوانید: بررسی واردات خودرو از ترکیه و روسیه / آیا واردات خودرو باعث تضعیف صنعت خودروسازی می شود؟
امینی کیفیت و ایمنی را دو عنصر اصلی در تولید دانست و گفت: نمی‌توانیم بیش از این شاهد ارائه خودروهای بی‌کیفیت به دست مردم و آسیب آنها باشیم باید برنامه لازم برای بهبود این شرایط تنظیم شود و اگر خودروسازها توان تأمین نیاز داخل را ندارند بهتر است به سراغ واردات خودرو با شرایط آسان تر برویم.
او ادامه داد: امروز هر ۲ معیار کیفیت و ایمنی از تولیدات داخلی سلب شده است و با توجه به سوء مدیریت و سیاست‌گذاری که در این حوزه وجود دارد نمی‌توانیم بیش از این انتظار داشته باشیم؛ خودروسازی که خبر دستگیری مدیران آن به گوش برسد، خودروسازی نخواهد بود که به فکر مردم باشد.
سیاست گذاری‌های غلطی که از سر و ته خودرو‌ها چید امیرحسین کاکایی کارشناس صنعت خودرو، درباره علت کاهش استفاده از تکنولوژی‌های روز در صنعت خودرو، اظهار کرد: استراتژی توسعه محصولات و افزودن امکانات جدید به شرایط و برنامه‌ریزی‌های کارخانه‌های تولید خودرو مربوط می‌شود.
او ادامه داد: در شرایط فعلی بسیاری از فناوری‌ها در این کشور وجود دارد و توان تولید آنها را داریم اما نکته حائز اهمیتی در صنعت خودرو وجود دارد که کمتر به آن توجه می‌شود.
کاکایی تصریح کرد: در کالایی مثل خودرو یا لوازم خانگی پیش زمینه‌ای نسبت به قیمت در افکار عمومی وجود دارد و تغییر آن کمی مشکل است شاید این موضوع در سایر صنایع وجود ندارد و قیمت‌ها آزادانه‌تر بالا یا پایین می‌رود.
این کارشناس صنعت خودرو، افزود: این پیش زمینه ذهنی نسبت به قیمت و سیاست غلط در آن باعث شد تا شرایط فعلی ایجاد شود؛ در اکثر کالاها تغییرات ارز با تغییرات قیمت همراه بوده است اما در صنعت خودرو عوامل ذکر شده باعث شد تا کمتر شاهد این تغییرات باشیم.
او تشریح کرد: برای مثال دولت ابتدای هر سال حقوق رسمی کارمندان را افزایش داده و تمام شرکت‌ها از جمله خودروسازان را موظف به افزایش پرداخت آن می‌کند و این در حالی است که با قیمت گذاری دستوری افزایش قیمت و درآمد او را محدود کرده است؛ شاید به ظاهر قیمت‌ها به طور چشمگیری افزایش پیدا کرده باشد اما در شرایط فعلی خودروسازها توان تولید خودرویی با تمام امکانات و هم تراز با سطح جهانی را ندارند.
کاکایی درباره رابطه قیمت ارز و قیمت خودرو تصریح کرد: نباید با این تصور که بسیاری از قطعات صنعت خودرو بومی سازی شده است انتظار ثبات قیمت آن در مقابل تغییرات نرخ ارز را داشته باشیم؛ همانطور که در صنعتی مانند پرورش مرغ، واردات اقلامی مثل، دانه، دارو و موادی از این قبیل، باعث افزایش قیمت تمام شده مرغ می‌شود در صنعت خودرو هم حتی در صورت بومی سازی قطعات ارتباط زیادی با سایر صنایع خارج از کشور وجود دارد.
این کارشناس صنعت خودرو بیان کرد: اگر تغییرات ایجاد شده در نرخ ارز را در نظر بگیرد متوجه خواهید شد که قیمت یک خودرو مانند پراید نسبت به اولین سال تولید خود کاهش پیدا کرده است علی رغم اینکه از یک خودروی کاربراتی به یک خودروی انژکتور و با استاندارد یورو ۴ تبدیل شده است یا امکاناتی مانند کیسه هوا به آن افزوده شده که تمام آنها به معنای افزایش قیمت تمام شده خودرو است.
او گفت: تمام موارد ذکر شده و استاندارد‌های تعریف شده باعث می‌شود تا خودروساز تمام تلاش خود را به کار گیرند تا خودروی نهایی در عین حفظ تمام استانداردها کمترین قیمت تمام شده را داشته باشد و همین موضوع باعث حذف امکاناتی مانند ترمز‌های دیسکی یا سایر امکانات از خودرو‌ها می‌شود.
کاکایی تصریح کرد: موضوعی که باید بیشتر به آن توجه شود آن است که ۲ خودروساز بزرگ کشور تنها فعالان این حوزه نیستند؛ مشکلات عملکردی آنها را انکار نمی‌کنیم، اما ۲۸ خودروساز که اغلب آنها خصوصی هستند در کشور فعالیت می‌کنند و تنوع بی حساب و کتاب محصولات آنها یکی از عواملی است که باعث وضعیت امروز بازار خودرو شده است.
سهم بزرگ خصوصی‌ها در ارزش ریالی معاملات خودرو
این کارشناس صنعت خودرو ادامه داد: شاید از نظر ظاهری در سال گذشته ۹۰ درصد باز تعداد خودروهای تولید شده به دو خودروساز اصلی و بزرگ کشور مربوط شود، اما جالب است بدانید بیش از ۴۵ درصد از ارزش ریالی مبادلات خودرویی به این شرکت‌های خصوصی مربوط می‌شود. سرکوب قیمت‌ها و اعمال فشار بیش از حد بر این دو کارخانه باعث ایجاد زیان ۳۵ میلیاردی آنها شده است.
او تأکید کرد: توجه داشته باشید که حتی امروز هم پرداختن به فرایند مونتاژ‌کاری برای شرکت‌های خصوصی به صرفه‌تر است به عبارت دیگر بخش خصوصی با کمترین داخلی سازی می‌تواند بیشترین سود را ببرد پس به سمت داخلی‌سازی حرکت نمی‌کند و تمام فشار کاری به چند شرکت خاص محدود می‌شود.
کاکایی گفت: تصور غلطی در کشور وجود دارد مبنی بر اینکه داخلی‌سازی قطعات و محصولات صنعتی باعث کاهش قیمت تمام شده می‌شود، اما توجه داشته باشید که داخلی سازی همیشه به معنای کاهش قیمت نیست برای مثال به داخلی‌سازی خودروی L۹۰ اشاره کرد که بنا بود که پس از تولید در داخل کشور به سایر کشور‌های همسایه صادر شود، اما قیمت تمام شده خودروی ایرانی بیش از قیمت نمونه تولید شده در زمانی بود و توان رقابت با آن را نداشتیم.
این کارشناس صنعت خودرو تصریح کرد: مشکل اصلی در حذف امکانات و فرآیند فوق در صنعت خودرو نه به کمبود فناوری مربوط می‌شود و نه به اختلالات مدیریتی بلکه سیاست‌گذاری‌های غلط کارخانه‌های تولید خودرو را مجبور به این کار کرده است.
او ادامه داد: فرآیند سیاست‌گذاری غلط هنوز هم ادامه دارد و همان عاملی است که باعث شده تا تیبا، ساینا و کوئیک را جایگزین خودرو پراید معرفی کند. این خودروهای یاد شده سطح استاندارد و ایمنی بالاتری نسبت به پراید دارند، اما با توجه به شرایط فعلی این کشور مردم توان خرید خوردو‌های جایگزین را نخواهند داشت.
کاکایی بیان کرد: افزایش قیمت‌های پیش آمده و بازار این روز‌های خودرو نشان می‌دهد نگاه جامع‌ای در سیاست‌گذاری برای صنعت خودرو وجود ندارد برنامه‌های مقطعی باعث می‌شود تا در کوتاه مدت و بلند مدت بازدهی مناسب را نداشته باشد؛ تنها یکی از این خودروسازها در سال گذشته ۵ تغییر در سمت مدیرعاملی را تجربه کرده و این نشان می‌دهد اختلالات فعلی به بخش مدیریت مربوط نمی‌شود.
کارشناس صنعت خودرو زمان فعلی را برای حذف خطوط تولید پراید مناسب ندانست و گفت: حذف خودرو باید یا سه سال بعد از تحریم‌ها انجام می‌شد و یا باید به سه سال آینده موکول شود در شرایط فعلی کشور، توان اقتصادی مردم در حدی نیست که آمادگی برخورد با تغییرات صنعت خودرو را داشته باشد.
باشگاه خبرنگاران جوان
