دکتر جمشید کرمانچی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به مبحث سکته مغزی در کشور، گفت: سکته مغزی به عنوان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های کشور محسوب می‌شود؛ به‌طوری که سالانه ۱۰۰ هزار مورد سکته مغزی در کشور داریم. نکته مهم دیگر این است که سکته مغزی همچنان به عنوان علت مهم و اصلی معلولیت‌ها و ناتوانی‌ها در کشور شناخته می‌شود.
۴ ساعتِ طلایی برای درمان مبتلایانِ سکته مغزی
وی با بیان اینکه با توجه به شیوع سکته‌های مغزی در کشور، لازم بود که وزارت بهداشت برنامه‌ای ملی در این حوزه داشته باشد، افزود: بر همین اساس از سال ۱۳۹۵ برنامه ملی درمان سکته‌های حاد مغزی آغاز شد. در این برنامه چند عنصر اصلی وجود دارد؛ ابتدا ما یک هماهنگی برای درمان این بیماران بین بیمارستان و اورژانس ایجاد کردیم و مهم این بود که ما بتوانیم به موقع به بیماران رسیدگی کنیم. زیرا اگر در کمتر از چهار ساعت بتوانیم بیمار سکته مغزی از نوع بدون خونریزی‌دهنده را به بیمارستان برسانیم، حتما می‌توانیم اقدامات خیلی خوبی برایش انجام دهیم. باید توجه کرد که سکته مغزی دو نوع انسدادی و خونریزی‌دهنده دارد. حال اگر در نوع انسدادی سکته مغزی بیمار را در کمتر از چهار ساعت به بیمارستان برسانیم، می‌توان بیمار را نجات داد.
اصلی‌ترین علائم سکته مغزی
کرمانچی با اشاره به علائم اصلی سکته مغزی، ادامه داد: این علائم عبارتند از نامتقارن شدن صورت، ضعف یک‌طرفه در دست یا پا، اشکال در تکلم فرد و ... افراد با مشاهده این علائم باید در کمتر از چهار ساعت بیمار را به مرکز درمانی برسانند. تاکید می‌کنم که بهترین مسیر رساندن بیمار به بیمارستان نیز از طریق اورژانس است. زیرا اورژانس می‌داند که کدام بیمارستان‌ها خدمات درمانی سکته مغزی را ارائه می‌کنند. حال زمانیکه فرد به بیمارستان رسید، با تشخیص نوع سکته، درمان را برایش آغاز می‌کنند.
درمان سکته‌های حاد مغزی در ۱۱۰ بیمارستان و ۸۳ شهر
وی با بیان اینکه وزارت بهداشت برنامه درمان سکته‌های حاد مغزی یا ۷۲۴ را با ۴۰ بیمارستان آغاز کرد، گفت: امروز بیش از ۱۱۰ بیمارستان در کشور در حال ارائه این خدمت هستند و توانستیم این خدمت را به شهرهای بیشتری ببریم؛ به‌طوری که پیش از این در ۳۰ شهر کشور این خدمت را ارائه می‌کرد، اما در سال اخیر در ۸۳ شهر خدمات مربوط به درمان سکته مغزی را ارائه می‌دهیم. به عنوان مثال در شهرهای دور دست استان اصفهان، زابل و... این خدمت ارائه می‌شود. از آنجایی که این درمان تکنولوژی پیچیده‌ای نیاز ندارد و با حضور یک متخصص مغز و اعصاب و یک دستگاه سی‌تی اسکن انجام می‌شود، برنامه ما این است که به تدریج در کلیه بیمارستان‌های کشور که این دو شرط را دارند، این درمان را انجام دهیم.
مشاور معاون درمان وزارت بهداشت با بیان اینکه در مجموع حدود ۳۰۰ بیمارستان در کشور به صورت بالقوه می‌توانند خدمت درمان سکته مغزی را ارائه دهند، اظهار کرد: در حال حاضر به یک‌سوم این تعداد رسیده‌ایم و به تدریج کار را پیش می‌بریم.
تخت ویژه سکته مغزی به بیمارستان‌ها می‌آید
کرمانچی تاکید کرد: در عین حال نکته مهم این است که در حوزه درمان علاوه بر گسترش برنامه، کیفیت درمان را هم ارتقاء داده‌ایم. به طوری که پیش از این در کشور تنها تخت سی‌سی‌یو برای بیماران قلبی داشتیم، اما تخت خاصی برای بیماران سکته مغزی نداشتیم. کاری که طی یکسال اخیر انجام شد، این بود که تخت مراقبت از بیماران سکته مغزی یا SCU، تعریف و در بخش‌ها ایجاد شد. خاصیت این تخت‌ها این است که بیماری که با علائم سکته مغزی و در زمان تعیین شده مراجعه می‌کند، بلافاصله بعد از درمان در این بخش بستری می‌شود و به بیمار به صورت ویژه‌تر رسیدگی می‌شود. بر این اساس به نوعی مراقبتی همه‌جانبه از بیمار به عمل می‌آید.
پوشش بیمه‌ای SCU
وی با بیان اینکه توانستیم مجوز ایجاد این تخت‌ها را دریافت کرده و این خدمات را تحت پوشش بیمه بریم، گفت: به بیمارستان‌ها اعلام کرده‌ایم که می‌توانند این تخت‌ها را ایجاد کنند. شورای‌عالی بیمه هم مصوب کرد که تخت‌های ویژه سکته‌های مغزی نیز تحت پوشش بیمه قرار گیرند. حال خاصیت ایجاد این تخت‌ها برای کشور این است که اولا پیش از این اگر کسی سکته می‌کرد، تخت آی‌سی‌یو را اشغال می‌کرد که هم تعداد آن محدود است و هم برای تصادفات و ... مورد استفاده قرار می‌گیرد و در عین حال هزینه بالاتری را دارد، اما تخت SCU با هزینه کمتر و طول مدت اقامت کمتر مراقبت‌های لازم را به بیماران سکته مغزی ارائه می‌کند. به عنوان مثال اگر بیمار سکته مغزی باید دو ماه یا ۲۰ روز در آی‌سی‌یو می‌ماند، اما در حال حاضر با مراقبت‌های ویژه سکته‌های مغزی بیمار نهایتا سه روز یا ۷۲ ساعت در بیمارستان می‌ماند. بنابراین بیمار سریع‌تر تعیین‌تکلیف و ترخیص شده و هزینه‌های بیمارستان و بیمه‌ها هم کاهش می‌یابد. در عین حال هم بیمار مراقبت خاص و ویژه سکته حاد مغزی را دریافت می‌کند.
مزیت "سما" برای درمان سکته‌های مغزی
کرمانچی با اشاره به کد ویژه بیماران سکته مغزی، اظهار کرد: با هماهنگی اورژانس کد ۷۲۴ تعیین شد و به بیمارستان‌هایی که این خدمت را ارائه می‌کنند نیز بیمارستان‌های ۷۲۴ می‌گوییم که به معنی ارائه خدمت در هفت روز هفته و ۲۴ ساعت شبانه‌روز است که مخفف آن هم کد سما است. در قالب این برنامه اوراژانس بعد از رسیدن بر بالین بیمار به بیمارستان ۷۲۴ کد سما را اعلام می‌کند و بیمارستان مقدمات درمان بیمار را تا رسیدن او فراهم می‌کند.
وی با اشاره به اقدام دیگر وزارت بهداشت در زمینه درمان سکته‌های حاد مغزی، گفت: در برخی از بیمارستان‌ها توانستیم اقدامی انجام دهیم که اگر بیمار با کد سما وارد بیمارستان شد، مستقیم به بخش تصویربرداری رود و دیگر در اورژانس معطل نشود. بنابراین اگر در داخل آمبولانس علائم سکته مغزی را تشخیص دادند، بیمار با رسیدن به بیمارستان مستقیما وارد سی‌تی‌اسکن می‌شوند. بیمارستان‌هایی که این امکان برایشان فراهم بوده، این کار را شروع کردند و باید به تدریج ببینیم چند تا از بیمارستان‌هایمان از نظر دسترسی و هماهنگی‌های داخل بیمارستان این امکان را دارند.
بیماران برای درمان سکته‌های مغزی چقدر هزینه می‌کنند؟
کرمانچی همچنین گفت: در عین حال اقدام دیگر وزارت بهداشت در حوزه سکته‌های حاد مغزی این است که تمام خدمات درمان سکته‌های مغزی هم تحت پوشش بیمه است و تحت پوشش بسته کاهش فرانشیز طرح تحول سلامت قرار گرفته است. بنابراین بیمار در این درمان هزینه بسیار کمی را می‌پردازد؛ به‌طوری که با وجود اینکه از یک داروی خارجیِ گران‌قیمت استفاده می‌کنند، اما با وجود این پوشش‌ها پرداختی بیمار به حداقل می‌رسد. فرانشیز بیمار در این درمان ۱۰ درصد است.
دستورالعمل توانبخشی برای بیماران سکته مغزی ابلاغ شد
وی ادامه داد: باید توجه کرد که در حوزه درمان سکته‌های مغزی نباید فقط به درمان دارویی اکتفا کرد، بلکه برخی افراد بعد از سکته یکسری عوارض جسمی-حرکتی دارند که در این زمینه وزارت بهداشت بسته توانبخشی سکته حاد مغزی با کمک همکاران‌مان در حوزه‌های گفتاردرمانی، کار درمانی، فیزیوتراپی و... تعریف کرده است تا فرد بعد از درمان سکته بتواند به شغل و زندگی عادی‌اش بازگردد. بنابراین بسته خدمتی آن را آماده و به دانشگاه‌های علوم پزشکی ارسال کرده‌ایم. حال در دانشگاه‌هایی که امکان ارائه خدمات توانبخشی وجود دارد، خودشان این خدمات را ارائه می‌کنند و در دانشگاه‌هایی که سیستم توانبخشی ندارند، از بخش خصوصی خرید خدمت می‌کنند. برای این خدمت کمک دولتی در نظر نگرفته‌ایم، اما از گذشته یکسری از جلسات فیزیوتراپی برای این بیماران تحت پوشش بیمه است و هزینه بیماران بسیار اندک است. مهم این بود که برای این خدمت دستورالعمل وجود داشته باشد که تدوین و در کشور ابلاغ شد. در حال حاضر یکی از خدماتی که باید بیماران سکته مغزی دریافت کنند، خدمات توانبخشی است. بر این اساس بیمار سکته مغزی می‌تواند با این درمان‌ها کاملا بهبود یابد.
کاهش سن سکته مغزی
مردم توجه کنند
مشاور معاون درمان وزارت بهداشت همچنین گفت: در عین حال باید توجه کنیم با توسعه این طرح، چالش اصلی‌مان در کشور، آگاهی مردم و مراجعه به موقع در این حوزه است. در وهله اول مردم نباید فکر کنند که سکته مغزی فقط در سنین بالای ۵۰ یا ۶۰ سال اتفاق می‌افتد. در حال حاضر سکته‌های مغزی در سنین ۴۰ سال داریم و بعضا مواردی از سکته مغزی در سنین زیر ۴۰ سال هم دیده شده است. گاهی اوقات مردم انتظار دارند که یک فرد پیر و از کار افتاده‌ای سکته مغزی کند؛ در حالیکه یک فردی که شاغل است یا در خیابان راه می‌رود هم ممکن است سکته مغزی کند. بنابراین حواس مردم باید به این موضوع باشد و اشتباه نکنند و فکر نکنند که سکته حاد مغزی فقط مختص افراد پیر است.
کرمانچی تاکید کرد: البته این روندی است که در دنیا اتفاق افتاده و سن سکته مغزی کاهش یافته است، اما در ایران به شکل ملموسی پایین آمده که دلیل آن هم سبک زندگی اعم از تغذیه ناسالم، مصرف چربی و نمک، فست‌فود و تحرک بدنی ناکافی است که منجر به افزایش ریسک سکته‌های مغزی شده است. در عین حال مردم زمانیکه علائم سکته مغزی را دیدند، فکر نکنند که یک عارضه محدود و زودگذر است و با خود بگویند یک ساعت یا یک روز صبر کنیم تا بهتر شویم، بلکه باید سریعا به اورژانس مراجعه کنند تا در آنجا مطمئن شوند.
برگزاری کمپین اطلاع‌رسانی سکته مغزی در هفته پایانی آبان
وی افزود: امسال انجمن سکته مغزی ایران پیشنهاد کرده است که هفته پایانی آبان ماه را یک کمپین اطلاع‌رسانی در حوزوه سکته مغزی برگزار کنند که در حال آماده‌سازی پکیجی در این باره هستند تا در تمام شهرها بتوانند یک هفته درباره سکته مغزی و علائم آن تبلیغ کنند.
کرمانچی با بیان اینکه تا کنون نزدیک به ۲۰ هزار مورد از انواع سکته مغزی را طی اجرای برنامه درمان سکته‌های حاد مغزی بررسی کرده‌ایم، گفت: از این تعداد، ۷۰۰۰ مورد در کشور تزریق دارو داشته‌ایم. در عین حال همانطور که پیش از این گفتم اگر دو عنصر متخصص مغز و اعصاب و سی‌تی‌اسکن در بیمارستانی باشد، باید این خدمت در آنجا انجام شود. یکی از مطالبات اصلی معاونت درمان وزارت بهداشت از دانشگاه‌های علوم پزشکی این است که این خدمت را در شهرهای تحت پوشش خود ارائه دهند.
