ابتکار و رایزنی بی سر و صدای مشاور مکرون برای نجات برجام

گرگوری ویسکوزی در بلومبرگ نوشت: آقای امانوئل بونه، مشاور جدید رئیس جمهور فرانسه در اولین ماموریت خود وظیفه دارد که ایران و آمریکا را به پای میز مذاکره بازگرداند. او ماه گذشته نقش مهمی در برنامه ریزی سفر آقای جواد ظریف، وزیر خارجه ایران به اجلاس سران جی-7 در شهر بیاریتز داشت. اما مقامات آمریکایی نسبت به نحوه مدیریت اجلاس ناراضی بودند و ابتکار عمل ماکرون برای میانجیگری بین دو کشور بی نتیجه ماند.
آقای بونه تجربه بالایی در حوزه مسائل خاورمیانه دارد و به زبان فارسی و عربی مسلط است. رئیس جمهور فرانسه در ماه مه مشاور جدید خود را به عنوان جانشین آقای فیلیپ اتین برگزید. آقای اتین کارشناس مسائل اروپا است و در حال حاضر به عنوان سفیر فرانسه در آمریکا انجام وظیفه می کند. انتصاب امانوئل مانه نشان می دهد که اولویت های رئیس جمهور فرانسه در مورد سیاست خارجی تغییر کرده اند.
آقای مارتین کونسز، نایب رئیس اندیشکده جرمن مارشال فاند در پاریس در این ارتباط گفت:      «به نظر می رسد که دولت ماکرون قصد دارد نقش فعال تری در خاورمیانه ایفا کند. بدون شک در ماه های آینده پاریس بر روی اولویت های جدیدی تمرکز خواهد کرد».
آقای ماکرون در کمپین انتخاباتی خود در سال 2017 وعده داده بود که کشورش نقش فعالی را در حوزه سیاست خارجی ایفا خواهد کرد. افزایش محبوبیت او در داخل فرانسه نیز به پیشبرد این هدف کمک کرده است. آنجلا مرکل، صدر اعظم آلمان بیشتر درگیر مسائل داخلی است و بریتانیا نیز تلاش می کند راه حلی برای بحران برگزیت پیدا کند. اما مشاوران آقای ماکرون تایید میکنند که فرانسه در ماه های آتی بیشتر بر روی مسائل خارج از اتحادیه اروپا تمرکز خواهد کرد.
آقای ماکرون در سخنرانی خود در تاریخ 27 آگوست در جمع سفرای فرانسه سیاست خارجی کشور را اینگونه توصیف کرد: «ما از تمام ابزارهای خود برای تاثیرگذاشتن بر نظم جهانی استفاده می کنیم و هرگز تسلیم سرنوشت نخواهیم شد». آقای ماکرون در طول سخنرانی خود 18 بار از واژه شجاعت استفاده کرد.
بدون شک دعوت کردن آقای ظریف به اجلاس جی-7 اقدام شجاعانه ای بود. این کنفرانس در تاریخ 24 آگوست شروع شد. آمریکا و متحدان اروپایی بر سر نحوه حل و فصل بحران هسته ای ایران با یکدیگر اختلاف داشتند.
مطابق با سخنگوی دولت فرانسه، آقای جان بولتون، مشاور امنیت ملی ترامپ در اجلاس سران      جی-7 حضور نداشت. دیپلمات های اروپایی این موضوع را به عنوان نشانه خوبی تفسیر کرده بودند. در نهایت اخراج آقای بولتون در تاریخ 10 سپتامبر فرصت های جدیدی را برای پیشبرد برنامه های دیپلماتیک در مجمع سالانه سازمان ملل در ماه آینده ایجاد کرد.
مطابق با طرح پیشنهاد شده توسط دولت فرانسه، دولت ترامپ به ایران اجازه می دهد که دوباره بخشی از نفت خود را صادر کند. تهران نیز به تمام تعهدات خود در چارچوب توافق هسته ای پایبند می ماند و به طور رسمی به مذاکرات ملحق می شود. چندین منبع نزدیک به دولت آمریکا اشاره کرده اند که آقای ترامپ از کاهش تحریم های اقتصادی حمایت می کند. ظاهرا آقای بولتون به شدت با این موضوع مخالفت کرده بود.
دولت ماکرون ابتکار عمل جدید خود را در ماه ژوئن شروع کرد. مشاور جدید او برای دیدار با مقامات ایرانی به تهران سفر کرد. ماه بعد ایران اعلام کرد که محدودیت سقف غنی سازی در برجام را نقض کرده است. متعاقبا آقای ماکرون دوباره مشاور خود را برای گفت و گوی مستقیم با حسن روحانی، رئیس جمهور ایران به تهران اعزام کرد.
آقای هنری روم، تحلیلگر اندیشکده گروه اوراسیا در مصاحبه با ما گفت: «آقای ماکرون در حال ارزیابی خواسته های ایران است».
تهران محل ناآشنایی برای آقای امانوئل بونه نیست. او دوران حرفه ای خود را به عنوان مشاور سفارت فرانسه در اوایل دهه 2000، در ایران شروع کرد. او در سال های بعد به عنوان سفیر فرانسه در لبنان انجام وظیفه کرده است.
مشاوران آقای ماکرون می گویند که رئیس جمهور فرانسه در کنار توافق هسته ای برجام بر روی احیای روابط غرب با روسیه نیز تمرکز کرده است. او می داند که برای پیدا کردن راه حلی برای بحران های لیبی و سوریه به کمک پوتین نیاز دارد. ماکرون مداخله های سایبری روسیه در کشورهای دیگر و سرکوب مخالفان داخلی پوتین را محکوم کرده است، اما تاکید می کند که پیشبرد ابتکارات جهانی بدون مسکو امکان پذیر نیست.
او در جمع سفرای فرانسه گفته بود: «روسیه نیز همچون ما در اروپا واقع شده است. در صورتی که نتوانیم همکاری های سازنده ای با مسکو داشته باشیم، تنش ها و درگیری ها ادامه پیدا خواهند کرد».
آقای ماکرون تاکنون به دستاورد مهمی در حوزه سیاست خارجی دست نیافته است. او نتوانست دولت ترامپ را برای باقی ماندن در توافق اقلیمی پاریس و توافق هسته ای ایران قانع کند. همچنین تلاش های او برای ایجاد آتش بس بین گروه های مخالف در لیبی نیز شکست خورده اند.
آزمون بعدی رئیس جمهور فرانسه در تاریخ 24 سپتامبر در مجمع عمومی سازمان ملل خواهد بود. رهبران ایران، فرانسه و آمریکا در این مراسم سخنرانی خواهند کرد.
بعید به نظر می رسد که رهبران ایران و آمریکا در این اجلاس دیدار کنند. ملاحظات سیاسی در داخل دو کشور احتمال وقوع چنین سناریویی را کاهش داده است. در هر صورت رئیس جمهور فرانسه به تلاش های خود برای میانجیگری بین دو کشور ادامه خواهد داد.