روزنامه شرق با این مقدمه نوشت: «عصر جمعه تیم فوتبال استقلال تهران مهمان ماشین‌سازی تبریز بود که با گل دقیقه ۹۵ مقابل نماینده تبریز شکست خورد. استراماچونی اما در نشست خبری به دلیل نداشتن مترجم، غوغا کرد و اعتراض خود را به تندترین شکل ممکن بیان و در نهایت با پرت کردن صندلی، سالن کنفرانس را ترک کرد. اعتراض سرمربی ایتالیایی که نبود مترجم حین مسابقه و نشست خبری را بی‌احترامی به خود می‌دانست، سوژه اصلی رسانه‌های معتبر ایتالیایی مانند «گاتزتا» و «کوریره» شد. استراماچونی که از نبود مترجم در نشست خبری به‌شدت شاکی بود از خبرنگاران حاضر در سالن کنفرانس می‌خواهد کنارش بنشینند و صحبت‌هایش را ترجمه کنند. با این حال مترجم بالاخره با تأخیر می‌رسد و با دستپاچگی فراوان که به نظر می‌رسد برگرفته از عصبانیت مرد ایتالیایی بود، برخی صحبت‌های سرمربی استقلال را اشتباه ترجمه می‌کند. سرمربی استقلال در بخشی از این نشست با انتقاد از وقت‌کشی بازیکنان حریف گفت:
.They wasted time and also this is something that we can not avoid but this is football. If for referee it was good for us was good
(آنها (بازیکنان ماشین‌سازی) وقت بازی را تلف کردند. این چیزی است که ما نمی‌توانیم جلویش را بگیریم اما اگر داور با این مسئله مشکلی نداشت ما هم نداریم). ترجمه ارائه‌شده توسط مترجم اما با اصل مطلب تفاوت داشت: «این اشتباهی بود که از سمت بازیکنان ما بود و چیزی است که اجتناب‌ناپذیر است و در فوتبال پیش می‌آید!» سوژه جدیدتر فارغ از نبودن مترجم کنار این مرد ایتالیایی، ترجمه صحبت‌های او بود که روز گذشته بازتاب زیادی در فضای مجازی داشت. البته این اولین بار نیست که مترجم‌ها با ترجمه‌ها در فوتبال ایران دردسرساز و پایه‌گذار اتفاقی بحث‌برانگیز می‌شوند.
راینر سوبل و آرش فرزین؛ تحریف ترجمه بنا بر مصلحت!
مشهورترین اتفاقی که «جنجال ترجمه» به همراه داشت، به سال‌های کمی دورتر برمی‌گردد؛ پرسپولیس در فصل ۱۳۸۳ اوضاع نابسامانی را تجربه می‌کرد. علی پروین به سایه هدایت شده و راینر سوبل آلمانی به‌عنوان سرمربی روی نیمکت این تیم نشسته بود. نتایج باب میل مدیریت و کادر فنی پیش نمی‌رفت. شکست مقابل ملوان انزلی در ورزشگاه آزادی و شاهکار بهروز رهبری‌فرد که یک گل‌به‌خودی ثبت کرد و یک ضربه پنالتی را به دستان دروازه‌بان حریف کوبید، باعث شد پرسپولیس با حساب ۲ بر یک مقابل نماینده انزلی شکست بخورد. بازیکنان از کوچینگ سوبل شاکی بودند و اعتراضاتشان را بعد از مسابقه نزد پروین بردند. پروین هم که از اوضاع تیم شاکی بود، در جمع خبرنگاران به‌شدت از سوبل انتقاد کرد و حتی خبر از برکناری او داد. خبرنگاران که فرصت را غنیمت شمرده بودند، نظر سوبل را درباره صحبت‌های پروین جویا شدند که سوبل در حضور مترجمش، آرش فرزین (داماد علی پروین) گفت: «علی پروین کاره‌ای نیست که چنین صحبت‌هایی را مطرح یا من را اخراج کند!» آرش فرزین اما صحبت‌های سوبل را ۱۸۰ درجه چرخاند و گفت که «سوبل می‌گوید به نظر آقای پروین احترام می‌گذارم!» آن زمان که فضای مجازی همانند امروز گستردگی خاصی نداشت، عادل فردوسی‌پور در برنامه ۹۰ از تحریف صحبت‌های سوبل توسط فرزین پرده برداشت. آرش فرزین اما در دفاع از تحریف صحبت‌های سوبل این گونه توضیح داد: «من فقط یک جمله سوبل را ترجمه نکردم و این همه حرف‌و‌حدیث به وجود آمد. بعد از بازی ملوان که بهروز رهبری‌فرد یک گل به خودمان زد و یک پنالتی را هم در دقیقه۹۰ از دست داد، در رختکن همه ریختند سر علی آقا که سوبل مربی نیست و تمرین دادن بلد نیست و حسابی از او انتقاد کردند. علی‌آقا هم بعد از بازی عصبانی بود و در مصاحبه‌اش صحبت‌های تندی علیه سوبل به زبان آورد. زمانی که من به‌همراه سوبل از رختکن بیرون آمدیم، تمام خبرنگاران به طرف ما هجوم آوردند تا نظر سوبل را درباره صحبت‌های علی پروین بدانند. آنجا او گفت علی پروین کاره‌ای نیست که در مورد من تصمیم بگیرد. اگر من این صحبت‌ها را ترجمه می‌کردم، اوضاع پرسپولیس خیلی بدتر می‌شد و به همین خاطر من از طرف سوبل گفتم به نظر آقای پروین احترام می‌گذارم.» وقتی ماجرا را برای سوبل گفتند، گفت تازه می‌فهمم که چرا وقتی من به بازیکنانم دستور حمله می‌دادم، آنها برمی‌گشتند به دفاع! (اشاره به شکست ۳ بر ۲ پرسپولیس مقابل استقلال تهران در داربی پایتخت)، چون مترجم به جای حرفهای من، حرفهای علی پروین را به بازیکنان منتقل می‌کرد!
نیک‌سیرت و برانکو؛ خنجر از پشت مترجم به پروفسور؟
از آن سال‌ها که فاصله بگیریم، در عصر جدید فوتبال حرفهای ایران و همین چند سال اخیر هم مترجم‌ها حسابی خبرساز شده‌اند؛ نمونه‌اش را می‌شود دوباره در باشگاه پرسپولیس جست. ماجرا از این قرار است که در کنار مربیان کروات همیشه یک چهره نام‌آشنا و محبوب حضور داشت؛ «رضا چلنگر» که با ترجمه هم‌زمان او که همراه با آب‌وتاب فراوان بود، سبک جدیدی از ترجمه را در فوتبال ایران باب کرد. با ورود برانکو به پرسپولیس اما چلنگر طبق گفته خودش به دلیل مشکلات قلبی، با دستور پزشک از همراهی پرسپولیس منع شده بود. به همین دلیل اصغر نیک‌سیرت به‌عنوان مترجم در کنار برانکو حضور پیدا کرد. لیگ برتر هفدهم مصادف شد با دومین قهرمانی پیاپی پرسپولیس. بااین‌حال حواشی پیرامون تیم قهرمان از اواخر نیم‌فصل اول رخ داد و آن نیمکت‌نشینی محسن مسلمان، بهترین پاسور لیگ در این تیم بود. برانکو که از نحوه تمرین‌کردن و زندگی شخصی و حرفهای هافبک تیمش راضی نبود، او را یکباره به نیمکت تبعید کرد؛ طوری که تا پایان فصل فقط دو بار به‌عنوان یار تعویضی وارد زمین شد. اعتراض‌ها و تشویق اندکی از هواداران نیز سبب نشد که برانکو زیر بار حضور فیکس مسلمان برود و البته پرسپولیس هم از این نیمکت‌نشینی ضرری ندید و خللی در نحوه امتیازگیری این تیم ایجاد نشد. در آخرین مسابقه پرسپولیس در لیگ برتر اما محسن مسلمان سرانجام برای دقایقی به میدان آمد و موفق شد با ارسال یک ضربه کرنر، باز هم پاس گل بدهد. هافبک پرسپولیس در پایان این دیدار که همراه با اهدای جام قهرمانی بود، با موبایل خود، لایو اینستاگرام گرفت که در یک لحظه نیک‌سیرت کنار او آمد و واژه زشتی را خطاب به برانکو به کار برد. هر چند فردای آن روز نیک‌سیرت در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌ها اعلام کرد چیزی که از صحبت‌هایش برداشت شده، اصلا صحت ندارد و مسلمان با حسین کعبی کری قبل از مسابقه داشتند و با دادن این پاس گل، خطاب من به قولی بود که مسلمان داده بود! عذرخواهی نیک‌سیرت اما مانع از ناراحتی شدید برانکو نشد و پروفسور سعی کرد حدود یک ماه بدون مترجم در بین رسانه‌ها حاضر شود. دلخوری برانکو اما بیش از یک ماه طول نکشید و نیک‌سیرت بار دیگر به‌عنوان مترجم در لیگ هجدهم کنار او حاضر شد. برانکو حالا از فوتبال ایران رفته اما نیک‌سیرت با اخذ مدرک B مربیگری این روزها در ورزشگاه شهید درفشی‌فر و در زمینه آموزش فوتبال کودکان به‌عنوان مربی فعالیت می‌کند.
شفر و ترجمه اشتباهی که تغییر مترجم را به همراه داشت
در لیگ برتر هفدهم، وینفرید شفر که در اوایل راه انتقادات فراوانی به او شده بود، پس از پایان یکی از مسابقات در نشست خبری جمله‌ای را به کار برد که باعث شد مترجم آن را تغییر دهد. خبرنگاری از شفر پرسید برزای با توصیه فرهاد مجیدی به استقلال آمده؟ که این پرسش با پاسخ جالب سرمربی جدید استقلال توأم شد. او با نگاهی به خبرنگاران سرش را به سمت گوش مترجم خود برد و چنین گفت: فرهاد مجیدی کیست؟ بعد از آن بود که شفر گفت: الان مجیدی کجاست؟ بخش اول صحبت‌های سرمربی وقت استقلال به صلاحدید مترجم، ترجمه نشد که بعد از گذشت چند روز باشگاه تصمیم گرفت مدیر رسانه‌ای آن زمان استقلال را جایگزین مترجم آلمانی کند.
کی‌روش و تحریف ترجمه‌ای که کشور را به هم ریخت!
ترجمه‌های بحث‌برانگیز همیشه هم در تیم‌های باشگاهی رخ نداده است؛ جام ملت‌های ۲۰۱۹ امارات برای تیم ملی ایران خوش‌یمن نبود؛ چرا که شاگردان کی‌روش در مرحله نیمه‌نهایی با شکست سنگین مقابل ژاپن از گردونه رقابت‌ها کنار رفتند. ایران اما دور گروهی را به‌خوبی آغاز کرد و با کسب هفت امتیاز به‌عنوان سرگروه راهی مرحله بعد شده بود. بعد از کسب تساوی مقابل عراق در سومین دیدار مرحله گروهی، کارلوس کی‌روش، سرمربی وقت ایران در جلسه ریکاوری این دیدار در جمع خبرنگاران حاضر شد و با انتقاد از وضعیت نابسامان و بحران مالی در تیم ملی، کنایه‌های سنگینی را به پرسپولیس که فینالیست لیگ قهرمانان آسیا بود، زد. کی‌روش با انتقاد از توجه وزارت ورزش به پرسپولیس و برانکو گفت: «در حالی که ما اینجا کسانی را داریم که پول غذا ندارند، آنها (پرسپولیس) با امکانات درجه یک، به ژاپن سفر می‌کنند و برمی‌گردند. وقتی من اینجا افرادی دارم که پول غذا ندارند. چه کسی این اجازه را به آنها می‌دهد؟» اما مترجم کی‌روش این صحبت‌ها را به این شکل ترجمه کرد: «در حالی که برخی مردم ایران غذا در سفره‌هایشان ندارند، این اجازه را به آنها (پرسپولیس) می‌دهند که با پرواز فرست‌کلاس به ژاپن بروند.» این ماجرا باعث شد جنجال زیادی به راه بیفتد. اشتباهِ رخ‌داده در ترجمه صحبت‌های کی‌روش موجب شد افراد زیادی مانند جواد خیابانی مخاطب او را مردم ایران فرض کرده و از سرمربی تیم ملی فوتبال کشورمان به خاطر گرسنه‌خواندن مردم ایران انتقاد کند.
جواد خیابانی و دیگر هیچ
بر خلاف ترجمه‌های جنجال‌سازی که از زبان خارجی به فارسی برگردانده شده، یک ترجمه برعکس یعنی از فارسی به زبان انگلیسی هم ماندگار شده؛ ترجمه‌ای که آن را جواد خیابانی مجری و گزارشگر برنامه‌های ورزشی رقم زد. ماجرا مربوط به رقابت دوستانه تیم ملی بود. تیم ملی فوتبال بولیوی برای برگزاری یک دیدار تدارکاتی به ایران سفر کرد؛ نتیجه این دیدار شاید هیچ‌گاه یاد فوتبال‌دوستان نماند اما گفت‌وگوی به زبان انگلیسی جواد خیابانی با مربی بولیوی ماندگار شد. خیابانی که از گفتن ابتدایی‌ترین جملات انگلیسی عاجز بود، چندین سؤال به زبان انگلیسی از سرمربی بولیوی پرسید که تا مدت‌ها سوژه یک فضای مجازی شد: «وای یور تیم وردکاپ نو؟»! (چرا تیم شما در جام جهانی نیست؟) اوج صحبت‌های جواد خیابانی با سرمربی بولیوی بود. گفتنی است خیابانی یک کتاب از زبان انگلیسی به فارسی ترجمه کرده است.
ترجمه اشتباه صحبت کالدرون در بدو ورود به تهران
البته به غیر از استراماچونی، صحبت‌های سرمربی جدید پرسپولیس هم دست کم یک بار بد ترجمه شده است؛ گابریل کالدرون بعد از ورود به تهران و توافق با پرسپولیس، در حضور مترجم چند جمله کوتاه خطاب به هواداران و باشگاه پرسپولیس عنوان کرد. مترجم در بخشی از ترجمه خود از سخنان کالدرون درباره پرسپولیس گفت: پرسپولیس یکی از سه تیم برتر دنیاست و قطعا برترین تیم آسیاست. این اظهارات در حالی مطرح شد که پس از شنیدن صحبت‌های مربی آرژانتینی به زبان انگلیسی کاملا مشخص بود که اظهارات او به‌درستی ترجمه نشده است. کالدرون گفته بود به هواداران، بازیکنان و باشگاه پرسپولیس سلام می‌گویم. خوشحالم که در اینجا و در باشگاه بزرگی چون پرسپولیس هستم. می‌دانم هواداران پرسپولیس برترین هواداران آسیا هستند و آنها جزء سه هوادار برتر دنیا هستند. تشکر می‌کنم از اعتمادی که به من داشتید.
هرچند اغلب ترجمه‌های اشتباه در فوتبال ایران بنا بر مصلحت تحریف شده است اما امانت‌داری مترجم، امری است که اصولا باید رعایت شود؛ حتی اگر آن مترجم مورینیو باشد! پپ گواردیولا در یکی از اظهار نظرهای جالب خود درباره مورینیو گفته بود: «سال‌ها قبل متوجه شدم که ژوزه برخی صحبت‌های بابی رابسون را بر اساس میل خود تغییر و تحویل بازیکنان می‌داده است. او از همان زمان مربیگری را تمرین می‌کرد!»
همین اظهار نظر کافی است که بدانیم این مسئله آن‌چنان هم مختص ایران نیست و تقریبا جهانشمول است. مورینیو از مترجمی شروع کرد و به قهرمانی در لیگ قهرمانان اروپا رسید.»
