روزنامه اعتماد در گزارشی نوشت: روز گذشته خبری از راه‌اندازی مراحل اولیه این ساز و کار منتشر شده است. همچنین مدیرعامل این نهاد تازه مالی جزئیات تازه‌ای از ساز و کارها و مکانیزم‌های این نهاد را بیان کرده است.
جلسات و خبرها
پس از اظهارات مختلف مقام‌هایی مانند وزیر امور اقتصادی و دارایی، رئیس کل بانک مرکزی و مدیرعامل بازار متشکل ارز در خصوص ساز و کار، زمان آغاز به کار این بازار و علل به تعویق افتادن شروع فعالیت آن، ابتدا از سوی برخی اعلام شد، روز ۲۰ خرداد ماه بازار متشکل ارز کار خود را شروع می‌کند. با این حال کانون صرافان ایران از صرافان کل کشور خواستند تا در جلسه روز ۲۲ خرداد ماه با حضور اعضای بازار متشکل ارزی شرکت کنند. اما این جلسه با اعتراض صرافان در خصوص حق ثبت نام، کارمزد و ساز و کار این بازار همراه شد. طبق گفته برخی از صرافان حاضر در این جلسه، از سود یک درصدی هر معامله این بازار، ۰٫۲ درصد به عنوان کارمزد به صورت اتوماتیک توسط بازار متشکل ارزی برداشته می‌شود.
بر اساس آئین‌نامه این بازار که در این جلسه به صرافان داده شد، هر صراف باید برای ثبت نام در این بازار ۱۰۰ میلیون تومان پرداخت کند که این مبلغ صدای صرافان را بلند کرد.
یکی از صراف‌ها در اعتراض به این مبلغ گفته بود: در سطح کشور حدود ۸۰۰ صرافی وجود دارد، چه دلیلی دارد از هر صراف ۱۰۰ میلیون تومان بگیرند؟ مگر قرار است شش نفر هیأت‌مدیره ماهانه یک میلیارد تومان حقوق بگیرند؟ سه روز پس از آن در روز ۲۵ خرداد ماه عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی با کارشناسان و مدیران ارزی بانک مرکزی در دفتر خود تشکیل جلسه داد تا در خصوص موضوعات مطرح شده در جلسه صرافان با اعضای بازار متشکل ارزی بحث و تصمیم‌گیری شود.مبلغ حق ثبت‌نام در این جلسه با ۷۵ درصد کاهش، ۲۵ میلیون تومان اعلام شد.
بر اساس زمان اعلامی کانون صرافان ایرانیان قرار بود که در روز ۱۱ تیر ماه امسال صرافان برای پیش‌ثبت‌نام اقدام و کارهای مقدماتی آن انجام شود.
انتظار برخی از فعالان و کارشناس ارزی از نحوه کار این بازار این بود که دلار تک نرخی شود؛ یعنی در نرخ دلار نیمایی، آزاد و ۴۲۰۰ تومانی یکسان‌سازی انجام شود؛ اما همتی در حاشیه جلسه هیأت دولت در روز ۲۹ خردادماه گفت: نرخ نیمایی حذف نمی‌شود و قیمت آن با ارز آزاد نزدیک است. او در خصوص ارز ۴۲۰۰ تومانی نیز گفت: ارز واردات برخی کالاها همچنان ۴,۲۰۰ تومان است، همانند قبل برای آنها گشایش اعتبار انجام می‌شود.
شهاب ابراهیم قربانی در این خصوص گفت: فعالیت بازار متشکل ارزی هیچ ارتباطی به دلار نیمایی ندارد، دلیلی برای حذف این ارز وجود ندارد زیرا دلار نیمایی حواله است و بازار متشکل ارزی قرار است کار خود را روی اسکناس شروع کند. اگر ساز و کار آن خوب راه‌اندازی شود و برای صرافان و مردم درست جا بیفتد باالطبع در آینده بخش حواله‌ها نیز در پلت‌فرم خرید و فروش قرار بگیرد، نسبت به گذشته منظم‌تر می‌شود.پس از آن در روز سوم تیر ماه هشتمین نشست رئیس کل بانک مرکزی با اقتصاددان برگزار شد که بازار متشکل ارزی از جمله موضوعات اصلی این جلسه بوده است. یکی از حاضران در این جلسه می‌گوید: در جلسه با رئیس کل بانک مرکزی نظر اقتصاددانان درباره بازار متشکل ارزی مثبت بوده است. از جمله انتقادات اقتصاددانان در این جلسه به بازار متشکل ارزی این است که این بازار با شرایط فعلی بازار ارز و دلار تفاوتی ندارد و موجب چهار نرخی شدن دلار می‌شود.
همراهی نظام بانکی
کوروش پرویزیان درباره ساز و کار بازار متشکل ارزی و نقش بانک‌ها در این بازار می‌گوید: بانک مرکزی به دنبال این است که با ایجاد ساختار و شبکه‌ای مستقل با حضور بانک‌ها و صرافی‌ها به شفاف‌سازی عملیات در بازار ارز کمک کند. رئیس کانون بانک‌ها و مؤسسات اعتباری خصوصی می‌گوید: با توجه به اینکه رانت‌هایی در حوزه ارز مطرح است و مسائلی را ایجاد کرده، این ساختار می‌تواند به شفاف‌سازی ساختار کمک و بازار را قابل پیش بینی کند.
پرویزیان می‌گوید: شرکت مورد نظر به ثبت رسیده است و تفاهمنامه‌ها با بانک‌ها برای آغاز به کار بازار متشکل ارزی در حال انجام است و اقدامات مقدماتی برای شروع به کار این بازار در جریان است. او با بیان اینکه بانک‌ها هم در این ساختار حضور دارند، می‌گوید: بانک مرکزی در حوزه ارز چه در بخش خرید و فروش، چه توزیع و تخصیص ارز و تعهدات ارزی، نقش و مسؤولیت اصلی را بر عهده دارد.
رئیس کانون بانک‌ها و مؤسسات اعتباری خصوصی تاکید کرد: بانک مرکزی صاحب صرافی نیست اما از طریق صرافی‌ها و بانک‌ها عملیات ارزی را انجام می‌دهد و در بازار متشکل ارزی بانک مسؤولیت انجام فعالیت‌های تخصصی خود را بر عهده دارد.
پرویزیان در پاسخ به این سوال که آیا بانک‌ها در تأمین ارز نقشی خواهند داشت، گفت: در حال حاضر بانک‌ها حواله‌های ارزی، ال سی ارزی، تسهیل فعالیت‌های مربوط به واردات و صادرات کشور و… را انجام می‌دهند و ارز مورد نیاز از طریق بانک مرکزی و اعتباراتی که بین کارگزاری بانک‌ها تأمین می‌شود، به دست می‌آید.
رئیس کانون بانک‌ها و مؤسسات اعتباری خصوصی با تاکید بر اینکه بازار متشکل ارزی در مراحل اولیه برای خرید و فروش نقدی ارز است و تأمین نیازهای ارزی کشور ضروری است، ادامه داد: در ابتدا وظیفه و مأموریت این بازار شفاف‌سازی در بازار است و اگر امکان آن ایجاد شود، اهداف بعدی دولت را محقق می‌کند.
جزئیات تازه از بازار متشکل ارزی
محمود شکسته‌بند روز گذشته در نشستی با تشریح جزئیات تازه از ساز و کار این بازار گفت: سامانه اصلی این بازار به سامانه‌های بانک‌ها، صرافی‌ها و چند بخش مختلف در بانک مرکزی متصل است به طوری که کوچک‌ترین ایراد می‌تواند همه فعالیت‌ها را تحت تأثیر قرار دهد؛ به همین دلیل افزایش دقت سامانه در اولویت است.
او با بیان اینکه راه‌اندازی این بازار، «تهران» را به پایتخت ارزی کشور تبدیل خواهد کرد، افزود: در حال حاضر نرخ ارز در کشور ما بر اساس نرخ سلیمانیه، دوبی، استانبول و هرات تعیین می‌شود؛ در حالی که این روند قابل ادامه یافتن نیست. شکسته‌بند با تاکید بر اینکه نرخ ارز در بازارهای خارج از کشور حدود ساعت ۱۱ ظهر مشخص می‌شود، می‌گوید: بازار متشکل ارزی این امکان را ایجاد می‌کند که ساعت ۹ صبح هر روز، نرخ متوسط مشخص و معاملات بر اساس آن انجام شود.
شکسته‌بند، راه‌اندازی این بازار را پایانی بر فعالیت صرافی‌ها با دو یا چند دفتر یا حساب‌های متعدد بانکی به نام اقوام صاحبان صرافی دانسته و ادامه می‌دهد: اکنون میان خریداران و فروشندگان ارز برای دریافت مبلغ مورد معامله نگرانی وجود دارد، اما بازار متشکل ارزی این دغدغه را برطرف و به نیابت از طرفین معامله، پول را به حساب آنها واریز می‌کند.
او با تاکید بر اینکه بازار متشکل ارزی مبتنی بر اسکناس است، می‌گوید: بانک‌ها اسکناس ارز را از صرافی‌ها دریافت می‌کنند و در صورت اعلام نیاز آنها، اسکناس را نیز بر می‌گردانند. به گفته شکسته‌بند، این موضوع تضمین شده و بانک‌ها موظف هستند همه نیاز صراف‌ها به اسکناس را به صورت لحظه‌ای تأمین کنند.
مدیرعامل بازار متشکل ارزی با اشاره به اینکه هر صراف موظف است یک حساب مبتنی بر دلار، یک حساب مبتنی بر یورو و یک حساب مبتنی بر ریال در بانک مورد نظرش افتتاح کند، ادامه می‌دهد: صراف به ما وکالت می‌دهد که از حساب‌های او به اندازه معامله ثبت شده در سامانه، برداشت و به حساب طرف دوم معامله واریز کنیم.
او همچنین اعلام کرد: تاکنون حدود ۷۰ صرافی حق عضویت خود در این بازار را پرداخت کرده‌اند، اما چشم‌انداز واقعی، حضور ۶۰۰ صرافی در این بازار است. در این سامانه، حراج ناپیوسته ارز از ساعت ۹ تا ۱۰ صبح برگزار می‌شود و پس از آن نیز حراج پیوسته عملیاتی خواهد شد و در نهایت بازار در ساعت ۱۴ و ۳۰ دقیقه بسته می‌شود. به گفته او، مساله پول‌رسانی بانک‌ها در جریان فعالیت این بازار بسیار اهمیت دارد، به طوری که تأخیر در آن می‌تواند بازار را تحت تأثیر قرار دهد یا اطمینان به آن را کم کند؛ بنابراین بانک‌ها باید تلاش کنند همواره نیاز ارزی مشتریان خود را تأمین کنند.
مدیرعامل بازار متشکل ارزی همچنین اعلام کرد: خودپردازهای ارزی، به زودی برای تأمین اسکناس مشتریان راه‌اندازی می‌شوند.
