امروز ۱۶ ژوئن؛ سالروز پرواز نخستین زن فضانورد جهان

به گزارش ایسنا؛ اما کمتر کسی می‌توانست تصور کند که نه فقط پرتاب، بلکه جنجالی دیگر در راه است. تا آن روز بایکونور صحنه‌های هیجان‌انگیز بسیاری را دیده بود: پرتاب نخستین ماهواره جهان، پرتاب نخستین موجود زنده به فضا، پرتاب نخستین انسان و نخستین‌های بسیار دیگر اما این واقعه‌ای غیرقابل تکرار در راه بود...

دو روز قبل والری بیکوفسکی از این محل به فضا پرتاب شده بود و هنوز در مدار زمین به ماموریت خود ادامه می‌داد.این بار نوبت کدام پرنده خوشبخت بود که پرواز کند و نامش در فهرست کیهان نوردان به ثبت تاریخ برسد؟! اتوبوس حامل کیهان نورد و همراهانش در چند قدمی صف حاضران توقف کرد. چند نفر از خدمه بخش مراقبت پیاده شدند و پس از آنها فضانوردی با لباس نارنجی. فضانورد نارنجی پوش چند قدم جلو آمد و در جلوی رئیس هیئت دولتی پرواز ایستاد و با دادن سلام نظامی آمادگی خود را برای پرواز اعلام کرد:

- والنتینا ترشکوا تبعه اتحادجماهیر شوروی سوسیالیستی آمادگی خود را برای انجام ماموریت فضایی اعلام می‌دارد.

صدای کف زدن گروه بدرقه کننده به شکل هیجان انگیزی بالا گرفت… پس این بار نوبت یک زن بود تا نام خود را به عنوان نخستین زن فضانورد جهان به ثبت رساند!

والنتینا ترشکوا در ۱۹۳۷ در روستای ماسلنینکو از توابع شهر یاروسلاو روسیه متولد شد. پدرش در جنگ جهانی دوم زمانی که وی شش ساله بود توسط سربازان آلمان نازی کشته شد. وی ضمن درس خواندن، از هفده سالگی کار را در کارخانه نساجی شروع کرد. ترشکوا علاقه فراوانی به هوانوردی داشت و به همین منظور در باشگاه هوانوردی یاروسلاو ثبت نام کرد و به تمرین چتر بازی پرداخت. پس از پرواز گاگارین وی چندین نامه به آکادمی علوم نوشت و تقاضا کرد که وی را به عنوان کیهان نورد انتخاب کنند.

پس از پروازهای گاگارین و تیتف، موضوع ادامه پژوهش‌های کیهانی با هدف اصلی نشان دادن برتری بر آمریکا در بین مسئولان سیاسی شوروی مطرح شد. چند نظریه مختلف مطرح بود. در بین آنها، فرستادن زن به فضا بالاترین تعداد موافق را به دست آورد. در ۱۲ مارس ۱۹۶۲ تاتیانا کوزنتسووا، ایرینا سالوویوا و والنتینا ترشکوا و چند روز بعد ژانا یورکینا و والنتینا پانوماریووا انتخاب و آموزش سریع و فشرده آنها آغاز شد.

در ۲۷- ۲۹ نوامبر ۱۹۶۲ و پس از قبولی در آزمون‌ها، به تمام اعضای گروه زنان درجه ستوان سومی اعطا گردید. حال این سوال مطرح بود که چه کسی باید نخستین باشد؟

پانوماریووا از لحاظ مسایل نظری بهتر و با استعدادتر از بقیه بود اما هیئت گزینش او را نپذیرفت زیرا به نظر آنان او خودپسند بود، گاهی مشروب می‌خورد و سیگار می‌کشید. سالوویوا براساس آزمایش‌ها چه از نظر جسمی و چه روحی برتری خوبی داشت اما کمی خجالتی بود و تحرک کافی در کارهای اجتماعی در او دیده نمی‌شد.

ترشکوا تحصیلات عالی نداشت اما عضو فعال حزب کمونیست بود، می‌توانست خوب سخنرانی کند و کلامش نفوذ زیادی بر دیگران می‌گذاشت. یورکینا آمادگی فنی و امکانات بدنی کمتری از زنان دیگر داشت اما به رغم آن، به نظر کارشناسان می‌توانست بی‌شک فضانورد خوبی شود. نتیجه جر و بحث‌ها بالاخره آن شد که نخستین نفر باید ترشکوا باشد.

والنتینا ترشکوا نخستین زن فضانورد جهان در ۱۶ ژوئن ۱۹۶۳ با وستک -۶ راهی مدار شد. این ناو در مداری با اوج و حضیض ۱۸۰-۲۳۱ کیلومتر و تحت زاویه شیب ۹۵/۶۴ درجه نسبت به خط استوا، زمین را هر ۸۸ دقیقه یک بار دور می‌زد. سفر ترشکوا بیش از اهداف علمی، یک حرکت سیاسی بشمار می‌رفت که سروصدای زیادی در جهان به پا کرد. وی طی دو روز و ۲۲ ساعت و ۵۰ دقیقه، توانست ۴۸ بار زمین را دور بزند و پس از سفری دو میلیون کیلومتری در ۱۹ ژوئن ۱۹۶۳ در ۶۲۰ کیلومتری قرقنده فرود آمد.

نام وی به مدت ۲۰ سال به عنوان نخستین و تنها زن فضانورد جهان در کتاب‌ها به ثبت می‌رسید. چند ماه پس از بازگشت از فضا، با آندریان نیکلایف کیهان نورد وستک -۳ ازدواج کرد و به این ترتیب نخستین زنی شد که با یک فضانورد ازدواج کرده است. فرزندشان یلنا که در ژوئن ۱۹۶۴ به دنیا آمد نخستین فرزند دو کیهان نورد است. ترشکوا همچنین جوانترین زن فضانورد جهان است. وی در زمان سفر به فضا تنها ۲۵ سال داشت.