ایران اکونومیست-مصطفی آذرکیش مدیرکل دفتر کاردانش وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به این سوال که آیا برای سال جدید تحصیلی جدید در حوزه کاردانش، شاهد افزایش رشته‌های این حوزه یا از دور خارج شدن برخی رشته‌ها خواهیم بود یا خیر؟ و اینکه آیا شاهد افزایش پذیرش دانش آموزان خواهیم بود، گفت: یکی از جدی‌ترین سیاست‌هایی که در دولت و به دنبالش در آموزش و پرورش پیگیری می‌شود، توسعه آموزش‌های مهارتی است. در جلسه‌ای که صبح دیروز در حوزه ستادی برگزار شد بار دیگر بر مهارت آموزش کارآفرینی در آموزش‌های عمومی و همه مقاطع تحصیلی تأکید شد. اینکه بتوانیم مهارت‌هایی را به شکل نیمه تخصصی به تمام دانش‌آموزان آموزش دهیم.
وی ادامه داد: یکی دیگر از نکات این است که یک استلزام قانونی در توسعه برنامه ششم وجود دارد که تا پایان برنامه ششم توسعه باید میزان دانش‌آموزانی که در حوزه فنی و حرفه‌ای و کاردانش تحصیل می‌کنند به ۵۰ درصد تعداد دانش آموزان برسد. در حال حاضر نیاز به یک اراده ملی برای آموزش مهارت‌ها و توسعه آن داریم. نگرش مثبتی نسبت به این مسئله وجود دارد اما برای عملیاتی شدن این اراده، یک عزم ملی نیاز است که بخش‌های دولتی و خصوصی در حوزه آموزش مهارت به ما کمک کنند.
آذرکیش درباره بازنگری در رشته های کاردانش و فنی حرفه ای بیان کرد: نکته دیگر این است که تعدد مشاغل در هنرستان‌ها به دلیل تغییرات سریع تکنولوژی، مؤید این است که تعامل بین دستگاهی در این حوزه بسیار ضروری است. در حال حاضر در کشور ۷۱۰۰ هنرستان داریم که ۴۴۰۰ هنرستان در حوزه کاردانش و ۲۷۰۰ هنرستان در شاخه فنی و حرفه‌ای مشغول هستند. ۴۳ رشته در حوزه فنی و حرفه‌ای و ۱۶۰ رشته در حوزه کاردانش داریم. ما همواره رشته‌ها را به شکل هر چهار یا پنج سال یک بار پایش می‌کنیم تا ببینیم کدام مشاغل دیگر در جامعه ضروری نیست و نیاز به حذف شدن دارد و چه نیازهای جدیدی در بازار کار ایجاد شده که ما باید به آنها توجه کنیم. در حال حاضر سه سال از آخرین تجدیدنظر در این حوزه گذشته است که دوره هنرستان سه ساله شد و امسال اولین خروجی سه ساله‌های هنرستان را شاهد خواهیم بود. نهمین پیش‌نویس تجدیدنظر در رشته‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش نیز آماده است و امیدواریم تا پیش از شروع مهرماه بتوانیم در شورای عالی آموزش و پرورش، آن را به تصویب برسانیم.
تعامل بین دستگاهی می تواند مشکل گشای مشکلات مالی هنرستان‌ها باشد
مدیرکل دفتر کاردانش وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به این سوال که با توجه به مشکلات اقتصادی آیا شاهد این خواهیم بود که سال تحصیلی آتی، برخی هنرستان‌ها در تجهیز خود دچار مشکل شوند یا خیر؟ تصریح کرد: یکی از مسائلی که ما روی آن سرمایه‌گذاری کرده‌ایم، انجام تفاهم‌نامه‌ها با بخش خصوصی و دولتی است تا بتوانیم آموزش مهارت دانش‌آموزان را در بستر شرکت‌ها و کارخانجات داشته باشیم. در حال حاضر در ۷ استان کشور این امکان ایجاد شده و امیدواریم با تعامل خوب، با شرکت شهرک‌های صنعتی در ۳۱ استان کشور، این دفتر همکاری ایجاد شود.
وی اضافه کرد: بخش بعدی نیز تفاهمنامه‌ای است که با اتاق اصناف داشتیم و به طور کلی معتقد هستیم تعامل بین سازمانی هم باعث گسترش رشته‌ها می‌شود و هم اینکه تغییرات تکنولوژی که مدام به روز می‌شود، هنرستان‌های ما را تحت تأثیر قرار نخواهد داد چرا که این یک واقعیت است که با توجه به تحمیل تغییرات تکنولوژی که روزانه اتفاق می‌افتد، هنرستان‌ها نیاز دارند که روز به روز ناوگان تجهیزاتشان به روز شود درحالی‌که در فضای واقعی تولید مانند کارخانه‌ها، این فناوری‌ها همیشه به روز هستند. در چنین شرایطی اگر تعامل ما با بخش خصوصی و دولتی دچار چالش شود، ما به دلیل همین مشکلات اقتصادی در به‌روزرسانی تجهیزات هنرستانی دچار مشکل خواهیم شد البته اراده بر تجهیز هنرستان‌ها است و از محل‌های متفاوتی، اعتبارات آن تأمین می‌شود.
ششم وجود دارد که تا پایان برنامه ششم توسعه باید میزان دانش‌آموزانی که در حوزه فنی و حرفه‌ای و کاردانش تحصیل می‌کنند به ۵۰ درصد تعداد دانش آموزان برسد. در حال حاضر نیاز به یک اراده ملی برای آموزش مهارت‌ها و توسعه آن داریم
آذرکیش اظهار کرد: یکی از آنها، اعتباراتی است که در بودجه سنواتی می‌آید که امسال ۴۵ میلیارد تومان در این بودجه دیده شده است. بخش بعدی از محل فروش دو درصد گاز در بودجه پیش‌بینی شده است که امیدواریم تحقق آن بیش از گذشته اتفاق بیفتد. در بودجه سنواتی نیز سهم آموزش و پرورش از ماده ۶۵ که مربوط به تأمین استانداردسازی وسایل سرمایشی و گرمایشی مدارس و تجهیزات هنرستان‌ها است، از ۲۰ درصد به ۵۰ درصد افزایش را داشته است. یک ظرفیت دیگر خارج از آموزش و پرورش نیز ایجاد شده است که در سال تحصیلی جاری ۱۱۹ هزار و ۷۰۷ دانش‌آموز در قالب برون‌سپاری و توسعه مشارکت‌ها، مهارت‌های لازم را آموزش دیده‌اند. نکته‌ای که می‌خواهم بگویم، این است که بازار کار و مؤسسات تولیدی خدماتی به نیروی انسانی متبحر نیازمند هستند و در عین حال فضای مناسب را نیز در اختیار دارند. از سوی دیگر کالای باکیفیت یعنی داشتن نیروی انسانی ماهر. برای همین است که ما به تعامل بین دستگاهی اعتقاد داریم. ما نیروی ماهر را در اختیار داریم و آنها فضا و تجهیزات را.
وی در پاسخ به این پرسش که مشارکت خیرین مدرسه‌ساز در بخش تجهیز هنرستان‌ها اتفاق افتاده است یا خیر، بیان کرد: در حال حاضر خیرین توسعه و ترویج آموزش‌های مهارتی در خراسان رضوی فعالیتشان را آغاز کرده‌اند و پیشنهاد شده که به صورت ملی فعالیت کنند. در آذرماه سال ۹۷ نیز دکتر حافظی در جمع خیرین مدرسه‌ساز رسماً اعلام کرد حرکت جدید خیرین مدرسه‌ساز، هنرستان‌سازی است. درواقع خیرین به این حوزه ورود کردند و ما امیدواریم این ورود استمرار داشته باشد. من باید همینجا از همه مدیران هنرستان‌ها تلاش می‌کنم که تلاش مضاعفی برای آموزش باکیفیت دارند و این را بپذیریم که در دنیا نیز آموزش مهارت صرفاً توسط دنیا انجام نمی‌شود. کسی نمی‌تواند بگوید که هنرستان‌های ما نیاز به مجهز شدن ندارند ولی روش‌های جایگزینی وجود دارد که به آنها اشاره کردم و هر کدام محقق نشود، قطعاً ما خسران می‌بینیم. نکته این است که در حوزه مهارت‌آموزی، باید فرهنگ کار و کارآفرینی را تقویت کنیم اما همچنان در کشور ما تبِ مدرک‌گرایی و پشت‌میزنشینی اولویت دارد.
مدیرکل دفتر کاردانش وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه به تازگی و با ابلاغ چارت جدید سازمان آموزش و پرورش، دو دفتر فنی و حرفه‌ای و کاردانش با یکدیگر ادغام شده‌اند درحالی‌که برنامه درس ملی و ماهیت این دو نوع آموزش ها یکی نیست، اظهار داشت: در حال حاضر در استان‌های کشور، یک مدیر واحد هر دو این دفترها را مدیریت می‌کند اما اینکه هر کدام از این دو هنرستان و شاخه‌های تحصیلی بر اساس درس ملی متفاوتی و حتی برنامه هدف گذاری شده متفاوتی هدایت می‌شوند، درست است. در گروه اول که دانش‌آموزان کاردانش قرار دارند، هدف این است که دانش‌آموزانی تربیت شوند که پس از پایان متوسطه اول، بتوانند وارد بازار کار شوند و به نوعی آموزش‌ها متنوع و متناسب با دنیای بازار کار است. برنامه ملی گروه دوم که با همکاری وزارت علوم تهیه شده است، عمدتاً ناظر بر تکنسین‌محور بودن و همچنین همراه با آموزش‌های عمومی‌تر و با دانش بیشتر است. هر چند اعضای این گروه تحصیلی می‌توانند بعد از ۱۲ سال تحصیل، از طریق دانشگاه نیز ادامه تحصیل دهند اما مبنای آموزش‌های مهارتی در گروه اول این است که بلافاصله پس از تحصیل، وارد بازار کار شوند.
وی ادامه داد: استانداردهای آموزش مهارت در کاردانش را دستگاه‌های متولی مهارت می‌نویسند. به طور مثال وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، مرکز ملی فرش ایران، سازمان صنایع دستی و گردشگری، سازمان هواپیمایی کشوری و … استانداردهای مهارت در رشته‌های مختلف حوزه کاردانش را می‌نویسند. در فنی و حرفه‌ای محتوا را وزارت آموزش و پرورش و سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی کتاب‌های درسی می‌نویسند.
آذرکیش در پایان بیان کرد: همانطور که گفتم ما در استان‌ها برای هر دو شاخه، یک رئیس اداره داریم و حالا در حوزه ستادی نیز قرار است به این شکل باشد. هر چند باید منتظر ابلاغ ساختار و به دنبال آن، ماموریت‌هایی که برای مدیرکل جدید تعیین می‌شود، باشیم. قرار است تا چند روز آینده این موارد ابلاغ شود.
