ایران اکونومیست- مجید تخت روانچی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد، در گفت وگویی اقدامات آمریکا علیه کشورمان را غیرقانونی و خلاف تعهدات بین المللی واشنگتن دانست و گفت: به این اقدامات توجه داریم و در زمان عکس العمل مناسب نشان خواهیم داد.
مشروح این گفت وگو در ادامه می خوانید:
_چگونه انتخاب سفیر ایران در سازمان ملل متحد به شما رسید؟
بعد از اینکه خوشرو به دلیل قانون بازنشستگی، به ایران بازگشتند؛ نمایندگی نیویورک در عین اینکه با فعالیت همکاران از نظر کیفیت کار هیچ نقصانی وجود نداشته است، اما چون یکی از نمایندگی‌های مهم است و جایگاه سفیر و نماینده دائم آن، خالی بود از همان ابتدا در فکر بودند کسی تعیین شود که به سازمان ملل و همچنین به مسایل آمریکا و برجام، قطعنامه ۲۲۳۱ و سایر موضوعاتی که در این زمینه هست آشنایی داشته باشد.
خودم ابتدا قصد ماموریت خارج از کشور را نداشتم و چند بار که صحبت شده بود، بنده دوستان دیگری را پیشنهاد داده بودم که با نظر وزیر امور خارجه و تایید رئیس جمهوری می‌توانست به اینجا اعزام شود. پس از صحبت‌های مختلف، آقای دکتر ظریف لطف داشتند و پیشنهاد دادند که بنده به این ماموریت اعزام شوم و رئیس جمهوری هم تایید کردند.
_پس از علنی شدن انتصاب شما، مسایلی مطرح شد که ماموریت ویژه‌ای برای شما تعریف شده است؟
روانچی: این‌ها بیشتر گمانه زنی‌های رسانه‌ای است که مثلا این انتخاب چه پیامی منتقل می‌کند. اگر یکی از وزارت امور خارجه هم به اینجا می‌آمد، همین کار را انجام می‌داد. بالاخره وقتی کشور تصمیم می‌گیرد، در حالی که افراد مهم هستند، اما این سیاست‌ها است که اهمیت دارند.
این سیاست‌ها هم اینگونه نیست که به افراد ارتباط داشته باشد، سیاست کشور، نهاد‌های تصمیم گیر و سیاست‌های کلان نظام هم مشخص است. افراد در عین حال که موثر هستند، اما نمی‌توانند تغییر زیادی در سیاست‌ها داشته باشند. دیپلمات‌ها مجری سیاست کشور هستند. این مسایل، بیشتر صحبت‌ها و گمانه زنی‌های رسانه‌ای است.
-آیا رویکرد جدیدی در کار نمایندگی خواهید داشت؟
روانچی:اینجا نمایندگی ایران در سازمان ملل است و طبیعتا عمده فعالیت‌های ما در ارتباط با این سازمان است. سازمان ملل یک سازمان جهانشمول است وموضوعات مختلفی را از موضوعات سیاسی گرفته تا اقتصادی، اجتماعی و حقوقی در دستور کار خود دارد.
اینکه مثلا یک سری از معاهدات بین المللی ابتدا از سازمان ملل شروع می‌شود، خود نشان دهنده اهمیت کار است و ما تاکید داریم که در تدوین این معاهدات، از ابتدا حضور داشته باشیم تا بتوانیم نقش آفرینی کنیم و به آن جهت بدهیم.
این طور نباشد که عده‌ای تصمیم بگیرند که فلان معاهده را شکل دهند و تصویب کنند و نهایتا ما تصمیم بگیریم که بپیوندیم یا نپیوندیم. حضور ما از ابتدا مهم است همچنان که در طول سال‌های پس از انقلاب در سازمان‌های بین المللی فعال بوده ایم. در سازمان ملل در نیویورک، وین و ژنو در زمینه تدوین حقوق بین المللی که بحث بسیار مهمی است فعال بوده ایم.
سازمان ملل مباحث دیگری همچون اقتصاد دارد که اقتصاد جهانی برای همه کشور‌های عضو سازمان ملل مهم است. برای ما هم اهمیت دارد و در این زمینه فعالیت داریم. در مسایل اجتماعی نیاز است که حضور داشته باشیم و جا‌هایی که با ارزش‌های ما تداخل دارد باید مراقبت کنیم که خلاف ارزش‌های ما چیزی تصویب نشود.
ما اکنون در شورای اقتصادی - اجتماعی (اکوساک) که یک رکن مهم سازمان ملل است، عضویت داریم. در اینجا مباحث بسیار مهم اجتماعی و اقتصادی مطرح می‌شود و تلاش داریم در طول چهار سال عضویت ما، نقش آفرینی کنیم.
یکی از موضوعات، مباحث محیط زیست است. بحث ریزگرد‌ها و چالش‌های محیط زیستی که کشور‌ها با آن مواجه هستند، به گونه‌ای است که مجموعه‌ای از کشور‌ها درگیر آن هستند. در مساله ریزگرد‌ها کشور‌های متعددی درگیر هستند، سازمان ملل قطعنامه‌هایی داشته است و خودمان هم بانی چند قطعنامه در این زمینه بوده ایم. طبیعتا در این حوزه‌ها هم نقش آفرینی کردیم و خواهیم کرد.
مساله دیگر موضوع خلع سلاح و امنیت بین الملل که در حوزه کمیته اول مجمع عمومی سازمان ملل مطرح است، مباحث مهمی است که یکی از بخش‌های مهم معاهده عدم اشاعه (ان پی تی) است که متاسفانه قدرت‌های هسته‌ای به تعهداتشان عمل نکرده اند و از سال ۱۹۷۰ که این معاهده لازم الاجرا شد تا کنون، این بخش بر زمین مانده است.
این یکی از مباحث مهمی است که ما در موضوع صلح و امنیت بین الملل درگیر هستیم و در مباحث آن به جدیت مشارکت داریم.
اهمیت دیگر سازمان ملل برای ما، موضوع چندجانبه گرایی است به ویژه الان که دنیا با پدیده یکجانبه گرایی و پشت پا زدن به تعهدات بین المللی که نمونه آخر آن مساله برجام را می‌بینیم، روبرو است. طبیعی است وقتی در سازمان ملل که در حقیقت مهد چندجانبه گرایی است، فعالیت دارید یعنی خود به خود در جهت مقابله با یکجانبه گرایی عمل می‌کنید. از این بُعد، برای ما مهم است که در سازمان ملل متحد در جهت چندجانبه گرایی فعالیت کنیم.
خوشبختانه کشور‌هایی که در خط یکجانبه گرایی هستند، در اقلیت به سر می‌برند و خیلی از کشور‌ها همچون ایران، جنبش عدم تعهد و بقیه کشور‌های دنیا در مقابل آن هستند. انگشت شمارند که نظریه یکجانبه گرایی را که متعلق به قرن اخیر نیست و حتی در قرن نوزدهم و بیستم منسوخ شده بود، دنبال می‌کنند.
به هرحال متاسفانه ما با این پدیده روبرو هستیم. سازمان ملل باید به این مساله بپردازد و در جهت مقابله با یکجانبه گرایی حرکت کند. ما این مساله را در دستور کار داریم و ان شاء الله با جدیت دنبال خواهیم کرد.
به طور کلی سازمان ملل که در حقیقت مجموعه کشور‌های دنیا را تشکیل می‌دهد، اگر واقعا جهت کار آن به گونه‌ای باشد که در جهت مثبت حرکت کند، دستاورد‌های زیادی می‌تواند برای ما داشته باشد. یعنی همکاری بین المللی در چارچوب سازمان ملل می‌تواند دستاورد‌های زیادی برای کشور داشته باشد.
از این جهت در عین اینکه مراقب اصول و ارزش‌های خودمان هستیم، در چارچوب سازمان ملل همکاری داریم و فکر می‌کنیم که این دو مانع جمع نیست. یعنی در حالی که اصول و ارزش‌های خود را دارید، از امکانات بین المللی هم برای پیشبرد منافع ملی خود استفاده کنید.
منافع ملی حرف اول را می‌زند. وقتی در سازمان ملل متحد وارد می‌شویم و می‌خواهیم درباره موضوعی اظهار نظر کنیم؛ اول به منافع ملی خود می‌نگریم. اگر موافق باشد در جهت پیشبرد آن حرکت می‌کنیم و اگر همخوانی نداشته باشد سعی می‌کنیم از ضرر‌هایی که دارد جلوگیری کنیم. یکی از آن‌ها یکجانبه گرایی است که با منافع ملی ما در تضاد است و ما جلوی آن می‌ایستیم.
در خروج غیرقانونی آمریکا از برجام هم ایستاده ایم و با اعضای شورای امنیت و بقیه اعضای سازمان ملل متحد در حال صحبت هستیم.
در این چند روز تقریبا با سفرای مختلف ملاقات دارم و مواضع کشورمان را تبیین می‌کنم. در سازمان ملل متحد علاوه بر یکسری کار‌هایی که می‌توانیم هدفمند جلو ببریم، بخش دیگر کار هم تبیین مواضع کشور است. همانگونه که در ابتدای مجمع عمومی در شهریورماه که روسای جمهوری و وزیران خارجه می‌آیند، مواضع کشورشان را تبیین می‌کنند ما هم به عنوان نمایندگی در این زمینه حتما این کار را انجام خواهیم داد.
_به ظرفیت سازمان ملل برای مقابله با یکجانبه گرایی و حتی حل برخی از مشکلات بین المللی اشاره کردید. در این مدت ۲ بار هم با دبیرکل سازمان ملل متحد دیدار داشته اید، یک بار برای تقدیم استوار نامه و یک بار هم همراه با دکتر ظریف. آیا از ظرفیت شخص دبیرکل برای حل برخی مشکلات دو جانبه استفاده خواهید کرد؟
روانچی:دبیرکل به طور طبیعی در چارچوب سیستم سازمان ملل متحد شخصیت مهمی است و نقش مهمی در مسایلی که سازمان ملل با آن روبرو است، دارد. ما درباره همه موضوعاتی همچون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حقوقی که بحث می‌کنیم، دبیرکل نقش مهمی در پیشبرد آن‌ها دارد.
ما هم که در موضوعات مختلف در سازمان ملل متحد فعال هستیم، طبیعی است که روابط خوبی با دبیرکل داشته باشیم.
در موضوعات منطقه‌ای هم دبیرکل در مساله سوریه یا یمن نماینده ویژه دارد، در مورد مسایل منطقه‌ای سازمان ملل متحد فعال است و ما با دبیرکل درباره سوریه صحبت می‌کنیم و با نماینده ویژه وی هم اینگونه است. درباره یمن هم با ایشان و هم با نماینده ویژه وی گفتگو می‌کنیم.
ظرفیت خوبی است که با دبیرکل در موضوعات مختلف صحبت کنیم، اما وجه دو جانبه مطرح نیست و بیشتر تمرکز ما بر فعالیت‌های جاری سازمان ملل است. این فعالیت‌ها می‌تواند سیاسی، اقتصادی و منطقه‌ای باشد و فکر می‌کنیم که در همه این موضوعات این ظرفیت وجود دارد که با دبیرکل سازمان ملل متحد در ارتباط نزدیک باشیم.
احساس ما هم این است که دبیرکل هم از تعامل با جمهوری اسلامی ایران استقبال می‌کند چرا که در منطقه نقش داریم. در موضوعات مختلف سازمان ملل، هیات جمهوری اسلامی ایران یکی از هیات‌های فعال است و همکاران ما در جلسات مختلف صحبت می‌کنند و به بحث‌ها جهت می‌دهند.
_اشاره کردید با نماینده دبیرکل سازمان ملل متحد در امور یمن هم تماس‌هایی داشته اید، اما در گزارش‌های مارتین گریفیث یا خبر‌های منتشر شده، نامی از ایران نمی‌آید.
روانچی:ایشان هنوز به ایران نیامده است و گفته می‌شود در برنامه او قرار دارد؛ اما این باعث نشده است که با نمایندگان ما در تماس نباشد. با نمایندگان جمهوری اسلامی ایران در جا‌های مختلف تماس داشته و تبادل نظر کرده است. استنباط من این است که این تبادل نظر‌ها بیشتر خواهد شد.
ایرنا: آقای دکتر ظریف در سفر اخیرشان به نیویورک برخی از مسایلی را همچون عملکرد 'تیم ب' مطرح کردند، تا چه حد برای تبیین این مواضع در سازمان ملل یا در دیدارهای دوجانبه اقدام کرده اید؟
+ایشان برای شرکت در اجلاس چندجانبه گرایی در سازمان ملل متحد آمده بودند و سخنرانی وی هم بسیار مورد استقبال قرار گرفت. گفتم که یکی از مباحث دستور کار ما هم همین موضوع است.
درکنار این نشست در مجمع عمومی، ایشان با رسانه‌های آمریکایی، شخصیت‌های سابق و گروه و اتاق‌های فکر صحبت کردند و به تبیین مواضع ما پرداختند. عمده آن به خروج غیرقانونی آمریکا از برجام و بحث قطعنامه ۲۲۳۱ اختصاص داشت. به اعتقاد ما و خیلی از کشور‌ها خروج آمریکا از برجام، نقض این قطعنامه است و ایشان خیلی دقیق به تصویر کشیدند که آمریکا به عنوان یک عضو دائم شورای امنیت که شاید برای نخستین بار در تاریخ سازمان ملل رخ داده است، کشور‌های مختلف را بر خلاف تعهدات بین المللی و برخلاف تعهدات آن در قطعنامه ۲۲۳۱، برای اجرای قطعنامه مجازات می‌کند.
کشور‌ها را به خاطر عمل کردن به حقوق بین الملل تنبیه می‌کنند. این شاید از کارهای بی سابقه در سازمان ملل متحد است که یک عضو شورای امنیت، کشور‌هایی را که بر اساس حقوق بین الملل عمل می‌کنند، جریمه می‌کنند. این مساله را خیلی خوب و زیبا با صحبت‌ها و مصاحبه‌هایی که داشتند، تبیین کردند.
در عین حال، در منطقه هم واقعیتی وجود دارد که برخی از عناصر در آمریکا و برخی در منطقه ما تلاش می‌کنند که جو ایران هراسی را گسترش دهند. تلاش دارند که منطقه را به آشوب بکشند و از این طریق فکر می‌کنند به منافع کوتاه مدت خودشان برسند که اشتباه می‌کنند.
ظریف این مساله را هم به خوبی تبیین کردند که اگر این ماجرا جویی‌ها بخواهد جلو برود، چه خطر‌هایی برای منطقه دارد. ما به عنوان کشور خواهان صلح و کشوری که برای امنیت منطقه کار می‌کنیم، مباحث امنیت منطقه را در دیدار با دبیرکل هم مطرح کردیم.
در عین حال که ما چنین تلاشی داریم متاسفانه عده‌ای در جهت خلاف آن عمل می‌کنند و فکر می‌کنند از این طریق می‌توانند به اهداف خودشان برسند. باید برای آن‌ها روشن شده باشد که در عرض یکسال گذشته که ترامپ از برجام خارج شد و به قول خودشان فشار حداکثری را ایجاد کردند، چه نتیجه‌ای داشت.
مشخص است که نتیجه این سیاست‌هایی که سیاست‌های تقابل است و در خلاف جهت بقیه کشور‌ها حرکت می‌کند به جایی نخواهد رسید. متاسفانه برخی از کشور‌ها در منطقه ما فکر می‌کنند اگر در این چارچوب تقابلی با ایران حرکت کنند، منافعشان تامین می‌شود.
در حالی که اگر دقیق و بلند مدت نگاه کنند، باید بدون چشمداشت به بیرون که دنبال منافع خودشان هستند؛ با درون منطقه مسایل را حل کنند. این چشمداشت به بیرون، در کوتاه مدت و دراز مدت متاسفانه هم به ضرر خودشان و هم به ضرر منطقه است و هیچ دستاوردی ندارد.
_آیا برای تبیین این مسایل، از دیپلماسی عمومی هم بهره خواهید گرفت؟
روانچی:یک بخشی از فعالیت دیپلمات ها، دیپلماسی عمومی است. یعنی اگر بخواهید صرفا به دیپلماسی رسمی که شاید ۵۰ تا ۱۰۰ سال پیش عمل می‌شد اکتفا کنید، کار پیش نمی‌رود. یعنی مجبورید که از فناوری روز استفاده کنید. به همین دلیل از فضای مجازی استفاده می‌کنیم.
در دیپلماسی عمومی، شما برای جامعه مدنی، در سازمان ملل و کشور‌های مختلف، دانشجویان، محققین و طیف‌هایی که بتوانند افکار را شکل دهند، سیاست‌های خود را تبیین می‌کنید. این یکی از بخش‌های خوب کار ما است و حتما مورد توجه نمایندگی هست و ان شاء الله در این قضیه قدم‌های خوبی برخواهیم داشت.
_ خبر‌های منتشر شد مبنی بر اینکه آمریکا قصد دارد تمدید معافیت‌های مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای را محدود کند. اگر این کار را انجام دهد، ماهیت برجام چه خواهد شد؟
روانچی: الان در حال بررسی هستیم که نسبت به این اقدام اخیر آمریکا چه تصمیمی گرفته شود. گزینه‌های مختلفی در تهران در حال بحث است و در زمان خود اعلام خواهد شد که ما نسبت به این اقدام آمریکا چه عکسی العملی باید نشان دهیم.
از دید ما تمامی این تحریم‌ها غیرقانونی است چه بحث نفت و چه در ارتباط با فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای باشد. همه این‌ها را خلاف برجام، خلاف تعهدات بین المللی آمریکا و خلاف قطعنامه ۲۲۳۱ می‌دانیم و در عین حال نمی‌توانیم نسبت به این اقدامات بی توجه باشیم و باید عکس العمل داشته باشیم که در زمان مناسب هم اعلام خواهد شد.
_ هم دکتر ظریف وزیر امور خارجه و هم دکتر عراقچی معاون ایشان، موضع تندتری نسبت به عملکرد اروپا داشته اند، اروپا باید چه اقدام عملی انجام دهد و سرنوشت اینستکس چه خواهد شد؟
روانچی: از ابتدا که با اروپایی‌ها پس از خروج آمریکا از برجام صحبت می‌کردیم، تاکید کردیم که اگر بخواهیم در برجام بمانیم باید از منافع آن بهره ببریم. از این رو، اعضای باقی مانده در برجام باید این کار را انجام دهند و کسانی که داخل برجام بودند و در مذاکرات برجام شرکت داشتند باید منافعی که بر اساس آن باید به ایران می‌رسید را عملیاتی کنند.
اصل آن را قبول دارند و در مواضع خود هم اعلام کرده اند که در بیانیه‌های مختلفی که پس از خروج آمریکا از برجام توسط کمیسیون مشترک که در وین برگزار می‌شد، آمده است.
انتقاد ما به اروپایی‌ها از ابتدا این بود که صرفا نمی‌توانیم به حمایت سیاسی آن‌ها اکتفا کنیم. اینکه گفته شود برجام توافق خوبی است، برجام باید این منافع را برای همه داشته باشد، از طریق برجام می‌توانیم در جهت اعتماد سازی عمل کنیم؛ یعنی حرف‌های کلی سیاسی که در عین حال که خوب است و کسی شکی در آن ندارد، اما در کنار آن با توجه به اینکه تحریم‌های آمریکا ضرر‌های اقتصادی برای ما داشته و دارد، نمی‌توانیم صرفا به بیانیه‌های سیاسی اکتفا کنیم.
باید به میدان بیایند و دخالت کنند و این خسارات وارده را جبران کنند. بحث اینستکس مطرح شد. مدتی طول کشید که این اینستکس به وجود آمد. از اول هم گفتیم که این قدر زمان لازم نیست. مکانیزمی تعبیه شده بود که فی نفسه خوب است و در عمل باید دید که چگونه عمل می‌کند، اما چرا این قدر زمان برد تا این کار انجام شود؟
خب، حالا انجام شده و ما هم شرکت مشابه آن را در ایران تاسیس کردیم که بتوانند کار کنند، اما نکته مهم این است که این کار‌ها نتیجه داشته باشد. مانند آن است که ماشینی را ساخته اید که بسیار قشنگ و زیبا است، اما سوال این است که این ماشین چه زمانی حرکت می‌کند. داشتن ماشین فی نفسه دردی را دوا نمی‌کند.
ما انتقادمان را داشتیم و داریم. اگر واقعا اروپایی‌ها تاخیر کنند ممکن است که زمان را از دست داده باشیم و بنابراین باید به موقع عمل کنند و اینستکس هم شامل این مباحث است.
در عین حال که فی نفسه خوب است، اما باید در عمل خود را نشان دهد که تحریم‌های آمریکا و ضرر‌هایی که در اثر تحریم‌های آمریکا به مردم ایران تحمیل می‌شود را را جبران کند
