نوامبر سال میلادی گذشته (میانه پاییز 97) دولت آمریکا در جریان اعمال تحریم ها علیه ایران اعلام کرد که در دوره جدید تحریم ها کشورهای چین، هند، ایتالیا، یونان، ژاپن، کره جنوبی، تایوان و ترکیه را برای انجام مبادلات نفتی با تهران از فهرست این تحریم‌ها به طور موقت معاف کرده است.
فروش نفت به بیشتر این کشورها ادامه داشت تا اینکه دوشنبه هفته گذشته ایالات متحده آمریکا معافیت تحریم های نفتی را لغو کرد و طبق اعلام وزارت انرژی این کشور، این تحریم ها حداقل تا پایان سال 2020 علیه ایران ادامه پیدا می کند.
در شرایطی که هر روز آتش جنگ اقتصادی بین ایران و آمریکا شعله ورتر می شود، بستن شیر نفت ایران می تواند یک دستاورد مهم برای دولت آمریکا محسوب شود چرا که در حال حاضر مهم ترین منبع اقتصاد ایران، فروش نفت است. البته مسوولان ایرانی اعلام کرده اند این رویای آمریکا تعبیر نخواهد شد.
البته پیش از توافق هسته ای، تحریم های سخت تری هم با همراهی اروپایی ها علیه نفت ایران اعمال شده بود اما تاکنون فروش نفت ایران به کمتر از یک میلیون بشکه نرسیده و در اوج تحریم ها هم همواره شرکای سنتی خریدار نفت ایران بوده اند. پس از لغو معافیت های تحریم نفتی هم کشورهای چین، هند، ترکیه و کره جنوبی نارضایتی خود را از این تصمیم دولت آمریکا اعلام کرده اند چرا که جایگزینِ نفت ایران در بازار وجود ندارد.
از سوی دیگر، کاهش عرضه نفت ایران در بازار به زیان متقاضیان است. پس از اعلام لغو معافیت تحریم‌های نفتی ایران قیمت نفت تا حدی افزایش یافت و این افزایش قیمت و کمبود نفتی با مشخصات نفت ایران در بازار منافع خریداران را به خطر می اندازد و آمریکا باید این کمبود را برای آن ها جبران کند.
در حال حاضر مشخص نیست که کشورها تا چه حد به این زیاده خواهی آمریکا تن می دهند اما بسیاری از کارشناسان داخلی و خارجی معتقدند که تاکنون تحریم های نفتی به دلیل وابستگی کشورها به این ماده استراتژیک موفق نبوده و نخواهد بود و در بدترین حالت فروش نفت کشورمان به کمتر از یک میلیون بشکه نخواهد رسید و همین مقدار نیازهای کشورمان را برطرف می سازد.
** نفت ایران قابل تحریم نیست
«اسدالله قره خانی» سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی درباره میزان درآمدهای نفتی کشورمان پس از لغو معافیت های نفتی ایران اظهار داشت: اولین بار نیست که در معرض تهدید یا اجرای تحریم های نفتی قرار می گیریم. سال گذشته در همین روزها، رییس دولت آمریکا اعلام کرد که تا 13 آبان سال 97 میزان تولید نفت ایران را به صفر می رساند و مقامات کشورعربستان هم مدعی شدند که کاهش عرضه ناشی از توقف تولید نفت ایران را جبران می کنند اما امروز شاهد آن هستیم که این ادعاها به جایی نرسیده است و نتوانستند جلوی عرضه نفت ایران را در بازارهای جهانی بگیرند.
وی ادامه داد: می دانستیم که آمریکا به دنبال تحت فشار گذاشتن کشورمان از طریق اعمال تحریم های نفتی است و تمهیدات مقابله با آن را اندیشیده ایم. در طول یک سال گذشته میزان فروش و صادرات نفت ایران بیش از یک میلیون بشکه بوده است و به صورت میانگین به یک میلیون و 200 هزار بشکه می رسد. حتی با فروش یک میلیون بشکه هم می توانیم نیازهای موجود را برطرف سازیم و به طور قطع فروش نفت ایران از این مقدار کمتر نخواهد شد.
قره خانی با بیان اینکه به طور قطع تمام دنیا به دنبال تامین منافع آمریکا نیست و آمریکا نمی تواند خسارت ناشی از تحریم نفت ایران را برای کشورها جبران کند، گفت: ایران توانسته روابط برد –برد با کشورهای همسایه برقرار کند و ابتکارات جدیدی در دور زدن تحریم ها به دست آورده ایم بنابراین محدود کردن بازار برای فروش نفت کشورمان کار راحتی نیست.
سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با تاکید براینکه کشورهای چین، هند، ترکیه و روسیه از اعمال تحریم ها علیه نفت ایران اعلام نارضایتی کرده اند، اظهار داشت: تا کنون چندین بار شاهد آن بودیم که اتحادی بین کشورها برای کاهش فروش نفت ایران به وجود آمده اما در اجرای اهداف خود موفق نبودند کما اینکه تصمیم اوپک بر این بود که تولید نفت ایران را به یک میلیون بشکه کاهش دهد اما موفق به اجرای آن نشدند.
وی افزود: هر چند آمریکا در تلاش است که متحدانی برای تحت فشار گذاشتن ایران به دست بیاورد اما می بینیم که همزمان با حذف ایران از کنفرانس ورشو، کشورهایی که شرکای استراتژیک آن ها به شمار می روند در این کنفرانس شرکت نمی کنند و رییس مجلس کشورمان برای ملاقات با مسئولان ژاپن به این کشور دعوت می شود.
قره خانی با بیان اینکه امکان جبران کاهش نفت ایران در بازار وجود ندارد، گفت: وزیر انرژی عربستان اخیرا اعلام کرده که قصد نداریم به این زودی تولید نفت را افزایش دهیم که این نشانه عقب نشینی است. از سوی دیگر نفت شیل آمریکا هم نمی تواند جایگزین نفت ایران در بازار شود چراکه شیل نفت سبکی است و می تواند نیازهای مربوط به تولید بنزین را برطرف سازد اما نمی تواند نیازهای پالایشگاهی را برآورده کند بنابراین تقاضا برای نفت ایران قابل حذف نیست.
سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در ماه های آینده با برهم خورد تعادل بین عرضه و تقاضا قیمت نفت افزایش می یابد، ادامه داد: تولید نفت لیبی در حال حاضر به حداقل رسیده است و صادرات نفت ونزوئلا هم کاهش پیدا کرده است. بنابراین با کاهش عرضه نفت ایران و افزایش تقاضا به طور قطع کاهش افزایش قیمت نفت خواهیم بود.
قره خانی با تاکید بر اینکه شرایط سخت تری را پشت سر گذاشته ایم که در نهایت منجر به خودساختگی ها شده است، ادامه داد: سال 91 صادرات بنزین به ایران تحریم شد و همین اعمال تحریم ها باعث شد که پالایشگاه ستاره خلیج فارس احداث شود و بتوانیم 45 میلیون بشکه بنزین یورو 4 و یورو 5 را در داخل کشور تولید و بخشی از آن را هم صادر کنیم.
**تحریم؛ فرصتی برای رهایی از اقتصاد نفتی
نفت به همان میزان که می تواند به اقتصاد کشورها کمک کند و نقطه قوت و قدرت یک کشور باشد به همان میزان هم می تواند نقطه ضعف و تهدید به شمار رود. وقتی نفت به مهم ترین منبع درآمد یک کشور تبدیل و بخش عمده ای از درآمدها از فروش نفت تامین شود، راحت ترین اقدام برای تضعیف اقتصاد آن کشور مسدود کردن شاهرگ حیاتی آن یعنی تحریم نفتی است.
سال ها است از تریبون های مختلف مسوولان، نمایندگان مجلس، کارشناسان و ... بر لزوم کاهش وابستگی به نفت سخن می گویند اما تاکنون برنامه عملیاتی برای تحقق این شعار به میان نیامده یا اینکه اگر هم برنامه ای بوده به اجرا نرسیده است. بنابراین در سالی که «رونق تولید» نام گرفته، اعمال تحریم های نفتی می تواند توفیق اجباری برای محقق شدن سیاست های مرتبط با رونق تولید باشد. البته اگر بخواهیم واقع بینانه به موضوع نگاه کنیم درمی یابیم که در شرایط اقتصادی کشورمان حتی رونق تولید هم به درآمدهای نفتی بستگی می یابد.
منبع: ایرنا
