ایران اکونومیست- موضوع فناوری فضایی و کاربردهای آن در زندگی در سال ۹۷ بسیار مورد توجه قرار گرفت و به همین علت پرتاب ماهواره‌های عملیاتی به فضا با هدف استفاده از داده‌هایی که به زمین ارسال می‌کنند، به عنوان یکی از برنامه‌های اصلی سازمان فضایی ایران عنوان شد.
در سالی که گذشت عملیات طراحی و ساخت ماهواره‌های بومی با جدیت بیشتری پیگیری شد و نتیجه آن نهایی شدن دو ماهواره «پیام دانشگاه امیرکبیر» و «دوستی دانشگاه شریف» بود که در بهمن ماه و همزمان با روز ملی فناوری فضایی برای قرار گرفتن در مدار زمین، آزمایش شدند.
امسال نیز در ادامه اقدامات برای دستیابی به فناوری فضایی و قرار گرفتن ماهواره بومی در فضا، برنامه‌هایی از سوی مسئولان وزارت ارتباطات مطرح شد.
گذر ایران از ماهواره‌های تحقیقاتی به عملیاتی
هم اکنون کشور ما در حال گذر از ماهواره‌های تحقیقاتی به سمت پرتاب ماهواره‌های عملیاتی است. به گونه‌ای که از ماهواره‌هایی با ظرفیت ۵۰ کیلوگرم در مدار ۲۵۰ کیلومتری به ساخت ماهواره‌های ۲۵۰ کیلوگرمی و قرار گرفتن آنها در مدار ۵۰۰ کیلومتری رسیده‌ایم.
به این ترتیب بررسی‌ها نشان می‌دهد که رشد در مدار قرار گرفتن ماهواره‌ها دو برابر و وزن ماهواره‌های ساخته شده ۵ برابر افزایش داشته و کشور در حوزه پرتاب‌گرها رشد ۱۰ برابری داشته است.
از سوی دیگر ایران به چرخه کامل فناوری فضایی که شامل ۶ رکن «ماهواره»، «ماهواره‌بر»، «پایگاه پرتاب»، «ایستگاه کنترل و مدیریت ماهواره»، «ایستگاه دریافت ماهواره‌ای» و «تحلیل و پردازش ماهواره‌ای»، دست یافته است و رتبه علمی اول در منطقه و رتبه یازدهم در دنیا را کسب کرده است.
ساخت ماهواره‌های بومی به اتمام می‌رسد
در حال حاضر ۴ ماهواره مخابراتی و سنجشی در حال ساخت است که سازمان فضایی ایران از اتمام ساخت این ماهواره‌ها در سال جاری خبر داده است.
به گفته مسئولان سازمان فضایی و وزیر ارتباطات، امسال پرتاب و ساخت ماهواره‌های ناهید ۱، ناهید ۲، پارس یک و ظفر در دستور کار قرار دارد.
در این باره محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات با اشاره به اینکه آینده ایران در صنعت فضایی روشن است، گفت: با اتکا بر دانش جوانان امروز موفق به تکمیل چرخه آزمایش فناوری فضایی شده‌ایم. برنامه فضایی ما به جدیت در حال پیش‌روی است و تجربه‌هایی که از ماهواره «دوستی» و «پیام» داشته‌ایم را آنالیز و مدون کرده تا برای پروژه‌های بعدی مورد استفاده قرار دهیم.
وی تاکید کرد: فرآیند تحویل ماهواره مخابراتی «ناهید یک» که در پژوهشگاه فضایی ایران انجام شده، به وزارت دفاع برای قرار گرفتن در مدار آغاز شده است و پیش بینی می‌کنیم خرداد این اتفاق رخ دهد و یک ماهواره مخابراتی عملیاتی شود.
به گفته جهرمی ۵۰ درصد مراحل ساخت ماهواره «ناهید یک» در دولت دهم و ۵۰ درصد آن در دولت یازدهم انجام شد و در دولت دوازدهم این ماهواره به اتمام رسید و هم اکنون بخش فضایی کشور مشغول فرآیندهای آن است که در مدار قرار گیرد.
آذری جهرمی تصریح کرد: در شهریور ماه سال ۹۸ نیز ماهواره سنجشی «ظفر» که در دولت یازدهم و دوازدهم پیگیری ساخت آن انجام شده را تحویل خواهیم گرفت و فرآیند تحویل آن به وزارت دفاع برای قرار گرفتن در مدار را پیش خواهیم برد.
وزیر ارتباطات گفت: در بهمن ماه سال آینده نیز ساخت ماهواره «پارس یک» که در دولت یازدهم آغاز و در دولت دوازدهم ادامه یافت، به اتمام می‌رسد.
۵ پروژه ماهواره‌ای در سال ۹۸ تکمیل می‌شود
در همین حال مرتضی براری رئیس سازمان فضایی ایران نیز گفته است که در سال ۹۸ شاهد تکمیل ۵ پروژه ماهواره‌ای و ارائه دستاوردهای حوزه فضایی در کشور خواهیم بود.
وی خاطرنشان کرد: در خصوص ماهواره‌های مخابراتی، فرآیند تحویل ماهواره «ناهید ۱» به منظور قرار گرفتن در مدار آغاز شده است و در خردادماه نهایی می‌شود؛ ماهواره مخابراتی «ناهید ۲» نیز در شش ماهه دوم سال ۹۸ تکمیل می‌شود.
براری با بیان اینکه توسعه پروژه ماهواره‌های سنجش از دور نیز با جدیت در حال انجام است، گفت: در شهریورماه ماهواره «ظفر» را تحویل خواهیم گرفت و در بهمن‌ماه سال ۹۸ نیز ماهواره «پارس ۱» که در دولت یازدهم طراحی آن آغاز شد، به پایان خواهد رسید.
به گفته رئیس سازمان فضایی ایران، سامانه بلوک انتقال مداری نیز در ۶ ماهه دوم سال ۹۸، تکمیل و به بهره برداری خواهد رسید.
از سوی دیگر براری از پایان ساخت ماهواره مخابراتی «ناهید ۲» و پرتاب آن تا پایان برنامه ششم توسعه خبر داده است.
ماهواره ملی ایران در مدار ژئو قرار می‌گیرد
از سوی دیگر برنامه ریزی برای قرار گرفتن ماهواره ایرانی در مدار بالای زمین نیز از دیگر برنامه‌های کشور است که قرار است تا سال ۹۹ اجرایی شود.
در این باره وزیر ارتباطات گفت: در حال برنامه‌ریزی برای خرید ماهواره ملی مخابراتی با همکاری بین‌المللی هستیم که این ماهواره قرار است در مدار بالای زمین (ژئو) قرار گیرد.
وی گفت: برای خرید ماهواره ملی، پروانه فعالیت اپراتور ماهواره مخابراتی در کمیسیون تنظیم مقررات صادر و تصویب شده است. از این رو بخش خصوصی در حال مذاکره برای دریافت این پروانه است تا بتواند ماهواره‌ای را خریداری کرده و در مدار ژئوی زمین که ما نقاط مداری آن را در اختیار داریم، قرار دهد.
وزیر ارتباطات با اشاره به اینکه تا سال ۹۹ این نقاط مداری در فضا متعلق به ایران است، گفت: امیدواریم در مهلت مقرر بتوانیم ماهواره‌ای را در این نقاط قرار دهیم تا مدیریت آن به صورت کامل در اختیار ما باشد.
جهرمی با بیان اینکه اصول حاکم بر پروانه فعالیت اپراتور ماهواره مخابراتی صادر شده و فراخوان آن برای فعالیت اپراتور، اعلام شده است، گفت: نقاط مداری برای ماهواره‌های در ارتفاع بالا (ژئو) و ماهواره‌های زمین آهنگ، در ارتفاعات مداری بالا قرار می‌گیرد. این نقاط تنها مربوط به ماهواره‌های ژئو است.
ماهواره‌های بومی چه مشخصاتی دارند
هدف گذاری ایران در عرصه ماهواره‌های سنجشی دستیابی به ماهواره‌هایی با دقت یک متر تا افق ۱۴۰۴ است.
هم اکنون ماهواره «پارس یک» که یک ماهواره سنجشی است با دقت تصویربرداری ۱۰ متر ساخته شده تا نیازهای صنعت فضایی کشور را در زمینه فناوری سنجش از دور برطرف کند.
ماهواره سنجش از دور «ظفر» که توسط دانشگاه علم و صنعت ساخته شده است نیز یک ماهواره سنجشی با دقت ۲۲.۵ میلیمتر است. ماهواره ظفر از نظر فناوری ۱۰۰ برابر ماهواره امید (نخستین ماهواره ایرانی) ارتقا یافته است. این ماهواره در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار می‌گیرد.
با این حال برنامه ریزی برای طراحی و ساخت ماهواره «پارس ۲» که دقتی ۵ تا ۱۰ متر بالاتر از ماهواره «پارس یک» دارد با توافق با وزارت علوم و با همکاری اساتید و دانشجویان دانشگاهی و همچنین شرکت‌های فناور آغاز شده تا بتوان به یک ماهواره کاملاً عملیاتی و مبتنی بر کاربردهای مشخص در مدار زمین، دست یافت.
از سوی دیگر ماهواره مخابراتی «ناهید ۱» که توسط پژوهشگران پژوهشگاه فضایی ایران ساخته شده، قرار است در مدار ۲۵۰ کیلومتری قرار بگیرد و طول عمر آن تا یک سال تخمین زده شده است. این ماهواره مکعب مستطیلی است و علاوه بر صفحات خورشیدی نصب شده روی بدنه آن، از ۲ صفحه خورشیدی بازشونده نیز بهره می‌برد.
ماهواره مخابراتی «ناهید ۲ » نیز یک میکرو ماهواره مخابراتی است که برای انجام مأموریت‌های مخابراتی در مدار LEO و توسعه تکنولوژی زیر سیستم‌های حساس ماهواره‌های مخابراتی GEO ، توسط پژوهشگران پژوهشگاه فضایی طراحی شده است.
