ایران اکونومیست- حدود یک‌ماه پیش بود که پس از کش‌وقوس‌های فراوان، قیمت خودروهای داخلی با وعده افزایش تولید بالا رفت و از اواسط بهمن به نوعی هرج و مرج شده است. معرفی فرمولی از وزارت صنعت، معدن و تجارت که مجوز افزایش قیمت را برای خودروسازان صادر کرد و طبق تصمیم این وزارتخانه، خودروسازان توانستند در مرحله نخست، ۳۰ درصد به قیمت محصولات پرتیراژ (زیر ۴۵ میلیون تومانی) خود بیافزایند، افزایشی که منجر به عملی شدن تعهدات‌شان (پیش‌فروش‌های انجام شده با موعد تحویل حدفاصل ابتدای شهریور تا انتهای دی‌ماه امسال) نشد. فرمولی که در خیلی از جا‌های از آن فاکتور گرفته شده است.
در مرحله دوم که عملا به معنای آزادسازی قیمت‌ها بود، ابتدای بهمن امسال کلید خورد و خودروسازان قیمت تمام محصولات خود را براساس حاشیه بازار تعیین کردند و قیمت خودروها تا ۵ درصد زیر نرخ روز بازار افزایش یافت و پیش‌فروش‌های قدیم و آتی با قیمت‌های حاشیه بازار اجرایی شد ولی باز هم خبری از انجام تعهدات خودروسازان و افزایش تولید و عرضه نبود.
البته براساس گزارش‌ها، وزارت صنعت چند وقتی است که فرآیند پرداخت ۴ هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی از سوی دولت به خودروسازان آغاز شده که مطابق با توافقات صورت گرفته میان خودروسازان و قطعه‌سازان قرار بر این شد تا این ۴ هزار میلیارد تومان مستقیما به بخش اقتصادی کشور تزریق شود. دو هزار میلیارد تومان از تسهیلات در نظر گرفته شده مصوب دولت به ایران خودرو و دو هزار میلیارد تومان به سایپا اختصاص خواهد یافت. این منابع از سوی خودروسازان به قطعه سازان پرداخت خواهد شد.
این در حالی است که رضا رحمانی وزیر صنعت، معدن و تجارت درباره برخی ادعا‌ها مبنی بر اینکه فرمولی که وزارت صمت برای ارزانی خودرو به کار برده به گرانی دوباره در بازار منجر شده است، گفت: گرانی خودرو ارتباطی با به کارگیری این شیوه ندارد، برای ارزانی خودرو، تولید باید افزایش پیدا کند.
وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به راهکار لازم برای کاهش قیمت خودرو، اظهار کرد: تولید خودرو باید افزایش یابد تا با عرضه بیشتر قیمت‌ها کاهش پیدا کند.
قطعا صدور مجوز افزایش قیمت خودروها، خونی تازه در رگ‌های خودروسازان جاری کرد، اما بعید است بتواند تولید را در حدی چشمگیر افزایش دهد. طبق وعده وزارت صنعت، تولید خودرو تا پایان سال به یک میلیون دستگاه خواهد رسید و این یعنی بیش از ۳۰ درصد کاهش تولید نسبت به سال گذشته، تازه رسیدن به تولید یک میلیون دستگاه خودرو با توجه به روند فعلی تولید، خود با علامت سوال روبه‌رو است و اینکه چنین تیراژی در کارنامه ۹۷ خودروسازان به ثبت برسد، قطعی نیست.
سعید باستانی سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی گفت: فرمول وزارت صمت در کاهش قیمت خودروهای داخلی بی اثر بوده و این فرمول که مشابه سال ۹۱ است به شرایط حال نتوانست بازار خودرو را سامان دهد. در حال حاضر تقاضای بازار برای خودرو زیاد است و پیش فروش های خودروسازان از سال قبل همچنان باقی مانده و به تعهدات عمل نکرده‌اند.
سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی افزود: زمانی فرمول حاشیه بازار در کاهش قیمت خودرو تاثیر دارد که خودروسازان تعهدات قبلی خود را انجام داده و بتوانند عرضه مناسبی داشته باشند تا از حضور دلالان در قیمت‌گذاری جلوگیری کنند. با اعمال سیاست حاشیه بازار، دلالان به دنبال افزایش قیمت خودرو هستند تا با گرانی خودرو در کارخانه، سود آنها نیز در بازار بیشتر می‌شود.
باستانی تصریح کرد: عرضه نشدن خودرو به بازار، فرمول وزارت صنعت، معدن و تجارت را برای کاهش قیمت خودرو بی اثر کرده است 9و برای ارزانی خودرو در برهه نخست باید منابع مالی لازم در اختیار قطعه سازان قرار گیرد تا بتوانند با افزایش تولید، قطعات موردنیاز خودروسازان را تامین کنند. باید خودرو به دست مصرف‌کننده واقعی برسد در صورتی که خودرو در اختیار دلالان قرار گیرد روز به روز بر قیمت‌ها افزوده می‌شود.
وی در خصوص راهکارهای کاهش قیمت خودرو اظهار کرد: پرداخت تسهیلات 4 هزار میلیاردی به خودروسازان یکی از قدم های مثبت برای کاهش قیمت ها است چراکه باعث افزایش عرضه خودرو به بازار می‌شود اما نکته حائزاهمیت در کاهش قیمت خودرو، کوتاه کردن دست دلالان از بازار است.
عبدالله رضیان عضو کمیسیون صنایع مجلس گفت: مشکل صنعت خودرو خیلی پیچیده شده است و خودروسازان بر این عقیده هستند که اگر بخواهیم تمام خودروهای پیش فروش شده را تامین کنیم، حدود 12 هزار میلیارد تومان به شرکت ها زیان وارد می شود.
رضیان افزود: بر اساس فشار مجلس شورای اسلامی و شخص وزیر صنعت، معتقدیم شرکت‌های خودروسازی باید به تعهدات خودشان عمل کنند تا با اجرای تعهدات خود و تولید مناسب بتوان بازار را کنترل کرد. راه حل و فرمول جدید برای بهبود بازار فقط اجرای تعهدات در کوتاه ترین زمان است.
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس اظهار کرد: قانونی جامعی در حال طراحی است تا بتوانیم حوزه خودرو را مدیریت کنیم. اختلاف قیمت ارز بین خودروسازانو قطعه سازان فاصله انداخت و خود این موضوع در افزایش قیمت ها بی تاثیر نبوده است.
مهدی معینی از فعالان بازار خودرو گفت: بیشتر نمایشگاه داران با شیتیل و لابی خود در شرکت‌های ایران خودرو و سایپا خودروی سند نخورده و دست اول دریافت می‌کنند و این در حالی است که در بازار به‌طور مستقیم عرضه‌ای نیست و همچنین بیشتر افرادی که خودرو پیش خرید کرده‌اند و یا به صورت اعتباری اقدام به ثبت خرید کرده‌اند در موعد مقرر موفق به دریافت خودرو نمی‌شوند.
این فعال بازار خودرو گفت: خودروسازان داخلی کار را بلد شدند و با عرضه نکردن خودروی پراید، ۲۰۶ و امثال این خودروهای داخلی را از زیر پنجاه میلیون تومان به نزدیک ۱۰۰ میلیون تومان رساندند و این موضوع همچنان بدون نظارت دستگاه‌های مربوط در حال ادامه است.
معینی تصریح کرد: با توجه به نزدیک شدن به روز‌های پایانی سال این روند افزایش روز به روز بیشتر می‌شود و سودجویان نهایت استفاده را از این آشفته بازار خواهند کرد.
امیرحسین قناتی مدیرکل صنایع خودرو و نیرو محرکه وزارت صمت گفت: اگر فقط پیش فروش باشد و عرضه در بازار صورت نگیرد وضعیت تغییری نخواهد کرد و خریداران واقعی با نبود عرضه و افزایش قیمت مواجه خواهند شد بنابراین تصمیم بر این شد ۸۰ درصد عرضه روزانه بر اساس تعهدات معوق و ۲۰ درصد به صورت فروش نقدی باشد.
وی افزود: روند افزایش تولید اتفاق افتاده است و تولید روزانه ایران خودرو به بالای ۳۰۰۰ تا ۳۵۰۰ دستگاه رسیده است بنابراین بخشی از تولید به صورت عرضه فوری و مستمر انجام می‌شود و دو شرکت خودروساز موظف شدند فروش مستمر را تا واقعی شدن قیمت‌ها و تعادل در بازار ادامه داشته باشند.
قناتی گفت: پیش بینی ما بر این است که در صورت عرضه مستمر خودرو در بازار قیمت‌ها به شدت کاهش خواهد یافت.
این مقام مسئول تصریح کرد: یکی از دلایل عرضه فوری برای حذف واسطه‌ها و دلالان و نیاز مشتری است. با عرضه متناسب و نظارت بیشتر واسطه‌ها حذف خواهند شد و مصرف کننده حقیقی خودرو مشخص خواهد شد.
وی ادامه داد: در بازار خودرو یا هر کالای دیگری که مردم احساس کنند نسبت به آینده آن اطمینانی نیست دچار بحران خواهد شد.
مدیرکل صنایع خودرو و نیرو محرکه وزارت صمت گفت: با توجه تمام مشکلات و کمبود قطعات، قطعه سازان با حمایت دولت در تولید همراهی کردند و در نهایت خط خودروساز تجهیز شد. بالارفتن تیراز تولید خودرو نشان دهنده اطمینان بیشتر خودروساز و عرضه بیشتر در جهت کاهش قیمت است.
قناتی درباره تاثیر قیمت‌ها در بازار بر قیمت تولید خورو گفت: ملاک قیمت بر اساس قیمت حاشیه بازار است که سازمان حمایت تعیین می‌کند و قیمت‌های فعلی نیز بر اساس تعادل بازار در اول بهمن ۹۷ است.
وی درباره قیمت‌های فعلی گفت: قیمت‌های حاشیه بازاری به خودروسازان ابلاغ شده است حبابی نیست. ملاک عمل بر اساس اعلام سازمان حمایت است و خودروسازان بر اساس قیمت ابلاغ شده موظف به تعیین قیمت هستند تا قیمت‌ها به قیمت واقعی برسد.
قتانی درباره علت افزایش قیمت گفت: خودرو مجموعه‌ای قطعات فلزی، پلیمری و منسوجات است که بیش از ۸۵ درصد قیمت خودرو مواد اولیه و قطعات خریداری شده است و هزینه‌های سربار خودرو فقط ۱۵ درصد را بر خودروساز تحمیل می‌کند.
وی افزود: افزایش ۱۰۰ تا ۱۲۰ درصدی قیمت مواد اولیه مثل فولاد و پتروشیمی نسبت به سال قبل و کاهش توان نقدینگی و خرید تولید کننده منجر به افزایش قیمت خودرو شده است.
این مقام مسئول تصریح کرد: وقتی توان خرید کاهش یافته در جبران آن روش‌های مختلفی برای عرضه وجود دارد تا فضای ملتهب و آشفته بازار آرام شود. اگر روند تولید و عرضه به روال قبل برگردد خریداران واقعی به خواسته خود خواهند رسید.
گزارش از رامین بختیاری
