نگاهی اجمالی به مهمترین دستاوردهای سازمان تامین اجتماعی پس از پیروزی انقلاب اسلامی

به گزارش ایران اکونومیست به نقل از اداره کل روابط عمومی سازمان تأمین اجتماعی، در ابتدای انقلاب از هر 5 ایرانی یک نفر تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی بود و بخش قابل توجهی از جمعیت کشور خارج از چتر حمایتی سازمان های بیمه گر بودند اما امروز نیمی از جمعیت کشور تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی قرار دارند.

همزمان با چهلمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی اقدامات صورت گرفته در سازمان تأمین اجتماعی را مرور می کنیم.

حوزه معاونت بیمه ای

معاونت بیمه ای سازمان تأمین اجتماعی مأموریت تعمیم و گسترش بیمه های اجتماعی، وصول منابع حق بیمه، ارائه حمایتهای قانونی اعم از تعهدات کوتاه مدت و بلند مدت، شناسایی و نامنویسی مشمولین و همچنین حفظ و نگهداشت سوابق و حساب‌های بیمه‌شدگان را بر عهده دارد.

جمعیت تحت پوشش در عین آنکه نشان دهنده گسترش فعالیتهای سازمان در راستای ماموریت خود است از یکسو تامین کننده بخش عمده ای از منابع لازم برای سازمان بوده و از سوی دیگر مصرف کننده خدماتی که بوسیله آن ارائه می شود. شایان ذکر است که سطح منابع مالی در دسترس برای سازمان تامین اجتماعی بستگی به جمعیت فعال، میزان اشتغال، سطح دستمزد نیروی کار و ضریب پوشش تامین اجتماعی در جامعه دارد.

ضریب پوشش بیمه ای بیانگر سهم تعداد افراد تحت پوشش سازمان از کل جمعیت کشور است. در سال 56 از جمعیت 35 میلیونی کشور، 6 میلیون و 700 هزار نفر تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی بوده اند و در سال 96 از جمعیت 80 میلیونی کشور 42 میلیون نفر تحت پوشش این سازمان قرار گرفته اند.

در سالیان پس از پیروزی انقلاب اسلامی، سازمان تأمین اجتماعی با استفاده از ظرفیتهای قانونی پوشش بیمه اجتماعی را قریب به 34 گروه شغلی تسری داده است موضوعی که در پیش از انقلاب مغفول بوده و نگرشی در راستای توسعه پوشش بیمه ای به اقشار مختلف نیز وجود نداشته است.

تعداد بیمه شدگان در سال 1356 یک میلیون و 765 هزار نفر بوده است که در سال 1396 تعداد بیمه شدگان به 14 میلیون نفر رسیده است. این رشد بیانگر آن است که سازمان تامین اجتماعی نسبت به وقایع بازار و تغییرات موجود در نوع مشاغل و حتی سلایق و علائق بازار کار نقش کنشگری ایفا کرده است شایان ذکر است که استمرار اصلاحات و بهبود در ارائه خدمات تأمین اجتماعی کماکان در دستور کار این مجموعه بوده و همواره سیاست شناسایی گروه های جدید جهت تحت پوشش قرار دادن نیروی کار فعال وجود دارد.

تعهدات و خدمات درمانی سازمان تامین اجتماعی برابر استانداردهای سازمان بین المللی کار (ILO) و سازمان بین المللی تامین اجتماعی (ISSA) تنظیم شده است و بالاترین حد این استانداردها را در بر می گیرد. سازمان تامین اجتماعی جمهوری اسلامی ایران از نظر تنوع و تعداد ارائه خدمات و تعهدات در شرایط مطلوبی قرار گرفته و تنوع خدمات و پوشش کامل خدمات مورد نیاز جامعه تحت پوشش را همتراز کشور های توسعه یافته ارائه می دهد.

مستمری بازنشستگی مهمترین بخش از خدماتی است که در دراز مدت از سوی سازمان ارائه می شود. سازمان در بخش تعهدات خود بخصوص در مستمری بازنشستگی طی سالهای مورد بررسی از رشد چشمگیری چه از نظر تعداد و چه از نظر میزان هزینه پرداختی مستمری بگیران مواجه بوده است. هزینه مستمری بازنشستگی از رقم 2میلیارد و 840 میلیون ریال در سال 1356 به 351 هزار و 254 میلیارد ریال در 1396 بالغ شده است.

حوزه درمان

معاونت درمان سازمان تامین اجتماعی همانند سایر حوزه های این سازمان اقدامات و فعالیت های مختلفی را در جهت اهداف سازمانی انجام داده است.

ایفای تکالیف درمانی به عنوان یکی از مهمترین تعهدات حوزه درمان سازمان تامین اجتماعی نسبت به بیمه شدگان از بدو پیدایش و فعالیت آن مطرح بوده است و این موضوع به خصوص طی سه دهه اخیر که ایفای این مسئولیت مستقیماً به این سازمان واگذار شده،  باعث ثبت افتخارات منحصر به فرد و تبلور خدمات درخشانی در سطح کشور شده است.

تصویب قانون الزام تامین اجتماعی، موجب شد در سطوح مختلف سیاستگذاری، مدیریت منابع سهم درمان مجدد به سازمان تامین اجتماعی بازگردد. این موضوع، نقطه عطفی در تاریخ فعالیت های سازمان هم در عرصه مدیریت منابع بیمه شدگان و هم در عرصه حضور در نظام سلامت کشور در جهت صیانت از حقوق بیمه شدگان تحت پوشش محسوب می شود.

با ورود سازمان تامین اجتماعی به حوزه «تولید درمان» و با احداث مراکز درمانی ملکی و ارائه خدمات در بخش درمان مستقیم، بخش درمان سازمان، مسئولیت راهبری بزرگترین شبکه بزرگ درمانی کشور را پس از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بر عهده دارد.

این سازمان در عرصه خرید خدمات درمانی نیز به عنوان بزرگترین خریدار خدمت در کشور، نقشی بی بدیل در تجهیز و مدیریت منابع مالی نظام سلامت ایفا می نماید و بیش از نیمی از بازار بیمه خدمات درمانی را در اختیار دارد.

طی چهار دهه اخیر، جمعیت تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی بیش از شش برابر شده است و از 19 درصد جمعیت کشور (6.7 میلیون نفر) در سال 56 به حدود 52 درصد جمعیت کل کشور (حدود 42 میلیون نفر) در سال 96 رسیده است.

در بخش درمان مستقیم، این سازمان خدمات مورد نیاز بیمه شدگان تحت پوشش را در مراکز درمانی خود که مشتمل بر 376 مرکز درمانی (76 بیمارستان، 5 مرکز جراحی محدود، 82 پلی کلینیک، 114 درمانگاه تخصصی، 94 درمانگاه عمومی، 5 کلینیک مستقل دندانپزشکی) است را  بصورت رایگان ارائه می دهد.

همچنین در بخش درمان غیرمستقیم در جهت تامین عدالت و تسهیل در دسترسی به خدمات، با توسعه مراکز تشخیصی، بهداشتی و درمانی طرف قرارداد به بیش از 46هزار و 928 مرکز، امکان بهره مندی بیمه شدگان از خدمات درمانی متنوع و تخصصی مراکز غیرملکی در سطح کشور فراهم شده است.

معاونت اقتصادی و برنامه ریزی

حرکت به سمت سهامداری به جای بنگاه داری ، سرمایه گذاری در کسب و کارهای نوپا و پیاده سازی اصول اقتصاد مقاومتی راهبردهای کلان حوزه اقتصادی سازمان تأمین اجتماعی است.

سازمان تامین اجتماعی به عنوان یک نهاد عمومی غیردولتی و فعال در صنایع و نیز بازارهای پولی و مالی کشور به منظور مدیریت کارآمد ذخایر و دارائیها با رویکرد حضور موثر در عرصه های اقتصادی بطور هدفمند ایفای نقش می کند.

این سازمان بعد از پشت سر گذاشتن دوره های مختلف وارد مرحله تکامل سازمانی و پوشش کامل و همگانی شده است و دارای مجموعه ای از اصول عام مانند اصل فراگیری، کفایت، جامعیت، برابری و اصول خاص مانند تمرکز زدایی، منع هم پوشانی، جانشینی، پیشگیری، تعاون، توانمندسازی و ... است که تحقق کامل این اصول در نظام تامین اجتماعی ایران با جدیت پیگیری می شود.

معاونت امور استانها

حوزه های هماهنگی امور اجرایی، نظارت و ارزشیابی، برنامه ریزی، فنی و مهندسی، اتباع و راهبری سیستم ها به عنوان زیرمجموعه های معاونت امور استان های سازمان تامین اجتماعی اقدامات و فعالیت های مختلفی را در سال جاری پیاده سازی کرده اند.

برنامه ریزی و برگزاری همایشهای سراسری مدیران، برنامه ریزی انجام سفرهای استانی مدیرعامل سازمان و هیأت همراه، ‏برنامه ریزی و تهیه گزارشات مرتبط با پروژه های آماده افتتاح و کلنگ زنی، تشکیل شورای هماهنگی استانها، برنامه ریزی و برگزاری نشست منطقه ای استانها، دیدار با استانداران، برنامه ریزی و انجام بازدیدهای مدیریتی، بررسی و تهیه گزارش مشکلات ادارات کل استانها در رابطه با پروژه های ساخت وساز حوزه بیمه ای،ارائه گزارش مشکلات و پیشرفت پروژه های ساخت و ساز حوزه بیمه ای استانها به نمایندگان مجلس شورای اسلامی از فعالیت های دفتر هماهنگی امور اجرایی معاونت امور استان های سازمان تامین اجتماعی در سالجاری است.

دفتر نظارت و ارزشیابی معاونت امور استان های سازمان تامین اجتماعی نیز در سالجاری، تسهیل در ارائه خدمات به مخاطبین از طریق اجرای تمامی فعالیتهای قابل اقدام در باجه‌های ارائه خدمات شعب تابعه به واسطۀ اجرای فاز اول طرح ساختار نوین ارائه خدمات،تلاش و نظام‌مند نمودن یکی از پرتکرارترین خدمات مورد مطالبۀ مخاطبین‏، ارتقاء استقلال عمل و سطح اختیارات واحدهای استانی، پیگیری طرح استقرار میز خدمت در واحدهای اجرایی و اعمال تغییرات در نحوه ارائه خدمات به مراجعین، بهبود شیوه و فرایند ارزیابی عملکرد واحدهای اجرایی(ادارات کل و شعب تابعه) از طریق بازبینی و به روزرسانی مستمر معیارهای ارزشیابی وتکمیل و بروز رسانی طراحی سیستم جامع نظارت و ارزشیابی را اجرایی ساخته است.

دفتر فنی و مهندسی از زیرمجموعه های معاونت سازمان تامین اجتماعی است که ساخت وساز  پروژه های عمرانی این سازمان در مراکز بیمه ای و درمانی را در دست اقدام دارد.

از پروژه های تکلیفی خاتمه یافته و بهره برداری شده سازمان تأمین اجتماعی به عنوان یکی از فعالیت های این دفتر از شهریور 92 تاکنون می توان به بهره برداری از 120 پروژه عمرانی تکلیفی احداث بیمارستان و توسعه بخشهای بیمارستانی با زیربنای 1/642/602 مترمربع، راه اندازی از 156 پروژه عمرانی تکلیفی احداث پلی کلینیک و درمانگاه با زیربنای 324/891 مترمربع، بهره برداری از 208پروژه عمرانی تکلیفی احداث ساختمانهای اداری و شعب تأمین اجتماعی با زیربنای 566/057 مترمربع، راه اندازی از 92 پروژه عمرانی تکلیفی احداث ساختمانهای اداری-درمانی با زیربنای319/144 مترمربع و بهره برداری از تعداد 38 پروژه عمرانی تکلیفی احداث ساختمانهای مسکونی و انبوه سازی مسکن با زیربنای 914/997 مترمربع اشاره کرد.

اداره کل اتباع نیز به عنوان یکی از بخش های معاونت امور استان های سازمان تامین اجتماعی، تسهیل و روانسازی امور بیمه ای ایرانیان خارج از کشور و اتباع خارجی مقیم ایران بر عهده دارد.

حدود 85 هزار تبعه خارجی و بالغ بر 300 هزار ایرانی خارج از کشور اعم از بیمه‌شده و مستمری بگیر و افراد تبعی آنان تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی هستند.

سامانه نسخه الکترونیک، سامانه نوبت دهی اینترنتی شعب، بهره برداری وتوسعه Mobile Application جهت ارائه خدمات غیرحضوری از طریق تلفن همراه، سامانه ثبت پروتز های زانو و لگن IJR، سیستم اتصال دستگاههای تصویربرداری(PACS)، آرشیو الکترونیکی اسناد پرونده و امضاء دیجیتال مبتنی بر موبایل از جمله فعالیت های دفتر راهبری سیستم های این سازمان است.

حوزه معاونت حقوقی و امور مجلس

معاونت حقوقی و امور مجلس سازمان تامین اجتماعی به مانند سایر حوزه های این سازمان در سال جاری اقدامات و فعالیت های مختلفی را در جهت اهداف سازمانی انجام داده است.

بررسی پیش نویس بخشنامه‌ها و دستورهای اداری از حیث انطباق با قوانین یکی از مهمترین فعالیت های دفتر قوانین و مقررات معاونت حقوقی و امور مجلس این سازمان است.

بخشنامه‌هایی که با بررسی و تأیید دفتر قوانین و مقررات صادر شده است، بسیاری از ابهامات قانونی را که ممکن است در مقام اجرا به وجود آید مرتفع و از بروز رویه‌ها و اقدامات چند گانه واحدهای اجرایی سازمان جلوگیری می‌ کند. همچنین دعاوی بیمه‌شدگان و یا کارفرمایان در دیوان عدالت اداری و یا مراجع قضایی کاهش می‌دهد. تاکنون بخشنامه ها یا دستورات اداری که پس از تأیید دفتر قوانین این سازمان صادر شده به ندرت مورد ابطال دیوان قرار گرفته است. این دفتر سالیانه حدود 100 مورد پیش نویس بخشنامه و دستور اداری را بررسی می کند.

تجمیع، تلخیص، تنقیح و روان سازی بخشنامه ها و دستورالعمل ها یکی دیگر از مهمترین اقدامات دفتر قوانین و مقررات معاونت حقوقی و امور مجلس سازمان تامین اجتماعی است . در اجرای بخشنامه مدیرعامل فقید سازمان (مرحوم دکتر نوربخش) مبنی بر لزوم رعایت اصل قانونمداری و شفاف سازی مقررات سازمانی، جلوگیری از انباشت بخشنامه ها و دستورالعمل های تکراری، مشابه و مغایر و اطلاع شرکای اجتماعی سازمان از حقوق و تکالیف مقرر با هدف رضایت بیمه شدگان و کارفرمایان «تنقیح بخشنامه ها و دستورالعمل های لازم الاجرا» در دستور کار این دفتر قرار گرفته است.

در حال حاضر از 41 موضوعی که جهت تنقیح شناسایی شده است، 11 بخشنامه تنقیحی صادر شده و 8 بخشنامه نیز تأیید و در انتظار صدور است. سایر بخشنامه ها نیز با پیشرفت بیش از 80 درصد، در دست بررسی و تدوین هستند.

شایان ذکر است تجمیع، تلخیص، تنقیح و روان سازی بخشنامه ها و دستورالعمل ها به عنوان یکی از طرح های کاندید جایزه تجربه موفق سازمان های عضو اتحادیه بین المللی تامین اجتماعی( ایسا) در منطقه آسیا و اقیانوسیه 2018، معرفی و موفق به کسب گواهی تجربه موفق از ایسا شد.

حوزه معاونت اداری و مالی

استخدام و بکارگیری نیروهای مورد نیاز سازمان در بخش های مختلف از طریق آزمون استخدامی (سراسری و منطقه‌ای‏/ محلی) برای تأمین نیروی انسانی مورد نیاز واحدهای تابعه از اقدامات مهم معاونت اداری و مالی سازمان تامین اجتماعی در سال جاری است.

اجرا و پیاده‎سازی پروژه سیستم جامع و یکپارچه منابع انسانی در راستای برنامه‎های راهبردی و اقتصاد مقاومتی، ‏‏ استمرار اجرای طرح کرامت رضوی با اعزام 30 هزار نفر از مستمری‎بگیران و بازنشستگان سازمان در قالب 81 کاروان زیارتی از سراسرکشور به مشهد مقدس و‏‏ ارائه خدمات فرهنگی به بیمه‎شدگان، خانه کارگر و کانون بازنشستگان و مستمری‎بگیران  از دیگر فعالیت های معاونت اداری و مالی این سازمان است.

‏‏‏‏کسب رتبه برتر در حوزه ارائه خدمات الکترونیکی و تحول دیجیتالی در نظام اداری در میان دستگاه‎های اجرائی کشور  از طریق راه‎اندازی و اجرای متمرکز سیستم اتوماسیون اداری سازمان در دومین همایش بزرگ نظام اداری کشور و چهل‎وهشتمین مجمع مدیران دبیرخانه‎های کل کشور و دریافت لوح تقدیر از معاونت پشتیبانی و تحول اداری دفتر ریاست‎جمهوری در اردیبهشت ماه سال‌جاری و اخذ رتبه برتر در خدمات‎دهی مناسب به ایثارگران در میان دستگاه‎های اجرائی کشور از طریق جذب بالغ بر 1300 نفر از فرزندان مشمول ماده 21 قانون جامع خدمات‎رسانی به ایثارگران (از سال 94 تاکنون) و دریافت لوح تقدیر از ریاست بنیاد شهید و امور ایثارگران در اردیبهشت ماه سال‌جاری و‏‏راه‎اندازی سامانه تدارکات الکترونیکی دولت ازفعالیت های شاخص این معاونت است.

حوزه معاونت فرهنگی و اجتماعی

معاونت فرهنگی و اجتماعی سازمان تامین اجتماعی در جهت تحقق سه جانبه گرایی اقدامات مهمی را اجرایی ساخته است.

برگزاری دوره‌های آموزشی پیشگیری از حوادث ناشی از کار برای 50 هزار نفر از کارگران ساختمانی سراسر کشور، اتخاذ برنامه ریزی و تمهیدات لازم برگزاری گرامیداشت هفته کارگر در سال 97 در کلیه استان‌های سراسر کشور توسط ادارات کل و مدیریت های درمان و تهیه و تدوین سند حقوق شهروندی برای حفظ و رعایت حقوق مخاطبین در دریافت خدمات از دیگر اقدامات شاخص معاونت فرهنگی و اجتماعی این سازمان است.

اتخاذ تمهیدات لازم برای ساخت و طراحی سیستم سنجش مکانیزه رضایت مندی ذی نفعان از خدمات و کارکردهای سازمان بازای دریافت هر خدمت، برگزاری 3 کارگاه آموزشی بازآموزی قوانین و مقررات کار و تأمین اجتماعی برای تعداد 280 نفر از اعضاء کانون شوراهای اسلامی کار استان‌های همدان، لرستان و تهران در راستای ارتقاء شناخت و آگاهی شرکای اجتماعی از کارکردها و مفاهیم تامین اجتماعی، برگزاری 7 دوره کارگاه آموزشی بازآموزی قوانین و مقررات هیات‌های بدوی تشخیص مطالبات شعب برای تعداد 840  نفر از اعضاء هیات های بدوی (دورن سازمانی و شرکای اجتماعی) در ادارات کل استان های خراسان رضوی ، شمالی و جنوبی، لرستان، آذربایجان غربی، سمنان، مازندران، سیستان و بلوچستان و هرمزگان در جهت بسط گفتمان تأمین اجتماعی، اتخاذ وحدت رویه در نحوه صدور آراء هیات و حفظ اعتماد کارفرمایان و رعایت حقوق شهروندی ونشست با 10 کانون انجمن صنفی رانندگان در حوزه حمل و نقل شهری و برون شهری را می توان از دیگر فعالیت های معاونت فرهنگی و اجتماعی سازمان تامین اجتماعی در سال جاری برشمرد.