۱۵ بهمن ۱۳۹۷ - ۱۳:۴۸
پارس جنوبی، تبلور جهاد اقتصادی و صیانت از منافع ملی
وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران در سال‌های آغازین دهه ۷۰ همسو با برنامه ظرفیت‌سازی تولید نفت و گاز در بخش‌های فراساحلی به‌ویژه پس از آغاز تولید گاز از سوی کشور همسایه قطر، نخستین تحرکات خود را در زمینه تکمیل عملیات اکتشاف در پهنه خلیج‌فارس به‌منظور شناخت موقعیت‌های مخزنی جدید با ممارست در یک دوره فشرده آغاز کرد که حاصل کاوش‌های کشتی استیجاری دلف، کشف بزرگ‌ترین میدان گازی جهان در آب‌های ایران در بخش راهبردی منطقه را به دنبال داشت.
وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران در سال‌های آغازین دهه ۷۰ همسو با برنامه ظرفیت‌سازی تولید نفت و گاز در بخش‌های فراساحلی به‌ویژه پس از آغاز تولید گاز از سوی کشور همسایه قطر، نخستین تحرکات خود را در زمینه تکمیل عملیات اکتشاف در پهنه خلیج‌فارس به‌منظور شناخت موقعیت‌های مخزنی جدید با ممارست در یک دوره فشرده آغاز کرد که حاصل کاوش‌های کشتی استیجاری دلف، کشف بزرگ‌ترین میدان گازی جهان در آب‌های ایران در بخش راهبردی منطقه را به دنبال داشت.
کشف این میدان شروع دوره جدیدی در تاریخ صنعت نفت و گاز کشور و تولید انرژی بود که در واقع تحولی بزرگ در اقتصاد ایران ایجاد کرد. بررسی‌های اولیه اکتشافی حکایت از وجود ذخایری معادل دو فاز استاندارد پارس جنوبی (۲ میلیارد فوت مکعب در روز) داشت که البته پس از مطالعات دقیق‌تر، وجود میدانی به وسعت کنونی به تایید تفسیرگران حوزه اکتشاف رسید.
دستیابی به حجم وسیعی از ذخایر گاز و به تبع آن ارتقای ظرفیت‌های تولید، زمینه‌ای را فراهم آورد که کشور بتواند علاوه بر تأمین انرژی خود به‌ویژه در زمینه تولید سوخت حرارتی، با استفاده از گاز به جای نفت و از سوی دیگر تأمین سوخت صنایع، افزون بر ایجاد اطمینان از تأمین تقاضای رو به رشد انرژی کشور و ایجاد تحرک در شبکه تولید برق و کالاهای صنعتی، کمک شایانی نیز به حفاظت از محیط‌زیست به لحاظ استفاده از سوخت پاک گاز در چرخه مصرف انرژی شود.
پارس جنوبی به‌واقع ایران را در شمار پیشرانان عرصه تولید گاز مطرح ساخت که بالطبع در اختیار داشتن این میدان همراه با سرمایه‌گذاری و همچنین اراده‌ای که در زمینه اجرا و بهره‌برداری از طرح‌های متعدد این میدان وجود داشته، بیش‌ازپیش این قطب انرژی را مورد توجه ویژه محافل تجاری و بازارهای بین‌المللی قرار داده است.
طراحی راهبردی توسعه مرحله نخست این میدان از سوی شرکت نفت و گاز پارس با همکاری شرکت‌های بین‌المللی، آغازگر دوره متفاوتی از اجرای پروژه‌های صنعت نفت شد که به‌واقع بستر مناسبی برای نیل به تحقق اهداف در مسیر صنعتی شدن ایجاد کرد.
در این دوره، شکل‌دهی قراردادها بر مبنای ملزم ساختن شرکت‌های خارجی به اعطای بخشی از سبد اجرای امور طرح‌های این میدان بزرگ گازی به شرکت‌های ایرانی، زمینه را برای ایجاد و تقویت ظرفیت‌های مهندسی و تولید صنعتی فراهم کرد که در نوع خود تحولی ویژه در زنجیره ارزش صنعت نفت و تعالی اندیشه در مسیر تکامل حرفه‌ای این حوزه قلمداد می‌شود.
همان‌گونه که در گستره نقش‌آفرینی وسیع در طول بیش از ۲۰ سال گذشته از شکل‌گیری تا بهره‌برداری بسیاری از طرح‌های این میدان دیده می‌شود، توسعه فازهای پارس جنوبی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در دستیابی کشورمان به منافع فراملی (منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای) نیز نقش بسیار مؤثری داشته و نتایج با اهمیت آن، آینده‌ای مبتنی بر رشد و پیشرفت ملی به بار آورده است. برخی از نتایج بهره‌برداری از فازهای پارس جنوبی و توسعه فازهای در دست اجرا موجب شده است جمهوری اسلامی در عرصه فرامرزی نیز معادلات جدیدی رقم زند و به مرزهای نوینی در مناسبات بین‌المللی دست یابد .
ورود جدی ایران به عرصه تولید گاز طبیعی تنها در سیمای احیای توانمندی‌های فنی و مهندسی خلاصه نمی‌شود، بلکه امروز تقویت امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در منطقه و جهان، کمک به ترویج و نفوذ گفتمان انقلاب اسلامی، اشاعه الگوی ایرانی و اسلامی در عرصه روابط بین‌الملل و همچنین شکست بنیان تحریم‌های تاریخی غرب علیه کشورمان را نیز به دنبال داشته است.
اینک، پس از طی روند فرآیند انتقال فناوری، دانش فنی و تقویت شاخص‌های اقتصاد زمینه‌ساز افزایش توان خوداتکایی در توسعه میدان هم‌زمان با امتناع شرکت‌های نفتی بین‌المللی از حضور در مناقصه‌های صنعت نفت و گاز ایران بوده و کاهش بیش‌از پیش وابستگی، افول برنامه یک‌جانبه‌گرایی تولید و سرمایه‌گذاری انحصاری کشورهای غربی در توسعه و بهره‌برداری از میدان گازی پارس جنوبی را موجب شده و در عرصه‌ای فراتر، حضور ایران در عرصه صادرات گاز به بازارهای منطقه، تقویت بنیان‌های اقتصاد بومی ایران، کمک به همگرایی پیوندهای معنوی و فرهنگی میان کشورهای مسلمان منطقه و همسایه و افزایش صادرات محصولات صنعتی را در پی داشته است.
اما تنها دستاورد این تحول در دو دهه گذشته به موارد مشروحه فوق محدود نمی‌شود.کمک به توسعه توان دیپلماسی اقتصادی ایران، تقویت مواضع جمهوری اسلامی ایران در سازمان‌های بین‌المللی ازجمله اوپک، ارتقای مدیریت و توسعه منابع انسانی، دسترسی به فناوری پیشرفته و امکان صدور آن در آینده و ارتقای جایگاه مدیریت پروژه ایرانی در تراز منطقه‌ای و جهانی، انعکاسی از تلاش‌های بزرگی است که در بستر پارس جنوبی تبلور یافت.
ارائه یک الگوی موفق ایرانی و اسلامی برای توسعه اقتصادی و صنعتی بر محور تعاون، مشارکت و تقویت حس ملی و ارتقای توان داخلی، بی‌نتیجه گذاشتن تلاش‌های غرب برای عدم دستیابی ایران به تأمین کالاها و فناوری‌های حوزه بالادستی صنعت نفت و گاز، جذب و تخصیص بخش قابل‌توجهی از منابع عمومی کشور در قالب تخصیص اعتبارات مدیریت‌شده صندوق توسعه ملی برای تسریع در روند توسعه فازهای میدان مشترک پارس جنوبی با حمایت دولت‌ها و مجلس شورای اسلامی در ادوار مختلف، ازجمله جلوه‌های طلایی این دوره ماندگار و افتخارآمیز تاریخی است.
خلق شکوهمند جلوه اراده و توانایی بخش‌های دولتی و خصوصی صنایع نفت و گاز در توسعه پارس جنوبی که با تدابیر عالمانه وزارت نفت هدایت‌شده است، نماد عینی از یک حماسه اقتصادی است که در روندی چندساله و براثر ممارست و تلاش جمعی همه فعالان ایرانی پدید آمده است.
شرکت نفت و گاز پارس در این عصر تاریخی، طیف وسیعی از شرایط فرصت‌ساز و نیز تهدید‌آفرین را در کوران این دوران پرمشقت پشت سرنهاده و با تمرکز بر مسئولیت، تحقق منافع و مصالح ملی را نیز سرلوحه اقدام‌های خود قرار داده، به‌گونه‌ای که در سال‌های گذشته به‌تدریج میزان اطمینان از خودکفایی در تأمین انرژی موردنیاز و نیز هموارسازی ورود به بازارهای تجاری صادرات گاز افزایش یافته است.
با کسب این افتخارات اما در جهانی که امنیت ملی کشورها با تأمین پایدار انرژی گره خورده است، ضرورت حفظ، پایداری و بهره‌گیری صیانتی از حصول این مزیت نسبی اقتصادی دوچندان است.
امروز در کوران مسیر سازندگی، در غیاب شرکت‌های بزرگ بین‌المللی و با اتکا به ظرفیت‌ها و توانمندی متخصصان داخلی، رکوردهای جدیدی در توسعه فازهای پارس جنوبی به ثبت رسیده است. پروژه‌های تولید گاز نوبت به نوبت در مدار بهره‌برداری قرار می‌گیرد و به‌رغم پابرجا ماندن تحریم‌های ظالمانه، دستاوردهای تازه‌ای در بخش‌های مهمی چون حفاری چاه‌های گاز، طراحی، ساخت، راه‌اندازی و بهره‌برداری از سکوهای دریایی و واحدهای فرآیندی پالایشگاهی حاصل شده است.
در سایه این تحول تاریخی، دولت دوازدهم عزم خود را جزم کرده تا در ادامه این مسیر هم‌افزا و مبتنی بر پویایی فعالان این عرصه، تمامی طرح‌ها را در افق فعالیت خود در مدار بهره‌برداری قرار دهد. بر این مبنا پیش‌بینی می‌شود با دستیابی به هدف راهبردی تولید روزانه ۷۷۰ میلیون مترمکعب گاز شیرین و ۸۰۰ هزار بشکه میعانات گازی و نیز انبوهی از سایر محصولات پالایشگاهی برای تغذیه صنایع مختلف، عواید اقتصادی و درآمدهای پایدار ملی کشورمان روز به روز افزایش یابد.
ما امروز به خود می‌بالیم که در دو دهه ممارست در امر توسعه و تولید از میدان مشترک پارس جنوبی با رویکرد جهاد اقتصادی و صیانت از منافع ملی مبتنی بر محور دانایی و تلاش و الگوی مدیریت یکپارچه، کماکان مسیر پرافتخار خود را طی می‌کنیم.
محمد مشکین‌فام
مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس
کشف این میدان شروع دوره جدیدی در تاریخ صنعت نفت و گاز کشور و تولید انرژی بود که در واقع تحولی بزرگ در اقتصاد ایران ایجاد کرد. بررسی‌های اولیه اکتشافی حکایت از وجود ذخایری معادل دو فاز استاندارد پارس جنوبی (۲ میلیارد فوت مکعب در روز) داشت که البته پس از مطالعات دقیق‌تر، وجود میدانی به وسعت کنونی به تایید تفسیرگران حوزه اکتشاف رسید.
دستیابی به حجم وسیعی از ذخایر گاز و به تبع آن ارتقای ظرفیت‌های تولید، زمینه‌ای را فراهم آورد که کشور بتواند علاوه بر تأمین انرژی خود به‌ویژه در زمینه تولید سوخت حرارتی، با استفاده از گاز به جای نفت و از سوی دیگر تأمین سوخت صنایع، افزون بر ایجاد اطمینان از تأمین تقاضای رو به رشد انرژی کشور و ایجاد تحرک در شبکه تولید برق و کالاهای صنعتی، کمک شایانی نیز به حفاظت از محیط‌زیست به لحاظ استفاده از سوخت پاک گاز در چرخه مصرف انرژی شود.
پارس جنوبی به‌واقع ایران را در شمار پیشرانان عرصه تولید گاز مطرح ساخت که بالطبع در اختیار داشتن این میدان همراه با سرمایه‌گذاری و همچنین اراده‌ای که در زمینه اجرا و بهره‌برداری از طرح‌های متعدد این میدان وجود داشته، بیش‌ازپیش این قطب انرژی را مورد توجه ویژه محافل تجاری و بازارهای بین‌المللی قرار داده است.
طراحی راهبردی توسعه مرحله نخست این میدان از سوی شرکت نفت و گاز پارس با همکاری شرکت‌های بین‌المللی، آغازگر دوره متفاوتی از اجرای پروژه‌های صنعت نفت شد که به‌واقع بستر مناسبی برای نیل به تحقق اهداف در مسیر صنعتی شدن ایجاد کرد.
در این دوره، شکل‌دهی قراردادها بر مبنای ملزم ساختن شرکت‌های خارجی به اعطای بخشی از سبد اجرای امور طرح‌های این میدان بزرگ گازی به شرکت‌های ایرانی، زمینه را برای ایجاد و تقویت ظرفیت‌های مهندسی و تولید صنعتی فراهم کرد که در نوع خود تحولی ویژه در زنجیره ارزش صنعت نفت و تعالی اندیشه در مسیر تکامل حرفه‌ای این حوزه قلمداد می‌شود.
همان‌گونه که در گستره نقش‌آفرینی وسیع در طول بیش از ۲۰ سال گذشته از شکل‌گیری تا بهره‌برداری بسیاری از طرح‌های این میدان دیده می‌شود، توسعه فازهای پارس جنوبی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در دستیابی کشورمان به منافع فراملی (منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای) نیز نقش بسیار مؤثری داشته و نتایج با اهمیت آن، آینده‌ای مبتنی بر رشد و پیشرفت ملی به بار آورده است. برخی از نتایج بهره‌برداری از فازهای پارس جنوبی و توسعه فازهای در دست اجرا موجب شده است جمهوری اسلامی در عرصه فرامرزی نیز معادلات جدیدی رقم زند و به مرزهای نوینی در مناسبات بین‌المللی دست یابد .
ورود جدی ایران به عرصه تولید گاز طبیعی تنها در سیمای احیای توانمندی‌های فنی و مهندسی خلاصه نمی‌شود، بلکه امروز تقویت امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در منطقه و جهان، کمک به ترویج و نفوذ گفتمان انقلاب اسلامی، اشاعه الگوی ایرانی و اسلامی در عرصه روابط بین‌الملل و همچنین شکست بنیان تحریم‌های تاریخی غرب علیه کشورمان را نیز به دنبال داشته است.
اینک، پس از طی روند فرآیند انتقال فناوری، دانش فنی و تقویت شاخص‌های اقتصاد زمینه‌ساز افزایش توان خوداتکایی در توسعه میدان هم‌زمان با امتناع شرکت‌های نفتی بین‌المللی از حضور در مناقصه‌های صنعت نفت و گاز ایران بوده و کاهش بیش‌از پیش وابستگی، افول برنامه یک‌جانبه‌گرایی تولید و سرمایه‌گذاری انحصاری کشورهای غربی در توسعه و بهره‌برداری از میدان گازی پارس جنوبی را موجب شده و در عرصه‌ای فراتر، حضور ایران در عرصه صادرات گاز به بازارهای منطقه، تقویت بنیان‌های اقتصاد بومی ایران، کمک به همگرایی پیوندهای معنوی و فرهنگی میان کشورهای مسلمان منطقه و همسایه و افزایش صادرات محصولات صنعتی را در پی داشته است.
اما تنها دستاورد این تحول در دو دهه گذشته به موارد مشروحه فوق محدود نمی‌شود.کمک به توسعه توان دیپلماسی اقتصادی ایران، تقویت مواضع جمهوری اسلامی ایران در سازمان‌های بین‌المللی ازجمله اوپک، ارتقای مدیریت و توسعه منابع انسانی، دسترسی به فناوری پیشرفته و امکان صدور آن در آینده و ارتقای جایگاه مدیریت پروژه ایرانی در تراز منطقه‌ای و جهانی، انعکاسی از تلاش‌های بزرگی است که در بستر پارس جنوبی تبلور یافت.
ارائه یک الگوی موفق ایرانی و اسلامی برای توسعه اقتصادی و صنعتی بر محور تعاون، مشارکت و تقویت حس ملی و ارتقای توان داخلی، بی‌نتیجه گذاشتن تلاش‌های غرب برای عدم دستیابی ایران به تأمین کالاها و فناوری‌های حوزه بالادستی صنعت نفت و گاز، جذب و تخصیص بخش قابل‌توجهی از منابع عمومی کشور در قالب تخصیص اعتبارات مدیریت‌شده صندوق توسعه ملی برای تسریع در روند توسعه فازهای میدان مشترک پارس جنوبی با حمایت دولت‌ها و مجلس شورای اسلامی در ادوار مختلف، ازجمله جلوه‌های طلایی این دوره ماندگار و افتخارآمیز تاریخی است.
خلق شکوهمند جلوه اراده و توانایی بخش‌های دولتی و خصوصی صنایع نفت و گاز در توسعه پارس جنوبی که با تدابیر عالمانه وزارت نفت هدایت‌شده است، نماد عینی از یک حماسه اقتصادی است که در روندی چندساله و براثر ممارست و تلاش جمعی همه فعالان ایرانی پدید آمده است.
شرکت نفت و گاز پارس در این عصر تاریخی، طیف وسیعی از شرایط فرصت‌ساز و نیز تهدید‌آفرین را در کوران این دوران پرمشقت پشت سرنهاده و با تمرکز بر مسئولیت، تحقق منافع و مصالح ملی را نیز سرلوحه اقدام‌های خود قرار داده، به‌گونه‌ای که در سال‌های گذشته به‌تدریج میزان اطمینان از خودکفایی در تأمین انرژی موردنیاز و نیز هموارسازی ورود به بازارهای تجاری صادرات گاز افزایش یافته است.
با کسب این افتخارات اما در جهانی که امنیت ملی کشورها با تأمین پایدار انرژی گره خورده است، ضرورت حفظ، پایداری و بهره‌گیری صیانتی از حصول این مزیت نسبی اقتصادی دوچندان است.
امروز در کوران مسیر سازندگی، در غیاب شرکت‌های بزرگ بین‌المللی و با اتکا به ظرفیت‌ها و توانمندی متخصصان داخلی، رکوردهای جدیدی در توسعه فازهای پارس جنوبی به ثبت رسیده است. پروژه‌های تولید گاز نوبت به نوبت در مدار بهره‌برداری قرار می‌گیرد و به‌رغم پابرجا ماندن تحریم‌های ظالمانه، دستاوردهای تازه‌ای در بخش‌های مهمی چون حفاری چاه‌های گاز، طراحی، ساخت، راه‌اندازی و بهره‌برداری از سکوهای دریایی و واحدهای فرآیندی پالایشگاهی حاصل شده است.
در سایه این تحول تاریخی، دولت دوازدهم عزم خود را جزم کرده تا در ادامه این مسیر هم‌افزا و مبتنی بر پویایی فعالان این عرصه، تمامی طرح‌ها را در افق فعالیت خود در مدار بهره‌برداری قرار دهد. بر این مبنا پیش‌بینی می‌شود با دستیابی به هدف راهبردی تولید روزانه ۷۷۰ میلیون مترمکعب گاز شیرین و ۸۰۰ هزار بشکه میعانات گازی و نیز انبوهی از سایر محصولات پالایشگاهی برای تغذیه صنایع مختلف، عواید اقتصادی و درآمدهای پایدار ملی کشورمان روز به روز افزایش یابد.
ما امروز به خود می‌بالیم که در دو دهه ممارست در امر توسعه و تولید از میدان مشترک پارس جنوبی با رویکرد جهاد اقتصادی و صیانت از منافع ملی مبتنی بر محور دانایی و تلاش و الگوی مدیریت یکپارچه، کماکان مسیر پرافتخار خود را طی می‌کنیم.
محمد مشکین‌فام
مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس
گزارش خطا
آخرین اخبار