جهش در توسعه زیرساخت های حوزه حمل و نقلی در 4 دهه

  صنعت حمل و نقل یکی از اجزای مهم اقتصاد ملی محسوب می شود که به دلیل داشتن نقش زیربنایی در توسعه دیگر بخش ها، تأثیر فراوانی بر فرآیند رشد اقتصادی کشورها دارد؛ در واقع این بخش دربرگیرنده فعالیت هایی به شکل گسترده در همه زمینه های تولید، توزیع و مصرف کالا و خدمات بوده و نمی توان جایگاه ین صنعت را در اقتصاد ملی نادیده گرفت.
از میان شقوق چهارگانه های حمل ونقل (هوایی دریایی، جاده ای و ریلی) حمل و نقل جاده ای بیشترین امکان جذب نیروی کار را دارد و اکنون بیش از 500 هزار دستگاه ناوگان حمل ونقل جاده ای در کشور فعال است.
میزان اشتغالزایی در راه آهن (اعم از بهره برداری، تعمیر و نگهداری) با توجه به میزان بار و مسافر، سطح مکانیزاسیون، بهره وری و شرایط هر کشور متفاوت بوده و اکنون تعداد کل نیروی انسانی شاغل در راه آهن کشور به ازای هر کیلومتر شبکه بیش از پنج نفر است، ضمن آنکه بیش از 2200 واگن مسافری و 15 هزار واگن باری در شبکه ریلی کشور تردد می کنند.
مشاغل ایجاد شده در بخش حمل و نقل هوایی در مقایسه با حمل و نقل جاده ای و راه آهن کم است زیرا بخش عمده ای از سرمایه گذاری ها برای خرید تجهیزات حمل و نقل هوایی اختصاص می یابد، اما به دلیل آنکه بیشتر افراد شاغل در این بخش، متخصص و تحصیل کرده اند، لذا ارزش افزوده ای که این افراد ایجاد می کنند در مقایسه با سایر زیربخش های حمل و نقل بسیار بیشتر است.
در حمل و نقل دریایی فعالیت های پشتیبانی کشتیرانی همچون ارائه خدمات بندری، پیمانکاری، بارگیری و تخلیه، تأمین نیروی انسانی متخصص در سمتهای افسری و رده های ملوانی، تدارک سوخت، آب، آذوقه و نیازهای کـشتی ها، انجام تعمیرات سفری و ارائه آموزش مرتبط با مقررات صدور مدارک شایستگی، از جمله موارد افزایش سطح اشتغالزایی در کشور هستند.

** توسعه حمل ونقل جاده ای
ارزش افزوده هر بخش اقتصادی مهمترین متغیر تعیین کننده جایگاه آن بخش در کل فعالیت های اقتصادی کـشورهاست و اکنون درصد ارزش افزوده بخش حمل و نقل نسبت به کل کشور به طور متوسط سالیانه به بیش از 8 درصد رسیده است.
در سال 1357 طول آزادراه های کشور 150 کیلومتر بود اما در پایان سال گذشته به 2401 کیلومتر رسید که بیانگر رشد 1501 درصدی است. این میزان در 9 ماهه امسال به 2441 کیلومتر رسیده است.
در ابتدای انقلاب طول بزرگراه های کشور 174 کیلومتر بود که پس از40 سال، تا 9 ماهه امسال به اکنون به 17 هزار و 310 کیلومتر رسیده است.
در بخش جابجایی مسافر با حمل ونقل جاده ای، تا اوایل انقلاب 54 میلیون نفر در سال بود که این میزان در پایان سال 96 به 154 میلون نفر رسید که رشد 185 درصدی دارد. در این مدت میزان جابجایی کالا با صدور بارنامه در کشور توسط حمل ونقل جاده ای 69 میلیون تن در سال بود، پس از 4 دهه در پایان سال گذشته میزان جابجایی کالا به 428 میلیون تن رسید و در این بخش شاهد رشد 185 درصدی بوده ایم.
در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی ایران میزان ترانزیت کالا توسط حمل ونقل جاده ای کشور در سال 4.5 میلیون تن بود که در پایان سال 96 به 9.5 میلیون تن رسید که رشد 107 درصدی را نشان می دهد. تعداد ناوگان حمل و نقل جاده ای کشور در سال 57 حدود 58 هزار دستگاه بود که اکنون به بیش از 338 هزار دستگاه رسیده که نشان از رشد 483 درصدی در این بخش است.
به گفته خیرالله خادمی مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل، در سال ۵۷ طول راه های اصلی و فرعی درجه ۲ و درجه ۳ فقط 47 هزار کیلومتر بود که اکنون به ۱۰۸ هزار کیلومتر افزایش یافته است.
وی اضافه کرد: آمارها نشان می‌دهد در سال ۵۷ طول راه های روستایی آسفالت شده در کشور سه هزار کیلومتر بود که اکنون به ۱۰۴ هزارکیلومتر افزایش یافته است.

** حمل ونقل ریلی
بخش ریلی، از ارزان ترین و مهمترین بخش های حوزه حمل نقلی جهان محسوب می شود و بر این اساس، نیازمند توجه بیشتر برای گسترش این بخش در سراسر کشور هستیم؛ برنامه ای که اکنون در مناطق استراتژیک اقتصادی کشور به طور ویژه در حال انجام است تا حمل ونقل ریلی کشور بتواند بخش مهمی از نیازهای حمل و نقلی منطقه و جهان را در قالب کریدور ریلی پوشش دهد.
در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی ایران طول خطوط ریلی کشور 4575 کیلومتر بود اما در پایان سال گذشته به 11 هزار و 61 کیلومتر رسید که رشد 142 درصدی دارد. این میزان تا 9 ماهه امسال به 11 هزار و 226 کیلومتر رسیده است.
اکنون با احتساب خطوط فرعی طول شبکه ریلی کشور به بیش از 13 هزار کیلومتر رسیده و دولت در نظر دارد تا پایان سال 1404 طول شبکه ریلی ( فرعی و اصلی) به حدود 25 هزار کیلومتر افزایش یابد.
در سال 57 میزان جایجایی مسافر با خطوط ریلی کشور سالیانه 5.4 میلیون نفر بوده اما در پایان سال گذشته به 24 میلیون مسافر رسید که حاکی از رشد 343 درصدی است؛ ضمن اینکه در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی ایران تعداد لکوموتیو در کشور 420 دستگاه بود، اما هم اکنون به بیش از 917 دستگاه افزایش یافته و این رقم در 9 ماهه امسال به 923 لکوموتیو رسیده است.
خیرالله خادمی مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل ونقل چندی پیش با یادآوری اقدامات انجام شده در طول چهار دهه گذشته در حوزه ریلی و راهسازی کشور گفت: در سال ۵۷ طول خطوط ریلی کشور4 هزار و 565 کیلومتر بود، اما اکنون به ۱۳ هزار و ۷۹۰ کیلومتر با خطوط فرعی افزایش یافته است.

** حمل و نقل دریایی
حمل و نقل دریایی نیز از جمله بخش هایی مهم زیرساختی کشور است که در طی این سالها، به روند رو به رشد خود ادامه داده و برنامه های گسترده ای برای توسعه آن ترسیم شده است. براساس آمارهای استخراج شده، ظرفیت بنادر کشور در سال 57 حدود 19 میلیون تن بود که با توسعه زیرساخت های بندری اکنون ظرفیت بنادر کشور به 233 میلیون رسیده است که رشد 1126 درصدی را نشان می دهد. این میزان تا 9 ماهه امسال به 234 میلیون تن افزایش یافته است.
در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی میزان عملیات تخلیه مباریگری در بنادر تجاری کشور سالیانه 15 میلیون تن بود اما در پایان سال 96 میزان تخلیه و بارگیری کالا در بنادر کشور با رشد 915 درصدی به 157 میلیون تن رسیده است.
در ابتدای انقلاب اسلامی، عملیات تخلیه و بارگیری کانتینری در بنادر تجاری کشور سالی 58 هزار کانتینر بوده اما در پایان سال گذشته میزتن تخلیه و بارگیری کانتینری در بنادر ایران به 3 میلیون و 73 هزار کانتینر رسید که رشد 5193 درصد داشته است.
همچنین در سال 57 ظرفیت مسافری بنادر ایران سالیانه حدود 500 هزار نفر بود که در پایان سال 96 بیش از 24 میلیون نفر با قایقها و کشتی های مسافری در بنادر ایران جابجا شدند که رشد 4700 درصدی دارد.

** حمل ونقل هوایی
مشکلات ساختار در بخش حمل و نقل هوایی به دلیل تحریم های صورت گرفته سبب شده تا این بخش، با کمبود ناوگان هوایی مواجه باشد، با این حال، اقدامات انجام شده در طی چند سال اخیر و اضافه شدن چند هواپیما در کنار تامین قطعات مورد نیاز برای هواپیماها سبب شده تا شاهد گسترش این ناوگان در جابجایی مسافر و باری باشیم.
بررسی تحولات صورت گرفته در بخش حمل و نقل هوایی از ابتدای انقلاب اسلامی نشان می دهد در سال 57 تعداد ناوگان هوایی ایران 25 فروند بود اما در پایان سال گذشته تعداد ناوگان هوایی ایران به 309 فروند رسید که رشد 1126 درصدی دارد.
در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی در مجموع سالیانه سه میلیون مسافر با حمل ونقل هوایی جابجا می شدند اما تعداد آن تا پایان سال گذشته به 24 میلیون مسافر رسید که رشد 700 درصدی را نشان می دهد.
همچنین تعداد پروازهای داخلی 31 هزار مورد در سال، در پایان پارسال به بیش از 208 هزار مورد رسید که رشد 571 درصدی دارد.
در سال 57 تعداد پروازهای عبوری کشور 31 هزار پرواز بود که اکنون سالیانه به بیش از 427 هزار پرواز رسیده که بیانگر رشد 1277 درصدی است.

منبع: ایرنا