هزینه‌هایی که کی روش و فدراسیون به فوتبال ایران تحمیل کردند

به گزارش ایران اکونومیست؛  سکان هدایت تیم ملی فوتبال ایران فروردین ماه سال 1390 در حالی به «کارلوس کی روش» پرتغالی سپرده شد که تیم ملی فوتبال ایران در آن زمان در جایگاه 46 رنکینگ فیفا در جهان و چهارم آسیا قرار داشت.
پس از حضور این مربی تیم ایران تا جایگاه 67 جهان و ششم آسیا سقوط کرد اما با تثبیت جایگاه کی روش و نتایج ارزشمند ملی پوشان در مرحله مقدماتی جام جهانی 2014 برزیل، تیم ایران به صدر رنکینگ آسیا رسید و از آن سال تا امروز همواره تیم نخست قاره کهن به شمار می رود. صعود ایران در رنکینگ فیفا در سطح جهان در نهایت موجب شد ایران در سال 2017 در قرعه کشی جام جهانی 2018 روسیه برای نخستین بار در گلدان «سید» سوم قرار گیرد.
ایران با پشتوانه این صدرنشینی در سال 1397 در 2 تورنمنت بزرگ فوتبال جهان و آسیا شرکت کرد اما نتایج کسب شده ملی پوشان در مسابقات تناسبی با نام قدرت اول آسیا نداشت و در نهایت ژاپن توانست عملکرد بهتری به نسبت تیم های دیگر داشته باشد؛ ژاپن در جام جهانی تنها تیم آسیایی بود از گروه خود صعود کرد و در جام ملت ها نیز با شکست ایران فینالیست شد.
اما چرا آمار پنج سال صدرنشینی تیم ملی فوتبال در رنکینگ آسیا برای ایران معجزه گر نبود؟
برای پاسخ به این پرسش لازم است 2 مساله اصلی مورد واکاوی قرار گیرد. مساله نخست در چگونگی محاسبه جایگاه تیم ها در رنکینگ فیفا و بازی های تیم ملی مستتر و مساله دوم در بعد پیشرفت کیفی فوتبال دیگر کشورها نهفته است.
در زمینه دلیل نخست باید گفت که تعین جایگاه تیم‌ها در رنکینگ بر اساس سیستم امتیازدهی خاص فدراسیون جهانی فوتبال است و فیفا بر اساس نتایج تیم‌ها در مسابقاتی که آن نهاد، بازی را به رسمیت می‌شناسد، تعیین می شود.
فیفا بعد از جام 2006 نحوه محاسبه امتیازات را ساده‌تر کرده و برای برد 3، تساوی یک و باخت صفر امتیاز در نظر گرفته می‌شود.
کی روش با آگاهی از چنین سیستمی برای تثبیت جایگاه تیم خود در رده بندی تیم های آسیایی، سیاست بازی با تیم های نه چندان مطرح جهان را در دستور کار قرار داد و حریفان دیدارهای تدارکاتی تیم ملی بیشتر نام های تکراری مانند سیرالئون، موزامبیک، گینه پاپوا، فلسطین، ازبکستان، قطر، عراق و ... بودند که ایران به راحتی برابر این تیم ها به پیروزی می رسد.
در حالی که کی روش و فدراسیون فوتبال با این دیدارهای تدارکاتی هزینه های زیادی را به ورزش ایران تحمیل کردند که پیروزی در دیدار های «فیفا دی» و افزایش رنکینگ ایران در فیفا نه تنها کمکی به توسعه فوتبال ایران نکرد بلکه، آسیب های فراوانی برای ملی پوشان به همراه داشت. زیرا از یک سو آنان در باد تیم نخست آسیا می خوابیدند و در سوی دیگر تیم های فوتبال مثل گینه پاپوا یا سیرالئون نمی توانست محک جدی برای توانایی نفرات اصلی تیم ملی فوتبال ایران باشد.
این در حالی بود که تیم ملی فوتبال عراق، عربستان و ژاپن به دیدار تیم های بزرگی مانند برزیل و آرژانتین می رفتند.
اما سویه دیگر از قدرت نخست آسیا مربوط به کیفیت فوتبال هر کشور است. ایران به صورت سنتی پس از سه عنوان قهرمانی پیاپی در جام ملت ها (1964، 1972 و 1976) و سه قهرمانی در لیگ قهرمانان آسیا (2 قهرمانی استقلال و یک قهرمانی پاس) همواره یک مدعی جدی در فوتبال قاره کهن بوده و خواهد ماند اما آیا صرف مدعی بودن می تواند دلیلی برای قهرمانی و موفقیت یک تیم در سطح بین المللی باشد.
بدون شک پاسخ به این پرسش منفی است زیرا زمانی که ایران در کارنامه خود سه قهرمانی آسیا را کسب کرده بود تیم های ژاپن و عربستان نخستین دوره های حضور را در جام ملت های آسیا تجربه می کردند اما با ورود این 2 قدرت فوتبالی به رقابت ها تمام معادلات فوتبال آسیا به هم خورد و آنان تاکنون هفت عنوان قهرمانی را کسب کردند.
همچنین زمانی که ایران دومین دوره حضور خود را در جام جهانی تجربه کرد و با برد برابر آمریکا مدعی صعود از گروه بود فوتبال دوستان ژاپنی جشن نخستین گل این تیم در برابر جامائیکا را در خیابان های این کشور برگزار کردند. در آن بازی ژاپن در دیدار سوم دور گروهی رقابت های جام جهانی 1998 فرانسه 2 بر یک به جاماییکا باخت.
ژاپن پس از آن گل، در تمام دوره های بعدی جام جهانی حاضر شد و توانست 2 بار از گروه خود صعود کند. همچنین در این سال ها فوتبال باشگاهی ژاپن 10 باز طعم حضور در رقابت های لیگ قهرمانان آسیا را چشیده که 7 بار آن به قهرمانی منجر شده است.
حسرت های فوتبال ایران در برابر قدرت های آسیا تنها به بخش ملی و باشگاهی منتهی نمی شود. در حالی که بیش از 40 سال از آخرین حضور ایران در بازیهای المپیک می گذرد، تیم های المپیک مردان و زنان ژاپن و کره جنوبی در المپیک ها صاحب مدال و عناوین شده اند. تیم ملی زنان ژاپن ضمن درخشش در رقابت های قهرمانی جهان توانست عنوان نایب قهرمانی المپیک لندن را کسب کند و تیم المپیک مردان ژاپن نیز عنوان چهارم این رقابت ها را کسب کرد. کره جنوبی در بازیهای المپیک لندن با برتری برابر ژاپن مدال برنز کسب کرد.
همچنین یکی دیگر از دلایل موفقیت کشورهای صاحب فوتبال آسیا بهرمندی از دانش مربیان بزرگ مانند زیکو، تروسیه و ... است. آنان با حضور چنین مربیانی در کشور خود، از دانش فوتبال روز دنیا نهایت بهره را بردند اما ایران با استخدام مربی بزرگی مانند کی روش نه تنها زمینه را برای ارتقا دانش مربیان بومی فراهم نکرد بلکه تقابل مرد پرتغالی با پیشکسوتان وطنی موجب شد تا فوتبال ایران در هشت سال گذشته یکی از پرحاشیه ترین دوران های خود را سپری کند.
با این شرایط و نتایج کسب شده توسط ملی پوشان در دو دوره جام ملت های آسیا، می توان گفت پنج سال صدرنشینی در قاره کهن تنها یک عدد کمی است و پیشرفت فوتبال در سطح جهان صرفا با رنکینگ فیفا سنجیده نمی شود بلکه آنچه در سطح فوتبال حرفه ای مورد پذیرش است کسب عناوین قاره ای یا بین المللی است؛ سرمربی تیم ملی و رییس فدرسیون فوتبال زمانی به این واقعیت پی بردند که سوت پایان 90 دقیقه بازی ایران و ژاپن در هفدهمین دوره جام ملت ها زده شده بود.