دو روی سکه «واردات بدون انتقال ارز»

به گزارش ایران اکونومیست؛ «واردات بدون انتقال ارز» یکی از راه های تامین ارز کالاهای وارداتی به کشور بود که بویژه در دوره پیشین تحریم ها - سال های 90 و 91 - و حتی پس از آن بخشی از واردات به این شیوه انجام می شد؛ در این روش، واردکننده ارز مورد نیاز خود را از صادرکننده یا کسی که منابع ارزی در خارج از کشور دارد، تامین می کند یعنی نیازی به تامین ارز از شبکه بانکی و صرافی های داخلی ندارد.
بهمن ماه پارسال دولت در مصوبه ای واردات بدون انتقال ارز از کشورهای چین، هند، ترکیه و کره جنوبی که شریکان اصلی تجاری ایران بودند را ممنوع اعلام کرد زیرا با وجود آنکه هنوز نوسان های ارزی شدت نگرفته بود، بانک مرکزی به طور آزمایشی سامانه ای را برای مدیریت بازار ارز صادرات و واردات که بعدها نیما نامیده شد، طراحی کرده بود.
پس از بروز نوسان های ارزی که از زمستان پارسال آغاز شد، دولت در دو مرحله - فروردین و مرداد امسال - سیاست های ارزی خود را تغییر داد و بخشنامه هایی متعدد برای کنترل شرایط بازار ارز صادر کرد؛ ماحصل این بخشنامه ها این بود که واردکنندگان در سه قالب ارز 4200 تومانی، ارز نیمایی و حواله صادرکنندگان می توانند مایحتاج خود را تامین کنند.
واردکنندگان اما این مسیر تعیین شده از طرف دولت را یک طرفه و پرمانع قلمداد می کنند و می گویند با توجه به این‌که حضور و فعالیت در سامانه نیما فرآیندی زمان‌بر است، بسیاری از تولید کنندگان نیاز دارند که در کوتاه‌مدت به مواد اولیه مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند.
آنها اظهار امیدواری می کنند که شرایطی فراهم شود تا با کوتاه‌کردن فواصل زمانی، امکان واردات تجهیزات و مواد اولیه فراهم شود.
این خواسته فعالان بخش خصوصی، وزارت صنعت، معدن و تجارت را واداشت که مسیر را برای واردات بدون انتقال ارز باز کند و «رضا رحمانی» در آخرین نشست اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران به فعالان اقتصادی این نوید را بدهد که «واردات بدون انتقال ارز» در دولت تصویب و مصوبه آن ابلاغ شده است.
وی خطاب به اعضای هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران با صراحت گفت: «اگر این مصوبه عملی نشد به این وزارتخانه اطلاع دهید».
وزیر صنعت در ارتباط با مزایای این مصوبه گفت: واردات بدون انتقال ارز به تولیدکنندگان کمک می کند که برای تامین یک قطعه مورد نیاز واحد صنعتی، پشت صف تامین ارز منتظر نمانند.
این در حالیست که «عبدالناصر همتی» رئیس کل بانک مرکزی دیشب در گفت و گویی تلویزیونی - در برنامه تیتر امشب شبکه خبر- درباره واردات بدون انتقال ارز، گفت: «واردات بدون انتقال ارز را باید بگوییم که کجاست؟ کشور برای واردات اولویت بندی دارد. اگر ارز خارج از کشور است برای چه کسی است؟ بدون انتقال ارز یکی از روش های بد است که مدیریت بانک مرکزی را در بخش ارز بهم می زند».
رییس کل بانک مرکزی اظهارداشت: در واقع واردات بدون انتقال ارز یعنی اینکه در نهایت ارز از بازار تامین می شود و این یعنی فشار تقاضا در بازار. در روزهای اخیر کمیسیون تلفیق مصوبه ای داشت که واردات مواد اولیه بدون انتقال ارز آزاد شود و من امروز به کمیسیون تلفیق رفتم و درباره این موضوع صحبت شد که نهایتاً از دستور کار خارج شد.

** بانک مرکزی فقط از دید خود به موضوع نگاه می کند
«فرهاد احتشام زاده» نایب رئیس کمیسیون مدیریت واردات اتاق بازرگانی ایران امروز (چهارشنبه) در این ارتباط  گفت: در زمان تصمیم گیری ها باید همه ذی نفعان حضور داشته باشند؛ این دومین موضوع است؛ ماه گذشته هیات دولت در ارتباط با ترخیص خودروها مصوبه داد اما هفته گذشته بانک مرکزی با آن مخالفت کرد.
وی ادامه داد: اکنون بحث مصوبه دیگری در ارتباط با ارز متقاضی تا سقف 300 میلیون دلار برای تامین مواد اولیه مطرح شده که بانک مرکزی مجدداً با آن مخالفت کرده است.
نایب رئیس کمیسیون مدیریت واردات تصریح کرد: آیا بانک مرکزی جداگانه تصمیم گیری می کند؟ آیا در این مصوبه های دولت و مجلس ذینفع نیست؟ آیا در فرآیندها نظرات اخذ نمی شود؟ به نظر می آید یک ناهماهنگی و به هم ریختگی در تصمیم گیری ها وجود دارد؛ این مساله اخیرا به وجود آمده و پیش از این شاهد چنین مسایلی نبودیم.
احتشام زاده در پاسخ به استدلال بانک مرکزی مبنی بر اینکه واردات بدون انتقال ارز به بازار ارز فشار وارد می کند، گفت: اگر هر کسی از دیدگاه خود به موضوع نگاه کند، نمی توانیم به راهکاری جامع دست پیدا کنیم؛ باید در نظر داشته باشیم فارغ از اینکه بانک مرکزی دوست داشته باشد یا برایش خوشایند نباشد، ارز متقاضی در بازار وجود دارد.
وی ادامه داد: این منبع در شرایطی که دچار تحریم شده ایم قابلیت استفاده دارد؛ حداقل مزیت واردات بدون انتقال ارز این است که در گمرکات بابت آنها حقوق و عوارض گمرکی دریافت می شود و از آن طرف، مشتری ها با افزایش عرضه کالا روبرو خواهند شد؛ اینجا بانک مرکزی صرفا دیدگاه خود را در نظر می گیرد و چندان برایش اهمیت ندارد که کمبود کسری بودچه دولت چطور جبران می شود و مردم طی ماه های آینده در چه شرایطی قرار خواهند گرفت.
نایب رئیس کمیسیون مدیریت واردات اتاق ایران در پاسخ به این پرسش که بیشترین آسیب ناشی از توقف واردات بدون انتقال ارز متوجه چه کسی می شود؟ گفت: قطعا بیشترین آسیب متوجه مردم خواهد شد.

** واردات بدون انتقال ارز، نرخ بازار را تکان می دهد
«سیدکمال سیدعلی» معاون ارزی اسبق بانک مرکزی نیز در این زمینه  گفت: واردات بدون انتقال ارز، لفظش بدون انتقال ارز است و اینکه تصور شود در واردات بدون انتقال ارز، ارزی از کشور خارج نمی شود یا از سبد منابع ارزی مصرف نمی شود، موضوعی غلط است.
وی ادامه داد: معنای درست واردات بدون انتقال ارز این است که در اصل بانک مرکزی آن لحظه ارز را به وارد کننده تخصیص نمی دهد.
سیدعلی با تاکید بر اینکه اثر آزادسازی واردات بدون انتقال ارز روی نرخ ارز ملموس خواهد بود، گفت: این رویه تقاضا را برای ارز بالا می برد و به دنبال آن قطعا قیمت ارز را تکان خواهد داد.
معاون ارزی سابق بانک مرکزی گفت: از طرف دیگر، واحدهای تولیدی نیازمند تامین سریع واردات قطعات، تجهیزات و مواد اولیه هستند تا بتوانند چرخ تولید را به حرکت در بیاورند.
سیدعلی بهترین راهبرد را مشخص کردن اقلام و تعیین سقفی برای واردات بدون انتقال ارز ذکر کرد و گفت: واردات فهرستی مشخص از اقلام مورد نیاز بخش تولید قابل توجیه است اما نباید اجازه داد کالاهای مصرفی و لوکس بدون انتقال ارز وارد شود؛ چرا که در این صورت احتمال اینکه واردات بدون انتقال ارز قیمت ارز را بالا بکشد، بسیار زیاد است.