موفقیت‌های شطرنج، مات بودجه ناکافی این رشته

به گزارش ایران اکونومیست؛ کسب عنوان قهرمانی شطرنج آسیا در بخش تیمی، نایب قهرمانی آسیا در انفرادی، قهرمانی آسیا در برق آسا، قهرمانی انفرادی جوانان جهان، حضور در گروه A المپیاد جهانی، صعود به مرحله یک هشتم نهایی قهرمانی زنان جهان و کسب دو عنوان نایب قهرمانی در مسابقات سریع و برق آسای شطرمچ جهان در روسیه، فقط بخشی از افتخاراتی بود که فدراسیون شطرنج و شطرنج بازان جوان ایرانی در سال 2018 به آن دست یافتند.
بیشتر نتایج کسب شده شطرنج بازهای ایرانی در سال 2018 در تاریخ شطرنج ایران بی نظیر و برخی از آنها پس از یک دهه به دست آمد. اما با وجود این نتایج درخشان و مطرح شدن نام ایران به عنوان یک مدعی در شطرنج جهان، جوانان شطرنج ایران با گلایه از برخی کاستی ها، می گویند که چنین موفقیت هایی زمانی محقق شد که از حداقل امکانات موجود بیشترین استفاده ممکن به عمل آمده است.
در این زمینه «سید محمد امین طباطبایی» که پس از 15 سال عنوان نایب قهرمانی آسیا را در مسابقات انفرادی کسب کرد روز یکشنبه به خبرنگار ایرنا گفت: لازمه پیشرفت و آشنایی با علم روز شطرنج، استفاده از دانش مربیان خارجی است که در شرایط کنونی امکان استخدام آن به صورت تمام وقت وجود ندارد و شطرنج بازان جوان به خوبی می دانند بودجه فدراسیون به اندازه ای نیست که استخدام مربی تمام وقت را در دستور کار قرار دهد.
«ساراسادات خادم الشریعه» بانوی تاریخ ساز شطرنج ایران در رقابت های جهانی روسیه در زمینه لازمه های پیشرفت شطرنج به خبرنگار ایرنا گفت: هم اکنون در رده ۱۹ جهان قرار دارم و چشم اندازم حضور در جمع ۱۰ شطرنج باز برتر زن است؛ اما کسب مدال و موفقیت یک بحث است و استمرار آن بحث دیگر. در بخش استمرار نه تنها من بلکه تمام شطرنج باز‌ان جوان ایرانی که در سطح جهانی نتایج چشمگیری کسب کرده اند نیاز به پشتیبانی مالی و استخدام مربی خارجی دارند.
او با بیان اینکه با هزینه شخصی با مربی فرانسوی کار می‌کند، گفت: نباید به بهانه برخی از مشکلات اقتصادی شطرنج باز‌ان رها شوند بلکه لازم است نتایج درخشان سال ۲۰۱۸ به محرکی برای تغییر نگاه مسئولان ورزش کشور به این رشته تبدیل شود.
همچنین «علیرضا فیروجا» قهرمان آسیا در بخش برق آسا و نفر ششم شطرنج سریع جهان، افت و خیز نتایج برخی از شطرنج بازها از جمله خود او در رقابت های روسیه را نتیجه نبود مربی در کنار شطرنج باز دانست و گفت: اگر مربی با تجربه در کنار شطرنج باز باشد بدون شک بعد از هر شکست، وی ریکاوری ذهنی خواهد شد اما در روسیه این امکان وجود نداشت زیرا بودجه لازم در اختیار فدراسیون شطرنج وجود ندارد و هزینه های قرارداد تمام وقت برای فدراسیون گران تمام می شود.
بنا بر «اعلام مهرداد پهلوان زاده» رئیس فدراسیون شطرنج، بودجه سالانه فدراسیون کمتر از یک میلیارد و 500 میلیون تومان است.
وی با بیان اینکه این بودجه تحت تاثیر نوسانات نرخ ارز قرار گرفته است، گفت: بودجه فدراسیون شطرنج در آغاز سال 1397 بسته شده اما ما در این سال به ویژه در بخش ارزی شاهد نوسانات زیادی بودیم و این زمانی برای فدراسیون مشکل ساز خواهد بود که برای اعزام ها باید از ارز خارجی استفاده کنیم.
او گلایه شطرنج بازان را به جا دانست و اعلام کرد: هیچکس منکر دانش مربیان خارجی به ویژه «ایوان سوکولوف» که شناخت ویژه ای از ایران و جوانان شطرنج دارد نیست اما تامین هزینه اسکان و حضور 10 روزه این شطرنج بازان برای فدراسیون سخت است و ما نمی توانیم قرارداد بلندمدت یک ساله با رقمی در حدود 300 تا 400 هزار یورو با این مربی منعقد کنیم.
با این شرایط اگر بخواهیم نگاه واقع بینانه به شطرنج در یک دهه گذشته داشته باشیم، باید گفت شطرنج ایران که اخبار آن در یک دهه گذشته تنها بر روی چند نام خاص خلاصه می شد هم اکنون متشکل از نام های جوانی هستند که با وجود تجربه کم در رقابت های جهانی بزرگی خواهند کرد.
رشد شطرنج در سال های اخیر و ثابت ماندن بودجه آن، موجب شده تا این پرسش از سوی کارشناسان مطرح شود که آیا زمان آن فرا نرسیده است که وزارت ورزش و جوانان نگاه ویژه ای به بودجه فدراسیون شطرنج و هزینه اعزام های جوانان ایرانی به تورنمنت های بزرگ داشته باشد؟
نباید فراموش کنیم بودجه یک میلیارد و 400 هزار تومانی فدراسیون شطرنج در حالی سالانه از سوی وزارت ورزش و جوانان برای فدراسیون در نظر گرفته می شود که شطرنج از رشته هایی است که میزان پیشرفت و افزایش ریتینگ آن در گرو حضور در رقابت های برون مرزی و مسابقه با بزرگان می باشد.
هر چند برخی برای خروج از چنین شرایطی پیشنهاد الگوپذیری از شطرنج چین را مطرح می کنند اما باید گفت در شطرنج چین، شطرنج باز خود مربی و هزینه سفر را پرداخت می کند اما در ایران و با توجه به آنکه استعدادهای شطرنج از اقشار مختلف جامعه هستند و توانایی اقتصادی آنان متغییر است امکان استخدام مربی خارجی با نرخ کنونی ارز امکان پذیر نمی باشد.
لازم است وزارت ورزش و امور جوانان با توجه به موفقیت های این رشته ورزشی در 10 ماه سال 1397 نگاه ویژه ای به شطرنج و جوانان این رشته داشته باشد زیرا بر اساس برنامه ریزی شورای المپیک آسیا از بازی های آسیایی 2022 هانگژوی چین، شطرنج نیز به صورت رسمی در بازی های آسیایی شرکت می کند.
تجربه بازی های پاراآسیایی 2018 جاکارتا و کسب 14 نشان طلا، نقره و برنز در این رشته نشان داد که سرمایه گذاری بر روی شطرنج کشور می تواند تغییر محسوسی در جایگاه ایران در جدول رده بندی بازی های آسیایی 2022 هانگژو داشته باشد.
ایران در بازی های پاراآسیایی 2018 جاکارتا با 4 مدال طلای شطرنج نابینایان و کم بینایان ضمن گذر از ژاپن؛ با 51 مدال طلا برای نخستین بار در رده سوم این رقابت ها قرار گرفت.