سال ۲۰۱۸ میلادی خداحافظی کشورها با دلار/ایران پیشگام در حذف دلار

به گزارش ایران اکونومیست به نقل از راشاتودی، سال گذشته میلادی مملو از حوادث غیرقابل اجتنابی بود که فضای ژئوپولتیکی جهان را به ۲ اردوگاه تبدیل کرد: آن دسته از کشورهایی که همچنان از دلار آمریکا بعنوان ابزار مالی جهانی حمایت می‌کنند و گروه دیگر آن دسته از کشورهایی هستند که در حال روی برگرداندن از حمایت دلار هستند.  
تنش‌های جهانی به دلیل تحریم‌های اقتصادی و اختلافات تجاری توسط واشنگتن افزایش پیدا کرد و کشورها را به فکر پیدا کردن نظام‌های پرداخت جایگزین انداخت تا از نظام پرداخت فعلی که دلار آمریکا در آن سلطه دارد، جدا شوند.
شبکه آر تی روسیه نگاه عمیقی به پدیده حذف دلار انداخته و در این میان ۵ کشور پیشگام در حذف دلار آمریکا و دلایل آنها برای این تصمیم گیری را بررسی کرده است.
چین
درگیری تجاری میان ایالات متحده و چین و نیز تحریم‌ها علیه بزرگترین شرکای تجاری پکن باعث شده تا چین اقداماتی را برای کاهش وابستگی به دلار آمریکا بردارد. پکن با سبک امضاء قدرت نرم در این عرصه ورود پیدا کرده و دولت چین درباره این موضوع با صدای بلند وارد میدان نشده است. بانک مرکزی چین بطور مرتب در حال کاهش سهم اوراق قرضه خزانه داری آمریکا است. میزان اوراق قرضه خزانه داری آمریکا به پایین ترین سطح خود از می سال ۲۰۱۷ میلادی به بعد رسیده است.
ضمن اینکه چین به جای اینکه به دنبال انباشت دلار آمریکا باشد در حال بین المللی کردن یوآن  است که از جمله ارزهای موجود در صندوق بین المللی پول در کنار دلار، ین، یورو و پوند انگلیس است. پکن اقداماتی را برای قدرتمند کردن یوآن برداشته که از جمله آن می‌توان به انباشت ذخایر طلای چین، راه اندازی قراردادهای آتی بر پایه یوآن و استفاده از یوآن در تجارت با شرکای بین المللی اشاره کرد.
چین بعنوان بخشی از برنامه جاه طلبانه خود، پروژه کمربند و جاده را راه اندازی کرده که در حال برنامه ریزی برای سوآپ تسهیلات در میان کشورهای شرکت کننده در این پروژه است که از یوآن استفاده می کنند. ضمن اینکه پکن به دنبال ایجاد تجارت آزاد موسوم به همکاری اقتصادی جامع منطقه ای است که شامل کشورهای جنوب شرق آسیا می‌شود.
این معادله به راحتی می‌تواند جایگزین معاهده همکاری ترانس-پسفیک شود که توسط دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا کنار گذاشته شده است. در قرار داد همکاری اقتصادی جامع منطقه ای، ۱۶ کشور قرار دارند و انتظار می رود یک اتحادیه ۳.۴ میلیارد نفری را با مجموع اقتصاد ۴۹.۵ تریلیون دلاری که در حدود ۴۰ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل می‌دهد، در برگیرد.
هند
هند بعنوان ششمین اقتصاد بزرگ جهان است و یکی از بزرگترین واردکنندگان کالا در جهان شناخته می شود. جای تعجب ندارد که هند بطور مستقیم متاثر از اختلافات ژئوپولتیکی شود و بطرز قابل توجهی بوسیله تحریم های اعمال شده بر روی شرکای تجاری خود تحت تاثیر قرار گیرد.
در اوایل سال ۲۰۱۸ میلادی، دهلی نو پرداخت سامانه دفاعی اس ۴۰۰ روسی را از دلار به روبل به دلیل مجازات های اقتصادی آمریکا علیه مسکو تغییر داد؛ ضمن اینکه هند به دنبال استفاده از روپیه در خرید نفت از ایران به دلیل تحریم های واشنگتن علیه تهران است. در ماه دسامبر سال گذشته میلادی، هند و امارات متحده عربی توافق سوآپ ارزی را برای گسترش تجارت و سرمایه گذاری بدون استفاده از ارز ثالث امضاء کردند. هند بعنوان سومین خریدار بزرگ انرژی در جهان است و این موضوع می‌تواند نقش دلار را در تجارت جهانی کم رنگ کند.
ترکیه
در اوایل سال گذشته میلادی رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه برنامه پایان دادن به انحصاری بودن دلار آمریکا بواسطه سیاست جدیدی که با هدف کنار گذاشتن دلار در تجارت با شرکای بین المللی ترکیه است را اعلام کرد. بعداز آن آنکارا به دنبال انجام تجارت بوسیله ارزهای ملی با چین، روسیه و اوکراین بوده است. ترکیه همچنین در مورد جایگزینی احتمالی دلار با ارزهای ملی در تبادلات تجاری با ایران هم مذاکراتی را انجام داده است.
این اقدام ترکیه ناشی از دلایل سیاسی و اقتصادی دارد. روابط میان آنکارا و اشنگتن از زمان کودتای نظامی در این کشور در سال ۲۰۱۶ میلادی وارد مرحله تیره و تار شده است. اقتصاد ترکیه بعداز دستگیری یک کشیش آمریکایی در ترکیه به جرم نقش داشتن در کودتا و اجرای تحریم های آمریکا علیه ترکیه تضعیف شد.
اردوغان بارها واشنگتن را به دلیل شروع جنگ تجارت جهانی و تلاش برای اعمال تحریم علیه ترکیه و منزوی کردن ایران به باد انتقاد گرفته است. ترکیه در حال تلاش برای کنار گذاشتن دلار و حمایت از ارز ملی خود است. لیر در سال گذشته میلادی تقریبا ۵۰ درصد از ارزش خود را در برابر دلار آمریکا از دست داد. لیر به دلیل افزایش افسار گسیخته تورم و بالا رفتن قیمت ها در بخش خدمات و کالا با اوفت ارزش قابل توجهی روبرو شد.
ایران
بازگشت پیروزمندانه ایران به عرصه تجارت جهانی خیلی دوام نداشت. بعداز پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، وی از برجام خارج شد و بار دیگر تحریم های واشنگتن را علیه ایران از سر گرفت و سایر کشورها را تهدید به تحریم اقتصادی در صورت خرید نفت از ایران کرد. اقدامات تنبیهی آمریکا صنعت نفت ایران را هدف قرار داد.
 تحریم ها، تهران را مجبور به جستجو برای پیدا کردن جایگزینی برای دلار آمریکا بعنوان وسیله پراخت برای نفت صادراتی خود کرده است. ایران قرار داد استفاده از روپیه را در تسویه حساب نفتی خود با این کشور امضاء کرده و با عراق هم برای یک قرار داد تهاتری مذاکراتی داشته است.
ایران و عراق در حال برنامه ریزی بمنظور استفاده از دینار عراق برای تراکنش‌ها متقابل بمنظور کاهش وابستگی به دلار آمریکا در بحبوحه مشکلات بانکی مرتبط با تحریم های آمریکا هستند.  
روسیه
ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه در سال گذشته میلادی گفت: ایالات متحده بواسطه از بین بردن اعتماد به دلار در حال ارتکاب به یک اشتباه استراتژیکی بزرگ است. پوتین تاکنون دستوری برای محدود کردن تراکنش های دلار یا ممنوعیت استفاده از ارز آمریکا را نداده است. اگرچه وزارت دارایی روسیه در اوایل سال گذشته میلادی اعلام کرد که روسیه باید دارایی‌های اوراق قرضه خزانه داری آمریکایی خود را به نفع دارایی‌های امن‌تر از قبیل روبل، یورو و دیگر فلزات گرانبها بفروشد.
پیش از این روسیه اقداماتی را برای حذف دلار در اقتصاد خود به دلیل افزایش فزآینده تحریم ها که در سال ۲۰۱۴ میلادی توسط غرب معرفی شده بودند، برداشته است. روسیه نظام پرداخت ملی خود که بعنوان جایگزین سوئیفت، ویزا و مسترکارت است را توسعه داده تا در بحبوحه تحریم نظام مالی خود از آن استفاده کند.
تاکنون مسکو تاحدی کنار گذاشتن دلار را از صادرات خود بواسطه توافقات سوآپ ارزی با شماری از کشورها از قبیل چین، هند و ایران مدیریت کرده است. روسیه به تازگی پیشنهاد استفاده از یورو به جای دلار آمریکا را در تجارت با اتحادیه اروپا داده است.
در حال حاضر روسیه با فروش اوراق قرضه خزانه داری آمریکایی خود و استفاه از پول آن به دنبال تقویت ذخایر خارجی خود و انباشت طلا برای ثبات بخشیدن به روبل است.